دولت برای سفر مردم یارانه اختصاص دهد ضرر نمی‌کند!/ چگونه سفر گردشگران به ایران باعث افزایش صادرات می‌شود
یک فعال گردشگری می‌گوید: دولت یارانه سفر را مستقیم ندهد بلکه به نهادها بدهد، زیرا نهادها بودجه‌ای برای سفر و تفریح پرسنل‌شان ندارند، درصدی هم فعالان گردشگری تخفیف دهند و تعطیلات زمستانه هم نسبت به تعطیلات عید تقویت شود و سفر فقط به نوروز خلاصه نشود.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، «سفر کجا بریم؟ شهرستان» جمله‌ای تکراری، «بریم شمال» جمله‌ای تکراری‌تر، در تهران زندگی کنی و این جملات را نشنیده باشی بعید است! سفر در عالم "ایرانی‌جماعت" حکایت طنازانه‌ای دارد.
...چرا ما پایتخت‌نشینان همیشه می‌رویم شمال؟! سؤالی که شاید هر کسی، جوابی برای آن داشته باشد، ولی این‌بار بیاییم و این سؤال را از نگاه یک راهنمای گردشگری ببینیم، یاد مرحوم "محمد علی اینانلو" به‌خیر، همیشه لقلقه زبانش بود؛ می‌گفت: «گردشگری و سفر ما ایرانی‌ها "باجناقی" است! هر وقت دلمان می‌خواهد باجناق را صدا می‌کنیم و وسایل و پیک‌نیک را برمی‌داریم می‌رویم مثلاً سفر».
مرد صدامخملی طبیعت همیشه در کلاس‌ها و مستندهای خود یک شعار معروف داشت: «ایران جهانی در یک مرز». او معتقد بود جهان را باید با ایرانگردی آغاز کنی، زیرا ایران و طبیعت و جاذبه‌هایش به‌وسعت یک جهان است.
حال در عالم گردشگری و سفر به‌خصوص با فرارسیدن ایام تعطیلات نوروزی در پیشنهادی به مسافران، بستن بار سفر به دهکده‌های گردشگری با چاشنی سلامت و اکسیژن خالص از آن توصیه‌های است که می‌تواند تجربه‌ای جدید و البته سودمند را برای هر مسافری رقم زند.
بنابراین در روزگاری که "سلامت" به‌عنوان گوهر گرانبها در جوامع امروزی هرچه بیشتر ارزش پیدا می‌کند، مکانهای ارائه خدمت سلامت‌محور نیز در حوزه‌های گردشگری از سوی سرمایه‌گذاران و فعالان گردشگری، هر روز بیش از پیش مورد توجه قرار می‌گیرد که یک نمونه از تبلور آن را می‌توان در راه‌اندازی "دهکده‌های گردشگری سلامت" جست‌وجو کرد.
با وجود این، در کشورمان حمایت‌های درخوری از فعالان و سرمایه‌گذاران "گردشگری سلامت" صورت نمی‌پذیرد و آنها همچنان دچار موانع و گرفتاری‌هایی حتی در تأمین هزینه نگهداری زیرساخت‌های اقامتی و گردشگری خود هستند و با وجود سرمایه‌گذاری میلیاردی، دست‌یابی به حداقل سوددهی در این مراکز با چالش‌های جدی مواجه است.
برای بررسی برخی از موانع و مشکلات اصلی در حوزه توسعه گردشگری سلامت، گفت‌وگویی با "دکتر محمد بابایی؛ مدیرعامل دهکده گردشگری صبا" داشتیم.
تسنیم:شما به‌عنوان فعال در حوزه گردشگری خیلی گسترده‌تر از فعالین گردشگری، ورود کردید و کار شما گسترده‌تر است و هم پیچیدگی‌های خود را دارد و هم سال به سال که می‌گذرد هزینه‌های جاری شما بیشتر می‌شود. به چالش‌هایی که فعالین گردشگری به‌خصوص در مناطق نمونه گردشگری دارند، اشاره کنید و اینکه؛ دولت‌ها باید برای حمایت از این سرمایه گذاران چه کنند و چه تسهیلاتی به این افراد بدهند؟ و برای سال 98 دولت در حوزه گردشگری چه اقدامی انجام دهد، به‌طور مثال سازمان میراث فرهنگی تبدیل به وزارت‌خانه گردشگری شود؟ و یا خیر، چه تمهیداتی باید پیشِ‌روی باشد؟
بابایی: من شخصاً این نظر را دارم که مناطق نمونه گردشگری می‌توانند زیرساخت توسعه گردشگری ایران باشند، یعنی کنار یک منطقه نمونه گردشگری 20-10 هتل می‌توان احداث کرد، و یا 60-50 رستوران می‌توان احداث کرد و بماند که این مناطق در آب‌وهواهای مختلف در استان‌های مختلف تنوع خاصی دارند.
من بازدیدی که از پروژه همکارانم داشتم یکی هم شبیه هم نبود و بسیار متفاوت عمل کردند و جزو جاذبه‌های مناطق نمونه گردشگری هستند. مناطق نمونه گردشگری اصولاً خارج از شهرها هستند. در آب‌وهوای پاک و مناطق سالم قرار دارند و وظیفه مناطق نمونه گردشگری این است که بحث بهداشت، درمان، خوراک، پوشاک، ورزش، امکانات رفاهی و تفریحی در اختیار مسافرین قرار دهد.
مجموعه ما نیز قدری متفاوت‌تر عمل کرده و با رویکرد گردشگری سلامت عمل کرده است یعنی در واقع بحث تغذیه سالم، خدمات پزشکی، خدمات درمانی و بیشتر از همه تغذیه سالم در فاز نخست را پیش می‌بریم، بنابراین کنار این مناطق نمونه گردشگری؛ می‌توان کارهای خیلی متنوعی صورت داد. ولی نیاز است زیرساخت‌ها تا جلوی در مناطق نمونه گردشگری آورده شود و دوباره داخل مجموعه زیرساخت‌ها فراهم شود.
تسنیم:این به چه معنی است؟
بابایی: یعنی زیرساخت‌های آب، برق، گاز، تلفن، به‌راحتی به مناطق گردشگری داده شود.
تسنیم: تسهیلات مگر الآن داده نمی‌شود؟
بابایی: همه اینها هزینه‌بر است و بحث هزینه‌بر بودن آنها است. یک مجموعه تفریحی اگر بخواهد داخل شهر احداث شود این زیرساخت‌ها از خیابان، فضای سبز، آب، برق، تلفن و غیره تا جلوی درب مجتمع تحویل داده می‌شود. برای مناطق نمونه گردشگری که خارج از شهر هستند باید تا جلوی مجموعه بیاید و داخل مجموعه که اکثراً بالای 100 هکتار هستند هم این زیرساخت‌ها برود. زیرساخت‌ها علاوه بر هزینه اجرا هزینه نگهداری سنگینی هم دارند.
تسنیم: یعنی الآن زیرساخت‌ها تا جلوی درب منطقه گردشگری می‌آید و اگر داخل مجموعه بخواهد بیاید باید با هزینه خود انجام دهید؟
بابایی: بله. با هزینه خود انجام می‌دهیم.
تسنیم: اگر بخواهیم به مصادیق کشورهای دیگر در حوزه مناطق گردشگری اشاره کنیم دولت‌های آنها چطور عمل می‌کنند؟
بابایی: معمولاً تسهیلات ارزان‌قیمت در اختیار مناطق گردشگری قرار می‌دهند و تسهیلات آنها کمتر از دو درصد و یا 4 درصد است.
تسنیم: در ایران چند درصد است؟
بابایی: ما اینجا در ایران حال حاضر تسهیلات با 18 درصد بهره بانکی مواجه است، حتی من یک مرحله خودم مجبور شدم 28 درصد هم بگیرم.
تسنیم: با وجود اینکه مدارک برای گرفتن تسهیلات و بخشش مالیاتی و... برای این کار داشتید؟
بابایی: بله. سرمایه گردش در کار با 28 درصد سود بود. تعریف آنها از ضریب اشغال حداکثر 30 درصد است. برای یک هتل و یا مرکز اقامتی ما انتظار داریم در ایران 80 درصد و 90 درصد ضریب اشغال داشته باشد، چنین چیزی اصلاً امکان‌پذیر نیست. در کشورهای دیگر، آنها با تسهیلات ارزان‌قیمت می‌توانند چنین پروژه‌هایی را اجرا کنند و چنین خدماتی بدهند ولی ما با تسهیلات گران‌قیمت نمی‌توانیم این کار را انجام دهیم. هر پروژه‌ای در ایران بخواهد کار کند، بیشتر از سود بانکی نمی‌شود.
تسنیم: الآن هم از 1360 منطقه گردشگری که داریم شما برآوردی داشتید که چرا کمتر از انگشتان دست به بهره‌برداری رسیدند، یعنی یکی از اشکالات، همین گرانی هزینه‌ها و تسهیلات نامناسب است؟
بابایی: بله. یکی این است که جذب سرمایه‌گذار به‌سختی انجام می‌شود. رغبتی برای این کار وجود ندارد. خیلی از این دوستان ما، مشکلات با منابع طبیعی، در بحث واگذاری دارند، در بحث محیط زیست هم مشکل دارند و هر کدام از اینها بن‌بست‌هایی در پروژه‌های خود دارند.
همیشه شعار من این بوده است که اگر بخواهیم صادرات داشته باشیم باید مسافر وارد کشور ما شود، کالایی که تولید می‌کنیم لمس کند، استفاده کند و بعد بتوانیم صادرات داشته باشیم. اگر بهترین خودرو را در ایران تولید کنید فرضاً همین بنزی که آلمان تولید می‌کند یا کارخانه‌هایی که شهرت جهانی دارند اگر در کشور ما می‌بود باز در صادرات مشکل داشتیم چون مسافر وارد کشور ما نشده که این را لمس و استفاده کند و بپذیرد و خود این در واقع نمایندگی می‌شود که محصول ما را به خارج از کشور ببرد و تبلیغ کند. لازمه این است که توریست ابتدا وارد کشور ما شود و با فرهنگ و محصولات ما آشنا شود.
ما می‌خواهیم صادرات رونق بگیرد و یا صنایع دستی رونق بگیرد و بخش‌های مختلف صنعت رونق بگیرد؛ لازمه آن این است که صادرات داشته باشیم. صادرات در چه صورتی می‌توانیم داشته باشیم؟ کاری که در دنیا انجام می‌شود چگونه است. چین بزرگ‌ترین بازار جذب توریست را در دنیا فراهم کرده است برای اینکه بتواند صادرات خوبی داشته باشد.
نمایشگاهی در گوانجو برگزار شد که من هم شرکت کردم، از تمام دنیا آمده بودند. شاید بتوانم بگویم 80-70 درصد توریست‌های دنیا تجارت می‌کنند. اینها در بحث زیرساخت‌های گردشگری خوب کار کردند و توانستند صادرات داشته باشند. خیلی از ایرانی‌هایی که به چین آمده بودند اکثراً دنبال این بودند که خانه‌ای احداث کنند، چین که یک کشور کمونیستی بود با همین روش توانست جذب سرمایه‌گذار انجام دهد.
بنابراین اگر بخواهیم سرمایه‌گذار در کشور جذب کنیم، باید صادرات داشته باشم و باید مسافر بیاید و مجموعه‌های ما در حوزه گردشگری را ببیند و لمس کند و بعد اقدام به سرمایه گذاری کند، بنابراین اگر توسط دولت‌ها یارانه به گردشگری بدهیم پول دور نریختیم.
تسنیم: با چه پیش‌زمینه‌ای و با چه روشی یارانه داده شود؟ یک بار هم درباره بسته‌های ارزان سفر اشاره کردید و گریزی زدید که این تسهیلات به کارمندان داده شود، به‌صورتی که این تسهیلات در آخر هفته‌ها و یا در زمان پیک سفر نباشد.
بابایی: من نمی‌گویم یارانه را دولت مستقیم به من بدهد. یارانه را دولت باید به مصرف‌کننده بدهد، یعنی فرض کنید روابط عمومی اداره‌ای با ما قرارداد می‌بندد و پرسنل او می‌خواهد از مجموعه استفاده کند. وقتی صحبت می‌کنیم می‌گویند "هیچ بودجه‌ای برای سفر و تفریح پرسنل نداریم" و اگر هم باشد مقدار محدودی است که آن نهاد بتواند قراردادی ببندد و از امکانات گردشگری استفاده کند.
می‌توان بسته‌های سفر تهیه کرد، درصدی هم من تخفیف دهم، درصدی را دولت به آن اداره یارانه بدهد، یک درصد هم خود مسافر بپذیرد. ایام غیرپیک و بین هفته و 6 ماهی که گردشگری در کشور خواب دارد و استفاده نمی‌شود، این ایام را راحت می‌توانیم پُر کنیم. کارمندی که بین هفته یا ایام غیرپیک مسافرت رفته باشد ضرورت ندارد خانواده او فشار بیاورند مثلاً "در پیک تعطیلات به مسافرت برویم".
تسنیم: شما هم جزو گروهی هستید که معتقدید تعطیلات زمستانه یا تعطیلات پاییزه داشته باشیم و تمام تعطیلات برای نوروز و تابستان نباشد.
بابایی: بله. این مشکل را متأسفانه داریم که 15 روز عید را اکثر مردم مسافرت می‌روند. خیلی از مسافران به ما زنگ می‌زنند و ما هم به آنها می‌گوییم "این ایام جا نداریم" یا به اینجا می‌آیند و خدمات مناسب نمی‌توانیم ارائه دهیم، اما می‌توان این سفرها را هدفمند کرد. دولت لزومی ندارد به من پول بلاعوض بدهد که مجتمع احداث کنم. وقتی مجتمع احداث کردم ایام غیرپیک پرسیده است که چطور با مسافر پُر می‌شود و یا چطور حقوق کارمند می‌دهم، درحالی که این کارمند من اگر بیکار شود دولت باید به او بیمه بیکاری بدهد.
اگر بیمه بیکاری این فرد تمام شود باید تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی قرار بگیرد. دولت عملاً پول را می‌دهد ولی این هزینه را هدفمند نمی‌کند. این یکی از راه‌های حمایت از گردشگری است. مراحل بعدی بحث این است که تسهیل در ورود مسافر خارجی داشته باشیم، ویزایی که برای مسافر می‌دهند سخت است و سختگیری‌هایی در این زمینه می‌شود.
تسنیم: البته هم‌اکنون وضعیت بهتر شده است زیرا روادید سفر به ایران الکترونیکی شده است و حتی مهر ویزای ایران هم داخل پاسپورت نمی‌خورد ولی مسلماً جا دارد که بهتر از این شود.
بابایی: با وجوداین، دولت‌های ما برای معرفی جاذبه‌های گردشگری ایران چقدر فیلم مستند تهیه کرده‌اند؟ چقدر در فیلم‌هایی که ساخته شده از مناطق گردشگری استفاده شده است؟ الآن شبکه‌های ماهواره‌ای داریم که در ایران کار می‌کنند. چقدر جاذبه‌های گردشگری را در فیلم‌ها به‌صورت غیرمستقیم توانسته‌اند معرفی کنند.
تسنیم: خود شما راغب نشدید در همین شبکه‌های ماهواره‌ای مجتمع گردشگری خود را تبلیغ کنید؟
بابایی: مجاز نیستیم تبلیغ کنیم.
تسنیم: برخی نهادها که کالاها یا محصولات را تبلیغ می‌کنند، البته نه در شبکه‌های آمریکا، بلکه در شبکه‌های کشورهای همسایه، آنها را هم اجازه ندارید؟
بابایی: اگر تبلیغ کنیم ممنوع التبلیغ داخل کشور می‌شویم و اجازه تبلیغ به ما داده نمی‌شود.
تسنیم: اگر ممنوعیت را در نظر نگیریم این نوع تبلیغ خوب است؟
بابایی:بله. ورود تبلیغات داشته‌ها و زیرساخت‌های گردشگری کشورمان در حوزه توریسم، می‌تواند تأثیرگذار باشد، کار سیاسی که انجام نمی‌شود، جاذبه‌های گردشگری ایران را معرفی می‌کنیم.
تسنیم: پس با این ممنوعیت‌ها چه راهکاری به شما دادند که مجتمع‌های گردشگری ایران در خارج از کشور تبلیغ شود؟
بابایی: هیچ راهکاری قرار ندادند، درحالی که در کشورهای حاشیه خلیج فارس کم مسافر نداریم، مثلاً در بحث خدمات پزشکی خیلی‌ها می‌توانند به همین مجموعه ما بیایند و فرد دوره نقاهت خود را در اینجا بگذراند و اینجا اقامت داشته باشد و ما به او خدمات پزشکی بدهیم یا با بهترین بیمارستانهای تهران پوشش خدمات سلامت‌محور داشته باشیم و خدمات پزشکی بگیرند؛ با توجه به اینکه هزینه‌های درمان در ایران نسبت به دنیا خیلی پایین‌تر است.
یکی از دوستان می‌گفت که از ترکیه به ایران آمده بوده، و طی دو هفته اقامت در ایران برای گرفتن خدمات دندانپزشکی خود اقدام کرده و بعد به ترکیه برگشته و عنوان می‌کرد که مقداری از پولی که برای خدمات دندانپزشکی کنار گذاشته بود نیز در جیب او باقی مانده بود، این یعنی هزینه دارو و درمان در کشور ما نسبت به هزینه‌های درمان در دیگر کشورها پایین است. کشور ما حداقل در منطقه خاورمیانه از نظر پزشکی حرف نخست را می‌زند. بهترین اساتید پزشکی در دنیا؛ ایرانی هستند، ولی چرا از این پتانسیل‌ها در حوزه گردشگری سلامت به‌خوبی استفاده نمی‌کنیم؟
ادامه دارد... .
*
