شباهت بانکداری ایران به خودرو مدل ۲۰۰۶ / عقب ماندگی بانکی در مقایسه با همسایه‌ها

به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران پویا، عملکرد منفی بانکها فقط به داخل کشور محدود نبوده و نیست و در عرصه بین الملل نیز بانکهای ایرانی غیر استاندارد شناخته می شوند و حرفی برای گفتن ندارند. برخلاف ذهنیت مردم وبرخی نخبگان ،بخش قابل توجهی از مشکلات برقراری روابط مالی با بانکهای دنیا، ناشی ازعلل غیرتحریمی است، چراکه نظام بانکی ایران قدیمی و منسوخ است و استانداردهای روز دنیا را برای ایجاد روابط کارگزاری بین بانکی ندارد.

 بانک‌های دنیا به دنبال حرکت از بازل 3 به 4 هستند اما ایران هنوز در بازل 2 مانده است. در شاخص های جهانی همچون استاندارد گزارشگری حسابداری متحد الشکل IFRS و استانداردهای ارزیابی بخش مالیFSAP و استانداردهای بانک جهانی و صندوق بین المللی پولROSCs ؛ رتبه های مناسبی نداریم و همین باعث بی میلی بانکهای خارجی برای تعاملات مالی با ایران شده است. در همین باره گفت وگویی داشته ایم با پیمان مولوی کارشناس بانکداری بین الملل.

تسنیم: یک قلم عقب ماندگی بانکهای ایران از استانداردهای جهانی بحث حسابداری IFRS است که بانکها می توانند یک زبان مشترک حسابداری داشته باشد. وضعیت IFRS در ایران چگونه است؟

اگر بخواهم به مقایسه‌ای بین بانکداری ایران با نُرم استاندارد بین‌المللی داشته باشم باید بگویم این مقایسه‌ای که انجام می‌دهم ایده آل و در سطح کشورهای پیشرفته و بالایی همچون آمریکا و اروپای شمالی نیست. بلکه درجه مقایسه من در سطح متوسط و همطرازها و همسایه های کشورهای خودمان همچون مالزی، اندونزی، ترکیه و... است بنابراین این مقایسه های من پر توقعی و فراتر از انتظارات نیست. در مقوله گزارشگری و حسابداری متحد‌الشکل و استاندارد باید بگویم تقریبا تمامی کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته استاندارد بین‌‌المللی یکسان IFRS را اجرایی کردند، اما ما هنوز نتوانسته‌ایم آن را صد درصد اجرایی کنیم و تاکنون امروز و فردا کرده ایم.

*ترس مدیران بانکها از فاش شدن عمق زیاندهی

تسنیم:علت اینکه بانکها تمایلی به این حسابداری ندارند چیست؟

آنچه در حسابداری بانکهای ما صورت می‌گیرد یک چیزی «شبه IFRS» است و دلیل اینکه آن را کاملا اجرایی نمی‌کنیم آن است که در صورت اجرایی شدن تحول و اتفاقات فوق العاده ای در ترازنامه بانکها رخ خواهد داد، چرا که صورتهای مالی بانکها بسیار شفاف‌تر خواهد شد و به تبع آن عمق زیاندهی یک بانک توسط IFRS آشکارتر از گذشته خواهد شد. همچنین خطاها و نواقص در طبقه‌بندی دارایی‌هایی بانکی را این نوع حسابداری بهتر نمایش و مرتفع می کند. بنابر این مجموعه این اتفاقات طبعا برای مدیران بانکها ناخوشایند است ولی برای سهامداران آنها اتفاقی مثبت و خوب می‌‌باشد.

*حضور غول های حسابرسی حتی در ونزوئلا و ارمنستان

تسنیم: سایر کشورها چگونه توانسته اند در استقرار این استاندارها موفق باشند؟

در دنیا ما 4 موسسه مهم حسابداری (4BIG) به نام‌های دیلویت، کی‌پی‌‌ام‌جی، ارنست اندیانگ پرایس واترهریس تقریبا در تمامی کشورها حضور مؤثر برای آموزش و استقرارسازی استانداردهای حسابداری و حسابرسی دارند و به نوعی پیشقراول اصول حسابرسی در جهان هستند. متاسفانه این موسسات سالهاست که در ایران حضور نداشتند این در حالی است که حضورشان در کشورهای همسایه ما مثل ارمنستان، آذربایجان و... پررنگ بوده است.

تسنیم: واقعا حضور این موسسات خارجی لازم است؟به توان داخلی خودمان می توانیم در این زمینه تکیه کنیم؟

حضور این موسسات از آن جهت ضروری است که اگر بخواهند مترادف این مطلب را در خودروسازی مثال بزنم اگر کمی توجه کنیم در بین سالهای 79 تا 84 که حضور شرکتهای خارجی خودروسازی درایران پررنگ بود کیفیت خودروسازی ما نیز به نوبه خود افزایش یافت و برای مردم نیز ملموس بود.

*شباهت بانکداری ایران به خودرو مدل 2006

تسنیم: در مورد استاندارد بازل که که بانکهای دنیا خود را با آن منبطق می کنند، توضیح دهید؟

استاندارد بین‌المللی دیگری که برای بانکها مطرح است استاندارد بازل می‌باشد. بازل یک شاخص گسترده‌ای است که مواردی همچون اعتبارسنجی، مدیریت ریسک، پروسه‌های بانکی و... را در صنعت بانکداری در قالب استاندارد مختلف به بانکهای دنیا ارائه می دهد. ما الان بازل 2 را در کشورمان اجرایی می‌کنیم در حالی که نُرم جهانی می خواهد به سمت بازل 4 حرکت کند یا حداقل روی 3 استقرار دارد.

 حتی باید بگویم اگر عملیات بانکی در کف شعبات را ارزیابی کنید می بینید که آنچه اجرا می شود حتی بازل 2 هم نیست بلکه همان شیوه های سنتی گذشته است که بیشتر به بازل1 شباهت دارد. این دقیقا مثل این می‌ماند که ما بخواهیم با خودرو لکسوز مدل 2006 کار کنیم در حالی که الان لکسوز 2019 در بازار موجود است بنابر این بازل 2 به عنوان یک بازل عقب‌مانده در دنیا محسوب می‌شود.

*بی خیالی بانکهای ایرانی به دلیل فقدان رقیب خارجی

تسنیم: چرا بانکها هیچ دغدغه ای برای بهبود سطح کیفی خدمات و استانداردهای خود ندارند؟

سالهاست که کشور ما روابط مستقیمی با بانکهای برجسته جهان همچون بانک HSBC نداشته است. بله روابط‌های کارگزاری و مالی با خارج داشته‌ایم ولی اینکه بتوانیم رابطه مستقیم با این بانکها بر قرار کنیم و این بانکها بتوانند در ایران شعبه افتتاح کنند و افتتاح حسابهای بین‌المللی در ایران برای شهروندان مقدور بشود تاکنون بی سابقه بوده است. بنابراین همین‌که حضور بانکهای درجه 1 و 2 بین‌المللی را تاکنون در ایران تجربه نکرده‌ایم باعث شده بانکهای بومی ایران رقیبی قدرتمند در داخل برای خود نداشته باشند تا در این رقابت مجبور باشند شاخص‌های استاندارد خود را ارتقاء بدهند.

*جذابیت اقتصاد ایران برای دنیا

تسنیم: آیا بازار مالی ایران در سطح جهانی جذابیت و متقاضی دارد؟

 اقتصاد ایران با رقم 400 میلیارد دلار از اقتصادهای بزرگ دنیا محسوب می‌شود و به لحاظ شاخص P.P.P (برابری قدرت خرید) جزو 20 کشور اول دنیا می‌باشد از سوی دیگر باید بگویم که اقتصاد بین‌المللی دیگر مانند دهه‌های گذشته مستقل به کشور خودشان نیست بلکه اقتصاد کشورها با وجود موسسات و ساختارهای مالی بین‌المللی یک اقتصاد در هم تنیده و وابسته به یکدیگر شده است. 

تسنیم: دلیل بی علاقگی به اعتبارسنجی که شاه کلید معوقات بانکی است چه میتواند باشد؟

ما در ایران نخواستیم نظام رتبه‌بندی و اعتبارسنجی را راه بیندازیم یکی از معضلات سیستم بانکی ما معوقات و مطالبات مشکوک‌الوصول است که به علت نبود سیستم رتبه‌بندی برای تخمین ریسک اعتباری مشتری که بیان می‌کند ایا او قدرت بازپرداخت را دارد یا خیر آمار این معوقات رو به فزونی بوده است.

 سیستم‌های رتبه‌بندی در دنیا بسیار پیشرفته هستند که از هوش مصنوعی و بیگ‌دیتا‌ی قوی استفاده می‌کنند و شرکتهای معروفی همچون فیچ مودی و اس‌‌ان‌پی وجود دارند که تجربه طولانی مدتی در این زمینه دارند ولی متاسفانه در ایران حضور فعالی برای انتقال تجربه‌های موثر خود نداشته اند. اگر این سیستم رتبه‌بندی اجرایی بشود دیگر خبری از اتلاف منافع و وامها نیست.

گفت و گو از محمدعلی قشقایی