بحران آب در بلوچستان| سدهای «پیشین و زیردان» بلای جان روستاییان+ تصاویر
گروه استانها ـ زیردان و پیشین دو سد مهم بلوچستان که قرار بوده دوای درد روستاییان محروم باشند امروز بلای جانشان شده‌اند.
گروه استان‌های خبرگزاری تسنیم ــ "سدها برای محیط زیست فاجعه‌بارند، باعث صدمات جبران‌ناپذیر به اکوسیستم طبیعت می‌شوند و به تغییرات اقلیمی دامن می‌زنند" این نتایج تحقیق اخیر گروهی از به‌نام‌ترین دانشمندان جهانی آب، خاک و محیط زیست است که در نشریه معتبر "پی ان ای اس" چاپ شده؛ نتایج به‌دست آمده دانشمندان را اگر با دو سد مهم جنوب بلوچستان مقایسه کنیم فاجعه بر فاجعه میشود.
«زیردان و پیشین» دو سد اصلی جنوب بلوچستان، در دهه 70 ساختشان هرچند غیراصولی برای محیط زیست بود آغاز شدند، به امید آنکه دوای درد روستاییان بی‌آب جنوب بلوچستان، در قصرقند، چابهار و سرباز باشند.
حداقل 20 سال از آغاز روند ساختشان گذشته اما هنوز که هنوز است نه‌تنها دردی از دردهای روستاییان جنوب بلوچستان دوا نکرده‌اند که بلای جانشان شده‌اند. هرچند خود سدها به بهرهبرداری رسیدند اما تعلل در اجرای شبکه‌های پایین‌دستشان و عدم هم‌زمانی با ساخت خود سد، به تغییرات اقلیمی و خشکسالی در محروم‌ترین نقطه ایران، بلوچستان، دامن زدند.
بیم آن می‌رود، تعلل در اجرای شبکه پایین دست زیردان، سرنوشت پیشین را رقم بزند
نماینده مردم چابهار و عضو کمیسیون آب و کشاورزی مجلس می‌گوید: بنا به اطلاعات شرکت مدیریت منابع آب ایران، سد زیردان با ظرفیت 207 میلیون مترمکعب، در سال 1390 افتتاح‌شده؛ شبکه پایین‌دست سد برای آبرسانی به 71 هزار نفر مردم روستاهای پایین‌دست شهرستان‌های قصرقند و چابهار نیز از سال 84 شروع‌شده و هنوز به بهرهبرداری نرسیده است.
عبدالغفور ایرانژاد در گفت‌وگو با تسنیم می‌افزاید: سد پیشین با ظرفیت 175 میلیون مترمکعب در دهه 70 به بهرهبرداری رسیده است و شبکه پایین‌دست پیشین برای آبرسانی به 97 هزار نفر از روستاهای چابهار و سرباز مهرماه سال 96 آغازشده است.
وی تصریح می‌کند: سد زیردان هم‌اکنون حدود 50 میلیون مترمکعب آب دارد اما سد پیشین به دلیل خشکسالی‌های پی‌درپی خشک‌شده و آبی برای اجرای شبکه پایین‌دست و آبرسانی به روستاها ندارد؛ بیم آن می‌رود که تعلل در اجرای شبکه پایین‌دست سد زیردان نیز سرنوشت سد پیشین را رقم بزند.
پیشین و زیردان بر خشکسالی و حاشیه‌نشینی افزودند
فاجعه نشریه "پی ان ای اس " زمانی بهتر برای بلوچستان مشخص میشود که بدانیم سیستان و بلوچستان به گواه وزارت نیرو پایین‌ترین سرانه دسترسی به آب بهداشتی و آشامیدنی در کشور را دارد و از حدود 6 هزار روستای آن، بیش‌از 3 هزار روستا با حدود جمعیتی یک میلیون نفر عمدتا در بلوچستان فاقد شبکه آب هستند و سقایی آبرسانی می‌شوند.
رئیس شورای اسلامی شهرستان چابهار می‌گوید: پیشین و زیردان اکوسیستم طبیعی منطقه را مختل کردند، خشکسالی را تشدید کردند و به مهاجرت روستاییان و افزایش حاشیه نشینی در چابهار دامن زدند.
معین‌الدین سعیدی در گفت‌وگو با تسنیم می‌افزاید: با آنکه می‌شد با شیرین‌سازی آب‌های عمان بلوچستان را آب داد و باآنکه سدسازی عملاً پروژه رد شده‌ای است اما در دهه 70 برساخت این دو سد تأکید شد؛ سدها ساخته شدند، شبکه‌های پایین‌دستشان هنوز که هنوز است به بهرهبرداری نرسیدند و آب را بلااستفاده پشت سد گذاشتند تا اینکه پیشین خشک شد.
وی تصریح می‌کند: این واقعاً اوج بی‌تدبیری است که سد ایجاد بشود، آن‌قدر هزینه برایش شود ولی فکری به حال شبکه پایین‌دست آن نشود؛ به ما قول داده بودند که شبکه پایین‌دست زیردان سال 95 به بهرهبرداری برسد، به تاخیر افتاد، شد 96 بعد شد هفته دولت 97 و حالا هم گفتند تا اواخر سال امسال و سال آینده! روستاییان زیان‌دیده از خشکسالی هرروز محروم‌تر می‌شوند و به حاشیه‌نشیان چابهار افزوده میشود.
رئیس شورای اسلامی شهرستان چابهار تاکید می‌کند: چابهار هم‌اکنون بالاترین نرخ حاشیه‌نشینی نسبت به جمعیت را در کشور دارد؛ هم‌چنین سرعت رشد حاشیه‌نشینی و الگوی زیست حاشیه‌نشینان چابهار نیز به گواه بسیاری در ایران بی‌نظیر است و در جهان کم‌نظیر؛ 56 هزار نفر از جمعیت 120 هزارنفری شهر چابهار حاشیه‌نشین هستند.
وی ادامه می‌دهد: به جرات می‌توان گفت؛ تغیرات نامطلوب اقلیمی و اکوسیستمی که زیردان و پیشین با ساخت غیرمنطقی و غیراصولیشان ایجاد کردند بر حاشیه‌نشینی در چابهار افزوده؛ بزرگترین منطقه حاشیه چابهار، کمب، 10 سال پیش 5 هزار نفر جمعیت داشته ولی حالا 23 هزار نفر جمعیت دارد و کمب را به بزرگترین منطقه حاشیه نشین کشور تبدیل کرده است.
سعیدی خاطرنشان می‌کند: روستایی که از خشکسالی زیان دیده؛ گاو و گوسفندش را از دست داده، مرزش بسته است، آب ندارد، تنها دلخوشی‌اش آبرسانی با این دوسد میشود که آخر سر هم آرمان به سر به شهر مهاجرت می‌کند؛ بهانه عدم اعتبار برای بهرهبرداری کامل از پیشین و زیردان برای ما پذیرفته نیست؛ چگونه برای فاز یک توسعه بندر چابهار یک میلیارد دلار میشود اختصاص داد اما برای آب شهرستان چابهار و جنوب بلوچستان که تمامی برآورد سدهای آن به 500 میلیارد تومان هم نمی‌رسد نمی‌توانند بودجه اختصاص دهند؟
حسن عابدی سرپرست معاونت طرح و توسعه آب و فاضلاب روستایی سیستان و بلوچستان درباره زمان بهرهبرداری از شبکه‌های پایین دست زیردان می‌گوید: سد زیردان قرار است با آب خود 261 روستای پایین دست را آبرسانی کند، هم‌اکنون با نصب تجهیزات، شبکه‌ها، منابع و لوله‌ها، 100 روستا در مدار قرار گرفتند و بقیه ان‌شاالله تا پایان سال آینده آبرسانی میشود؛ سدزیردان به اندازه کافی آب دارد و می‌تواند با 50 میلیون مترمکعب آب روستاهای تحت پوشش خود را آبرسانی کند.
اخیرا مطالعات جامعی برای انتقال آب عمان به سه استان شرقی ایران انجام شده و بنا به آورد پیمانکار قرار است این پروژه بهمن‌ماه امسال با 4 میلیارد دلار اعتبار در منطقه رمین چابهار شروع شود؛ تعلل در اجرای دو سد بزرگ بلوچستان درحالی است که با توجه به ساحلی بودن جنوب بلوچستان و استفاده از آب‌های بیکران، از نظر بسیاری ساخت این سدها از همان ابتدا کارشناسی و معقولانه نبود.
گزارش: سیدامیرحسین عظیمی
انتهای پیام/ ت