پاسخ امام کاظم(ع) به سئوالی درباره حرمت شراب در قرآن
خلیفه عباسى از امام کاظم(ع) پرسید: آیا شراب در قرآن حرام شده است؟ مردم می‌گویند نهى شده اما حرام نشده است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، شراب یکی از نوشیدنی‌های زیان‌باری است که در قرآن از آن با عنوان «خمر» یاد شده است. در واقع شراب به تعبیر مصطلح امروزی که زیان‌های آن از جهت پزشکی برای همگان محرز است، در سه جای قرآن یافت می‌شود که شامل آیات219 بقره و 90 و 91 مائده است. در آیه219 بقره از شراب با تعبیر «گناه کبیر؛ إِثْمٌ کَبیر» یاده شده است. خداوند در آیه90 سوره مائده آن را نجاستی حاصل عمل شیطان «رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطان» و در آیه91 نیز به عنوان ابزار شیطان برای گسترش دشمنی و کینه « یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ» معرفی کرده است.
همان طور که اشاره شد، علوم پزشکی و اجتماعی جدید، بخشی از فلسفه تحریم شراب توسط دین مبین اسلام را کشف کرده است. کمبود خواب، چاقی، بیماری‌های قلبی، بیماری کبدی، تنها قسمتی از آثار زیانبار شراب بر جسم انسان است. همچنین پرواضح است که شراب آثار زیانبار اجتماعی هم دارد. همچنان که روزانه از اخبار یا به صورت عینی شاهدیم فرد یا افرادی به واسطه مصرف مشروبات الکلی دست به جنایت‌های خورد و خشن می‌زنند و موجبات نا امنی جامعه را فراهم می‌آورند. این مطلب، همان اشاره‌ای است که خداوند در آیات90 و 91 سوره مائده دارد.
با این وجود هستند افرادی که به دنبال حقیقت حرمت شراب در آیین مقدس اسلام به ویژه در آیات قرآنند. شاید در وهله اول بتوان با استناد به سه آیه فوق به یک پاسخ کلی دست یافت، اما برای استدلال قوی‌تر، از بیانات امام کاظم(ع) در این باره استفاده می‌کنیم. مهدی، خلیفه عباسی شخصی بود که همین سؤال را از امام کاظم(ع) پرسید که در ادامه همین متن، داستان آن را می‌خوانید.
«على بن یقطین گفت: مهدى، خلیفه عباسى از امام کاظم(ع) پرسید: آیا شراب در قرآن حرام شده است؟ مردم می‌گویند نهى شده اما حرام نشده است. امام فرمود: شراب در کتاب خدا حرام است. مهدى عباسی پرسید در کدام آیه حرام شده؟
امام کاظم(ع) فرمود: این آیه: «إِنَّما حَرَّمَ رَبِّیَ الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ وَ الْإِثْمَ وَ الْبَغْیَ بِغَیْرِ الْحَقِ ... ؛ بگو : پروردگارم فقط کارهاى زشت را چه آشکارش باشد و چه پنهانش و گناه «اثم» و تعدى ناحق را حرام کرده است».
اما منظور قرآن از کارهاى زشتِ ظاهر (ما ظَهَرَ مِنْها) عبارت است از زناى آشکارا که پرچم نصب کنند چنانچه زنهاى بدکاره در جاهلیت پرچم می‌زدند. منظور از کارهاى ناشایست باطنى (وَ ما بَطَنَ)،ازدواج با زن پدر است، زیرا قبل از بعثت پیغمبر وقتى شخصى مىمرد و زن از او باقى می‌ماند، پسرش با او ازدواج می‌کرد اگر آن زن مادر خودش نبود؛ خداوند این کار را حرام کرد.
اما الْإِثْمَ (گناه) که در این آیه نام برده شده، همان شراب است که خداوند در آیه دیگر می‌فرماید:«یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَیْسِرِ قُلْ فِیهِما إِثْمٌ کَبِیرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ؛ از تو راجع به شراب و قمار می‌پرسند، بگو در این دو، گناه (اثم) بزرگى است براى مردم نیز منفعتى هم دارد.» (219 بقره). اثم و گناه در قرآن همان شراب و قمار است که گناه آن دو، بزرگ است چنانچه خداوند فرموده است.»
مهدى عباسی رو به على بن یقطین کرده گفت: این فتوا مخصوص بنى هاشم است.
نکته قابل ذکر آن است که در انتهای آیه فرموده منافعی هم برای مردم دارد. اما کاملاً از لحن آیه برتری و بزرگی ضرر و گناه آن بر منفعت آن غلبه دارد و در این شرایط عقل ایجاب می‌کند انسان از مسائلی که ضرر آن‌ها بر نفع آن غلبه دارد، پرهیز کند همچنان که خداوند در بخشی از آیه219 بقره به همین موضوع اشاره می‌کند و می‌فرماید «یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَیْسِرِ قُلْ فیهِما إِثْمٌ کَبیرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُما أَکْبَرُ مِنْ نَفْعِهِما ...؛ درباره شراب و قمار از تو می‌پرسند. بگو : در آن دو مطلب هم گناهى بزرگ و هم سودهایى براى مردم است در حالی که گناه هر دو از سودشان بیشتر است».
انتهای‌پیام/