حرکت اقتصاد به سمت دلالی / بانک توسعه ایی نداریم

به گزارش خبرگزاری تسنیم، فرهاد تجری نماینده مجلس شورای اسلامی و روح الله ایزد خواه رئیس اندیشگاه توسعه منطقه ای مهمانان سه شنبه شب برنامه «پیشران» در خصوص نقش مناطق آزاد در اقتصاد ایران به گفتگو پرداختند.
روح الله ایزد خواه در ابتدا به سابقه ایجاد مناطق آزاد اشاره کرد و گفت: بحث مناطق آزاد به طور جدی بعد از جنگ در سالهای 68-67 در ایران پا گرفت و در برنامه اول، 3 منطقه آزاد (کیش و قشم و چابهار) مطرح شد و بعد در طول زمان توسعه پیدا کردند و امروز به 7 منطقه آزاد در کشور رسیده ایم.
وی در مورد هدف از ایجاد منطقه آزاد گفت: اقتصاد ایران تک محصولی است و به نفت وابستگی داریم و باید به سمت توسعه صادرات غیرنفتی برویم، در این راستا ایجاد مناطق آزاد را اهرم و ابزار جدی در نظر گرفتند، که البته اهداف جانبی دیگری ازجمله توسعه منطقه ای و محرومیت زدایی و... نیز مطرح شد.
وی در ادامه از انتقادی به منطقه آزاد گفت: سیاست ایجاد منطقه آزاد یک سیاست فی نفسه عمرانی است، یعنی در ابتدا ما یک منطقه جغرافیایی را هدف قرار می دهیم و قوانین و سیاست های خاصی را در نظر می گیریم و در نهایت سیاست های تجاری را منتقل می کنیم و نکته مهم این است که کسانی که منطقه آزاد را برجسته کردند، فراموش کردند که صادرات، محصول و نتیجه توسعه توان تولید ملی است که با تقویت آن، صادرات رخ می دهد. توسعه صادرات به تنهایی نمی تواند یک سیاست مستقل باشد.
باید سیاست اقتصادی مثلا منطقه آزاد عقبه اش، سیاست تولید باشد، سیاست آمایش سرزمین در حوزه تولید باشد.
در سیستان و بلوچستان با وجودی که دومین قطب خرمای کشور است در صادرات آن مشکل داریم، از طرف دیگر مقدار صادرات خرما از منطقه آزاد چابهار بسیار ناچیز است و از طرف دیگر آمار بگیرید که چه کالاهایی وارد می شود.
وی در ادامه بیان داشت: ما قانون جامع تولید نداریم ولی قانون صادرات و واردات و تجارت و ... داریم. در یک کلمه اقتصاد ما به سمت دلالی و سوداگری رفته است. بانک های ما دلالی پول می کنند و ما بانک توسعه ایی نداریم.
ایزدخواه گفت: اینکه ما فکر کنیم وقتی یک منطقه را آزاد کردیم، سرمایه گذار خارجی سریع حاضر می شود، اشتباه است، سرمایه گذار خارجی به 10 مولفه نیاز دارد که یک مورد آن آسان سازی قوانین گمرکی و قوانین اقتصادی است. بحث زنجیره های تولید یکی از نقاط بسیار مهم و مغفول در بحث مناطق آزاد است.
وی در پاسخ به این سوال که چرا نتوانستیم مناطق آزاد را آباد کنیم؟ گفت: مناطق آزاد کاری به اقلیم و جامعه مورد هدف ندارد و فقط یک مکان جغرافیایی است که قوانین خاص با ماموریت خاص دارند. ما مناطق آزادی داریم که وقتی از هتل های چند ستاره و پاساژها دور می شویم به کپرها نزدیک می شویم.
ایزدخواه از راهکار نیز گفت: در راس همه راهکارها این است که ماموریت منطقه آزاد را مردمی کنیم.هیچ برنامه ای بدون اتکا به سیاست آمایش نباید رخ دهد و برای آمایش نیاز نیست منتظر سازمان برنامه از تهران باشیم. به دانشگاه های توانمند منطقه اعتماد کنیم.عامل صادرات مردم هستند که در تشکل های صنعتی هستند. انجمن ها وتشکل های اقتصادی باید محوریت پیدا کنند و در منطقه آزاد با داشتن دفتری، عاملیت پیدا کنند. ستادهای منطقه آزاد را کوچک کنیم. امور را واگذار کنیم و بعد زنجیره های تولیدی- صادراتی تعریف کنیم.
فرهاد تجری در ابتدا گفت: در بحث مناطق آزاد، رویکرد و نگاه اولیه برای توسعه کشور، برای ایجاد اشتغال، برای ایجاد امنیت پایدار و نهایتا تبدیل شدن به یک قطب اقتصادی در منطقه باتوجه به شرایط خاص جغرافیایی کشور است.
بهترین مصداق در این زمینه ، کشور چین است که با تشکیل مناطق آزاد تجاری، امروز به یک قطب و ابرقدرت اقتصادی در عرصه بین المللی تبدیل شده است.
وی با بیان شرایط کشور چین در دهه های 60 و 70 گفت: یقینا جهت استراتژیک کشور ما خیلی بهتر و پتانسیل های ما مناسب تر از کشورهای امثال چین است، اما به دلیل سو مدیریت ها و نگاه های خاصی که در مناطق آزاد تجاری ما بوده است، هنوز نتوانستیم توفیقات لازم را در این عرصه به دست بیاوریم.
وی در مورد شهرستان قصر شیرین گفت: بیش از 50 درصد صادرات ما به عراق از این شهر انجام می شود و امروز ایران به عنوان یک کشور معرفی در منطقه مطرح می شود. منطقه آزاد تجاری قصرشیرین که در دستور کار مجلس است، اگر تصویب شود، ما نیاز به سرمایه گذار داخلی نداشته باشیم خود عراقی ها چه در اقلیم کردستان و چه در دولت مرکزی خواهان سرمایه گذاری در این بخش هستند.

وی در ادامه گفت: در خیلی از مناطق به جای تولید و واحدهای صنعتی، اماکن تفریحی و توریستی ایجاد شده است که این نیز بخشی از کار است، ولی در کنار آن باید شان اصلی که کمک به تولید با هزینه کمتر و ارزش افزوده بالاتر است در جهت صادرات صورت بگیرد. و متاسفانه به جای ایجاد اشتغال و کرامت ساکنان این مناطق ما شاهد دلالی و شغل های خدماتی هستیم.
در پایان  تجری گفت: یک رویکردی که تصمیم سازان کشورما دارند این است که گاهی این تصمیمات کل بالانس موقعیت ها را بهم می زند و ما باید به عنوان یک فرصت از آن استفاده کنیم و مسائل جوی بیرونی و سو مدیریت های داخلی که موجب این شرایط شده، ولی باتمام این تفاسیر مناطق آزاد تجاری باتوجه به جایگاه و موقعیت استراتژی کشور اهمیت آن را چند برابر می کند.

انتهای پیام/