یادداشت|سفر روحانی به عراق؛ دستاوردهای راهبردی با چشم اندازی روشن در مناسبات دو کشور

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان هفته گذشته پس از 5 سال به عراق سفر کرد تا در دیداری سه روزه با مقامات سیاسی و دینی این کشور، راههای توسعه روابط و افزایش مروادات دو کشور را هموارتر کند.

مقامات عراقی از اینکه رئیس جمهور ایران طی 5 سال گذشته به کشورشان سفر نکرده بود در حالیکه آنها چندین بار به تهران آمده بودند، گله مند بودند.

اما گویا استدلال طرف ایرانی این بود که تا زمانیکه توافق مهمی حاصل نشود، صرف، سفر اهمیت چندانی ندارد.

علیرغم روابط بسیار خوب دو کشور در سطوح سیاسی، فرهنگی و اجتماعی که پس از فروپاشی رژیم صدام شکل گرفته، برخی مسائل فی مابین هنوز لاینحل باقی مانده و یا در طول این دوره شکل گرفته بود که نیازمند راه حل اساسی بود.

میله گذاری و ترسیم دقیق مرزها، وضعیت رود مرزی اروند رود یا شط العرب و همینطور موضوع روادید بین اتباع دو کشور از جمله مسائلی بود که از گذشته باقی مانده علیرغم روابط خوب مقامات دو کشور، در سوی طرف عراقی اراده جدی برای حل این مسئله وجود نداشت.

قرارداد الجزایر

پس از انعقاد قرارداد الجزایر بین ایران و عراق در سال 1975، رژیم بعث و بخصوص صدام با این بهانه که این قرارداد یکسویه به نفع ایران بوده اقدام به زیرپا گذاشتن آن کرده یکی از بهانه های جنگ علیه ایران را رقم زد.

پس از سقوط صدام نیز دولتمردان عراقی ترجیح دادند که آن را مسکوت بگذارند.

ابراهیم جعفری، نوری مالکی و حیدر العبادی نخست وزیرانی بودند که ترجیح دادند وارد این موضوع حساس و تنش زا نشوند. در دوره آنها مسائل داخلی اولویت داشت به مسائل منطقه ای چالش برانگیز لذا وارد این موضوعات نشدند.

در دوره عادل عبدالمهدی اما ماجرا کمی تفاوت داشت. طبق تقسیم بندی نانوشته ای که بین نخست وزیر و رئیس جمهور در این دوره شکل گرفت، عبدالمهدی سامان دادن به اوضاع داخلی را برعهده گرفته و برهم صالح نیز احیای پست ریاست جمهوری و روابط منطقه ای و بین المللی را در برنامه خود قرار داده است.

این مسئله باعث شد تا با فراغ بال بهتری نسبت به دولتمردان گذشته بتوانند وضعیت را بهتر مدیریت کنند.

بر این شرایط نیز باید پیروزی عراق بر تروریسم داعش را نیز افزود که بار بزرگی از دوش دولتمردان عراقی برداشته است.

از ماههای گذشته و با جدیتر شدن سفر روحانی به عراق، مذاکرات برای حل و فصل مسئله قدیمی قرارداد الجزایر جدیتر شد و از طرف ایرانی، سیدعباس عراقچی با همتای عراقی خود نزار خیر الله که از قدیمیترین و کاراترین نیروهای وزارت خارجه این کشور است، مذاکرات سختی را آغاز کردند. توافقی که تاریخ ساز شد.

عبدالمهدی پیش از سفر روحانی به عراق اعلام کرده بود که به دنبال تعیین نهایی سرنوشت پرونده های راهبردی با رئیس جمهور ایران هستیم.

شط العرب یا اروند رود محور دیگر مذاکرات تهران-بغداد بود که طی سالیان گذشته تبدیل به یک معضل شده بود.

لایروبی نشدن این رودخانه و نحوه تقسیم آن باعث شده بود تا این پتانسیل عظیم اقتصادی برای دو کشور تبدیل به یکی از مسائل سیاسی فی مابین شود.

موضوعات فنی از قبیل مشخص کردن خط قعر رودخانه، تغییر مسیر رودخانه به سمت ایران و لایروبی نشدن آن طی سالیان گذشته همواره مسئله ساز شده بود که در سفر عراقچی به عراق و نزار خیر الله به تهران در مذاکراتی سخت و فشرده که گاهی به تنش و جر و بحث نیز می انجامید به توافق جامعی دست یافته شد.

موضوع مشخص شدن خطوط مرزی و میله گذاری ها نیز در این مذاکرات به سرانجام رسید تا بحث پر چالش تعیین نقاط مرزی بین دو کشور حل شود.

در بیانیه پایانی منتشر شده بین روسای جمهور دو کشور آمده است: در خصوص شط العرب، طرفین بر عزم راسخ خود بر اجرای "عهدنامه مربوط به مرز دولتی و حسن همجواری بین ایران و عراق" مورخ 13 ژوئن 1975 و پروتکلهای ضمیمه و موافقتنامه های تکمیلی آن، با حسن نیت و با دقت، تأکید کردند و براین اساس، طرفین تصمیم گرفتند تا عملیات مشترک پاکسازی و لایروبی شط العرب را به منظور بازگرداندن کانال اصلی قابل کشتیرانی (تالوگ) بر اساس عهدنامه 1975 مذکور و پروتکل مربوطه آن در اسرع وقت آغاز کنند.

سفر اتباع دو کشور و مسئله روادید

موضوع لغو روادید یکی دیگر از موضوعاتی بود که طی دو دهه اخیر بین ایران و عراق پررنگ شده و طرف عراقی آمادگی لازم برای اجرای این امر را نداشت.

هر ساله بیش از 5 میلیون نفر از اتباع دو کشور در حال تردد هستند که لغو روادید یا رایگان شدن آن می تواند تاثیر قابل ملاحظه ای بر افزایش این تعداد داشته باشد.

رایگان شدن صدور روادید بین دو کشور از اوایل فرودین ماه سال آینده باعث خوشحالی دو ملت شده و باید زین پس شاهد افزایش چشمگیری در تردد آنها باشیم.

توسعه روابط اقتصادی و بانکی

روابط اقتصادی ایران و عراق در حال حاضر حدود 12 میلیارد دلار است که طرف تهرانی چشم انداز 20 میلیارد دلاری برای آن ظرف 2 سال آینده را در نظر گرفته است.

موافقتنامه های تجاری برای تسهیل در توسعه روابط اقتصادی تهران-بغداد نظیر همکاری های بیشتر بانکی، تسهیل صادرات خدمات فنی مهندسی به عراق و برنامه ریزی برای ایجاد چند شهرک صنعتی درعراق می تواند در شرایط فعلی که تحریمهای یکجانبه آمریکا علیه ایران در جریان است، افزایش روابط اقتصادی را به همراه خواهد داشت.

دیدار با قشرهای مختلف مردمی و مراجع عظام عراق

حسن روحانی در سفر خود علاوه بر دیدارهای رسمی با مقامات سیاسی عراق با رهبران احزاب و گروهها و مراجع نجف نیز دیدار و گفتگو کرد.

دیدار با سید عمار حکیم رهبر جریان حکمت، نوری مالکی رهبر دولت القانون، حیدرالعبادی رهبر ائتلاف نصر، هادی عامری رهبر ائتلاف فتح، سران حشد شعبی و رهبران عشایر عراق از جمله این دیدارها بود که نشان از عمق روابط داشت.

رئیس جمهور کشورمان در پایان سفر خود به نجف رفته و با مراجع این از جمله آیت الله سید محمد سعید حکیم، آیت الله بشیر نجفی، آیت الله محمد اسحاق فیاض و بخصوص آیت الله سید علی سیستانی مرجعیت عالی نجف که رهبری دینی عراق را نیز بر عهده دارد، دیدار و گفتگو کرد.

این دیدارها نیز نشان داد که روابط ایران و عراق علاوه بر سطوح سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، در سطح دینی نیز بسیار گرم بوده و در هر چهار بعد روابط شاهد گسترش و توسعه روابط در سطوح بسیار بالا هستیم.

حسن روحانی پس از 5 سال به عراق سفر کرد و باید گفت که نتایج حاصل شده از این سفر نشان می دهد که علاوه بر موفقیت راهبردی برای کشور، باید شاهد توسعه هر چه بیشتر روابط تهران-بغداد در آینده باشیم.

یادداشت علی حیدری کارشناس مسائل منطقه

انتهای پیام/