جاذبه‌های آبی ناشناخته اردبیل؛ ۱۰۰ ها آبشار و دریاچه در ۱۸ هزار کیلومتر مربع+تصاویر

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل، استان اردبیل به واسطه اقلیم منحصر به فرد خود از جاذبه‌های کم‌نظیر طبیعی برخوردار است تا جایی که گفته می‌شود تنها در چند ساعت کوتاه می‌توان از جاذبه‌های کم‌نظیری چون رود، آبشار، کوه و جنگل بازدید کرد.

هرچند جاذبه‌های آبی این استان کمتر شناخته بوده و هیچ بسته و برنامه معرفی منحصر به خود را تجربه نکرده است اما شهرت زیبایی آن موجب شده تا سال‌ها هزاران گردشگر ومشتاق طبیعت به این استان سفر کنند.

این جاذبه‌ها با مشکلات متعددی از جمله صیانت محیط زیست مواجه هستند و در برخی دست نادانی انسان طبیعت بکر را تخریب کرده است.

از سویی نبود برنامه جامع ساماندهی و تعریف کاربری‌های مناسب موجب شده تا جاذبه‌های آبی به عنوان یک پکیج سفر اختصاصی معرفی نشود و برخی اقدامات از جمله ایجاد تاسیسات گردشگری نیز باری به هر جهت و صرفا با طرح پیشنهادات سرمایه‌گذار انجام شده است.

این جاذبه‌های کم‌نظیر در هیچ استانی به واسطه تنوع و وسعت مشابهت ندارد و می‌توان گفت اردبیل یکی از مناطق استثنایی در برخورداری از جاذبه‌های آبی است.

دریاچه نئور پای ثابت برنامه تورهای درون استانی

حوضه آبریز نئور به وسعت چهار هزار و 400 هکتار شامل دریاچه نئور و حوزه آبخیز پیرامونی است. این منطقه اولین منطقه حفاظتی کشور بود که در سال 1346 تعیین حدود شد و در پایان همان سال تحت عنوان منطقه حفاظت شده لیسار به تصویب رسید.

اکوسیستم تالابی – کوهستانی منطقه نئور که حاصل اقلیم منحصربه‌فرد آن است موجب شده این منطقه از مناطق طبیعی منحصربه‌فرد کشور محسوب شود.

تالاب طبیعی نئور با وسعت متغیر 200 تا 370 هکتار در ارتفاع دو هزار و 500 متری از سطح دریا در کانون این سیستم قرار دارد و مناطق زیستی دریاچه نئور در واقع اساسی‌ترین حلقه زنجیره غذایی و منشأ حیات سیستم به شمار می‌آیند.

منطقه حفاظت شده نئور با وسعتی نزدیک به هزار هکتار در 30 کیلومتری شهرستان اردبیل واقع شده و مهم‌ترین ویژگی منطقه وجود دریاچه نئور است که زیستگاه برخی آبزیان محسوب می‌شود.

دریاچه نئور در 48 کیلومتری جنوب شرقی اردبیل به ‌طرف خلخال قرار دارد. وسعت دریاچه بیش از 220 هکتار و مشتمل بر دو دریاچه کوچک و بزرگ است که در فصل پر آب به هم می‌پیوندند و دریاچه‌ای واحد را به وجود می‌آورند. بیشترین عمق دریاچه 5.5 متر و میانگین ژرفای آن سه متر است.

دریاچه نئور اردبیل با آب شیرین به‌ عنوان یک منطقه حفاظت شده زیست محیطی تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد.

در سال‌های اخیر این دریاچه مشکلات زیست محیطی متعددی را متحمل شده است. سطح بالای تردد تورهای گردشگری و تخریب طبیعت بکر آن، چرای بی‌رویه دام و مهمتر از همه رهاسازی گونه ماهی مهاجم که موجب شد چرخه‌های زیستی آن به وضعیت بحرانی برسد.

هرچند سال‌ها است از رهاسازی گونه‌های مهاجم سپری شده اما طرح احیای دریاچه با سرعت لاکپشتی همراه بوده و به گفته مدیر کل حفاظت از محیط زیست استان سال گذشته 15 هزار قطعه اردک ماهی دردریاچه رهاسازی شده تا جمعیت گونه مهاجم کاراس کنترل شود.

به گفته محمد خداپرست علاوه بر این این منطقه به تازگی با پدیده شکوفایی جلبک و رشد گیاهان آبزی مواجه است که مدیریت آن توسط مشاور در دست بررسی است.

دوستداران ماهیگیری علاوه بر بهره مندی از طبیعت دست نخورده و کوهستانی منطقه در فصول صید ماهی می‌توانند با اخذ مجوز از دریاچه نئور و شورابیل به صید ماهی بپردازند. از سویی نئور به واسطه طبیعت کم‌نظیر مقصد سفر گردشگران است و با این وجود خلا آموزش گردشگران و مراقبت کافی از منطقه به جد احساس می‌شود.

طولانی‌ترین مسیر پیاده روی کشور در دریاچه شورابیل

در کنار دریاچه‌های برون شهری، اردبیل از تنها دریاچه طبیعی درون شهری نیز برخوردار است. این دریاچه به مساحت 120 هکتار یکی از مهمترین مناطق گردشگری اردبیل بوده و اوقات فراغت بسیاری از شهروندان و گردشگران در این مکان تفریحی سپری می‌شود. این دریاچه قبلاً بسیار شور بوده و به دلیل همین شوری و لجن طبی خود در کشور مشهور بوده است.

ولی امروزه با افزوده شدن آب شیرین از شوری آن کاسته شده، به‌طوری‌که برخی از انواع ماهیان در آن پرورش داده می‌شود. طی سال‌های اخیر تجهیزات و امکانات تفریحی، ورزشی و فرهنگی بسیاری از جمله باغ وحش، هتل، مجموعه شهر بازی، رستوران، قایقرانی، پیست دو و میدانی، دوچرخه سواری و... در آن احداث شده است.

این دریاچه مستعد پیست قایقرانی روئینگ است چرا که اولین شرط برای احداث این پیست، دریاچه‌ای است که حداقل دو کیلومتر مسیر مستقیم داشته باشد و این شرایط در دریاچه شورابیل وجود دارد؛ طرحی که چند سالی است مغفول مانده واحداث تاسیسات هنوز به خط پایان نرسیده است.

از سوی ساخت و سازهای بی‌رویه در پیرامون دریاچه به یکی از دغدغه‌های دوستداران محیط زیست تبدیل شده است. کاهش سطح آب دریاچه موجب خشکی بخش‌هایی از آن شده و چرخه‌های زیستی را به اجبار دچار تغییر کرده است.

از سویی در کنار این دریاچه زیبا، بزرگ‌ترین پیست پیاده روی کشور به طول 7.5 کیلومتر احداث شده که فرصت ورزش‌های صبحگاهی، کمپ‌های تفریحی و تمرینات حرفه‌ای هوازی را فراهم ساخته است.

شهردار اردبیل به توسعه فضای سبز و ایجاد پارک‌های پیرامون دریاچه اشاره کرد و افزود: ورودی‌های جدید پیرامون دریاچه تعریف شده و علاوه بر این با ایجاد تاسیسات مختلف به دنبال توسعه جاذبه‌های گردشگری آن هستیم.

حمید لطف‌اللهیان با بیان اینکه شورابیل یک پروژه انسان‌محور و با هدف ارتقا سلامت شهروندان است، افزود: برای تردد شهروندان و بازدید از دریاچه زیرساخت‌های مختلفی از جمله قطار برقی و کشتی تفریحی 100 نفره تدارک دیده شده است.

رود ارس یادگار تاریخ و طبیعت

جاذبه آبی دیگر در شمال استان اردبیل، رود مرزی ارس است. ارس رودخانه‌ای نسبتاً پرآب و خروشان است که از کوه‌های بینگول منطقه آناتولی ترکیه سرچشمه می‌گیرد. این رود جزو رودهای پرآب مرزی کشور است که توانسته منجر به شکل‌گیری اراضی کشاورزی گسترده شده و به عنوان یکی از منابع آب شرب در شمال استان مورد توجه ویژه قرار گیرد.

طبیعت این رود منحصر به فرد به انضمام سرگذشت تاریخی آن موجب شده رود ارس از جمله مناطق مستعد گردشگری بوده و همه ساله مسافران بسیاری را در حاشیه خود شاهد باشد. بر روی این رود دو پل های تاریخی متعددی نیز احداث شده است.

از سویی ارس به واسطه زیبایی و شکوه کم نظیر خود در ادبیات خطه آذربایجان ریشه دوانده و به گفته محمد درویش دبیر سیاست محیط زیست مرکز بررسی های استراتژیک نهاد ریاست جمهوری وقتی امروز شاهد نامگذاری 5 هزار کودک به نام «ارس» هستیم که بیانگر بیداری مردم در موضوع محیط زیست است، لازم است نسلی متعهد به محیط زیست و منابع طبیعی تربیت کنیم.

رود قزل اوزن که از استان اردبیل عبور می کند، رود گیلوان در 42 کیلومتری جنوب غربی هروآباد خلخال با طول 12 کیلومتر و رود مشکین چای  در 23 کیلومتری جنوب باختری مشکین‌ شهر از دیگر جاذبه‌های گردشگری این خطه به شمار می‌رود.

تالاب میل مغان استراحتگاه 60 گونه حیوانی

در 50 کیلومتری شهرستان پارس آباد و سه کیلومتری شهر اصلاندوز تالابی واقع شده که یکی از جاذبه‌های طبیعی کم نظیر در پیرامون رود مرزی ارس است.این اثر طبیعی نه تنها به واسطه واقع شدن در مرز دو کشور دوست ایران و آذربایجان بلکه به واسطه مامن گونه‌های در معرض تهدید پرندگان از زیبایی و اهمیت کم‌نظیری برخوردار است.

یک سوم از تالابی که پشت سد مرزی مغان شکل گرفته در خاک ایران و دو سوم در خاک آذربایجان واقع شده است اما به تعبیر کارشناسان و علاقه مندان به محیط زیست، وضعیت بخشی از تالاب که در کشور همسایه واقع شده به مراتب بهتر است.

گونه‌های متعددی از جمله مرمری، سرسبز، سرحنایی،چنگر، خوتکا، آنگوت، اردک اره ای، تنجه، فیلوش، کشیم گردن سیاه، کشیم بزرگ، کشیم کوچک، بالکان بزرگ، بالکان کوچک، حواصیل خاکستری، حواصیل سفید، اگرت بزرگ، اگرت کوچک، فریاد کش، غاز پیشانی سفید کوچک، غاز پیشانی سفید بزرگ، غاز خاکستری، فلامینگو، قوی گنگ، کاکایی ارمنی، کاکایی معمولی، پرستو دریایی، سنقر تالابی، قرقاول، دارج، طاووسک، گاو چرانک، چوب پا، گیلان شاه، پلیکان خاکستری، پاشلک، سارگپی پابلند، خروس کولی، فاخته، کبوتر چاهی، کبوتر صحرایی، پاقرقره، کبک، سارصورتی، دارکوب سبز و چکاوک کاکولی از پرندگانی هستند که یا بومی تالاب بوده و یا به این منطقه مهاجرت می‌کنند.

کمبود امکانات سطح تخریب چالش‌های طبیعی را نیز تشدید کرده است.در سال‌های اخیر خشکسالی موجب شده بود تا سطح آب تالاب کاهش یابد به طوری که بارش مطلوب باران در پاییز سال گذشته خبر خوش احیای مجدد تالاب را دست به دست کرد.

مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان با اذعان به اینکه 46 تالاب در سطح استان وجود دارد، اضافه کرد: به دلیل اهمیت تالاب میل مغان، پیگیر ثبت آن در فهرست کنوانسیون بین المللی رامسر هستیم.

محمد خداپرست که به آرزوی چندین ساله برای نجات بخشی و اجرای برنامه‌های گسترده صیانتی از این تالاب اشاره دارد، معتقد است این تالاب با 996 هکتار یک جاذبه مرزی است و لازم است با دقت و مراقبت و همکاری گروه های مردمی نسبت به صیانت از آن اقدام کرد.

دیگر تالاب هایی که از جاذبه‌های طبیعت استان اردبیل محسوب می‌شود شامل تالاب گنجگاه در 80 کیلومتری جنوب شرقی اردبیل، تالاب فصلی نوشار در 35 کیلومتری جنوب شرقی شهر اردبیل، تالاب شورگل در سه کیلومتری جنوب شرقی شهر اردبیل و تالاب قره گل در شمال غربی دامنه‌های هرم و جنوب زیستگاه هوشنگ میدانی در بلندی دو هزار و 820 متر از سطح دریا است.

غار یخگان اعجاز گمنام طبیعت شهرستان کوثر

در فاصله دو کیلومتری آبگرم معدنی گیوی با 60 درجه سانتی‌گراد، غاری واقع شده که در زمستان گرم و در تابستان سرد است. با وجود اینکه در حال حاضر زلزله‌های متعدد مسیر عبوری داخل غار را تا انتها مسدود کرده اما در گذشته مردم از این مکان به عنوان یخچال استفاده می‌کردند.

غار یخگان در ارتفاع دو هزار و 400 کیلومتر از سطح دریا و در فاصله 77 کیلومتری از مرکز شهرستان خلخال در مساحتی به وسعت 1100 هکتار قرار گرفته و وجه تسمیه این غار به علت وجود خاصیت یخچالی در بخشی از غار است.

دهانه ورودی کوچک نیم متری آن از طریق یک راهرو تنگ و باریک و طولانی به طول 10 متر و به قطر 50 سانتی متر به تالار وسیعی منتهی می‌شود. طول و عرض تالار به ترتیب 36.5 و 15 متر و حداکثر ارتفاع آن حدود 12 متر است.

غار یخگان، ورودی دیگری نیز دارد که از ورودی اصلی تنگ‌تر است و به همین دلیل ورود و خروج از آن کمتر صورت می‌گیرد.

هوای داخل غار سرد و به شدت مرطوب و نمناک است به‌طوری‌که از جمع شدن قطرات آب ناشی از تقطیر حاصل از برخورد بخار آب با دیواره سرد غار، حوضچه‌های آبی تا عمق 1.5متر در ضلع شرقی کف غار تشکیل شده است.

تالار اصلی غار از جانب ضلع غربی به وسیله راهروهایی پیچ در پیچ به تالارهای نسبتا کوچکی مربوط می‌شود. با این وجود ویژگی منحصر به فرد این اثر طبیعی در خاصیت متضاد آن با هوای خارج از غاراست.

به‌طوری‌که هوای داخل غار در زمستان گرم و در تابستان سرد بوده و با تشکیل بلورهای یخ به صورت قندیل و ورقه های نازک در سطح دیوارها و سقف غار، خاصیت متمایزی به غار یخگان می‌بخشد.

آبشارها طبیعی در دل کوهستان های دیدنی

وجود ارتفاعات بالای 3 هزار متر موجب شده تا آبشارها در گوشه گوشه اردبیل شکل بگیرند. تا جایی که دره آبشارها در شهرستان گرمی از جاذبه‌های کم نظیر طبیعت این منطقه محسوب می‌شود و تورهای طبیعت گردی همه ساله این منطقه را به عنوان یکی از مقاصد سفر خود تعریف می‌کنند.

علاوه بر این آبشار سردابه در نزدیکی آبگرم معدنی سردابه در 24 کیلومتری غرب اردبیل در دامنه شرقی کوه سبلان واقع است. ارتفاع آن حدود 20- 15 متر و حجم جریان آن نسبتا کم و محدود به خروجی چند چشمه بالادست بوده که البته در مواقع بارش و پیوستن جریان‌های سطحی حوزه آبخیز افزایش می‌یابد. این آبشار از محل‌های دیدنی مجتمع آبگرم سردابه که از نقاط گردشگری اردبیل است، محسوب می‌شود.

همچنین چشمه گورگور ازجمله چشمه‌های مشهور منطقه سبلان بوده و در دره آلوارس یا قزل گوللر که یکی از عریض‌ترین و باصفاترین دره‌های سبلان ، در ارتفاع 2420 متری از سطح دریا واقع شده است. آبدهی این چشمه بسیار بالا بوده و آب از خلل و فرج دیواره صخره‌ای مشرف به دره با فشار بیرون می‌آید.

با توجه به شیب تند مسیر تا رسیدن به رودخانه بستر آبشار مانندی را طی می‌کند و با توجه به موقعیت تفریحی و تفرجی و ورزشی دره قزل گوللر و احداث پیست اسکی روی برف آلوارس در آن چشمه و آبشار گور گور نیز با دارا بودن آب و چشم انداز و فضای سبز جالب از نظر گردشگری را دارد.

علاوه بر این آبشار آقبلاغ در خلخال و در کوه آق داغ (سفیدکوه) قرار دارد. در دامنه این رشته کوه چشمه سارهای فراوانی وجود دارد که تأمین کننده آب جریانهایی چون میان رودان، گلبند رود، رودخانه زال و… است. مهمترین چشمه این ناحیه که آبدهی قابل توجهی دارد، چشمه آقبلاغ است.

این چشمه در دامنه شرقی قله مرکزی آق داغ قرار داشته و بلافاصله پس از خروج، آبشار بسیار زیبا و با دورنمای جالب و دیدنی و سفیدرنگ تشکیل می‌دهد. وجود گونه‌های متنوع گیاهی، درختی و علفی در پیرامون این آبشار زیبائی آن را دوچندان کرده است. نزدیکترین راه ارتباطی به آقبلاغ از طریق راه پیاده رو از روستای لرد بخش شاهرود خلخال میسر است.

آبشار گورگور خیاوچای نیز که در مسیر رودخانه خیاو مشگین شهرواقع شده، با بلندی حدود 10- 12 متر و از نظر حجم جریان قابل توجه است. بنا به گذشت زمان و ریزش آب حوضچه‌ای دایره‌ای شکل در محل ریزش آب ایجاد شده که زیبایی خاصی به طبیعت آبشار بخشیده است.

آبشار گورگور به علت منظره جالب طبیعی و وجود ماهی قزل آلای قرمز در رودخانه و حوضچه و برخورداری از موهبت آبگرم معدنی ملک‌سوئی و چشم‌اندازی از کوهستان سبلان ارتفاعات دلی آلی، آیتار، هرم و کسری جذاب و دیدنی است.

اعجاز سبلان با 10 ها چشمه آبگرم معدنی

مهمترین و کلیدی‌ترین مظهر طبیعت استان اردبیل، کوه سبلان است که به عنوان سومین قله مرتفع ایران شناخته می‌شود. این کوهستان که آتشفشان نیمه خاموش محسوب می‌شود در طول هزاران سال موجب شکل‌گیری چشمه‌های آبگرم متعدد معدنی شده است.

تا جایی که از شهر سرعین در دامنه این کوهستان به عنوان سرزمین چشمه‌های بهشتی یاد می‌شود و در شهرستان‌های نیر و مشکین شهر نیز می‌توان چشمه‌های متعدد آب گرم را مشاهده کرد.

از جمله آب گرم‌هایی که زمین شناسان از آن به عنوان اعجاز باورنکردنی طبیعت یاد می‌کنند، آبگرم گاومیش گلی واقع در شهرسرعین است که از نظر آبدهی و وسعت سر آمد آبگرم‌های سرعین است که بر روی دره واقع شده و دارای استخری رو باز به مساحت 400 متر با عمق 130 سانتی متر است.

کارشناس زمین شناسی مقدار متوسط آب دهی گاومیش گلی را 85 لیتر در ثانیه برآورد کرده‌اند که از چند نقطه کف استخر با گاز خارج می‌شود و از مجرای ضلع شرقی به بیرون می‌رود.

دمای آب گاومیش گلی 46 درجه سانتی‌گراد و آب آن ترش‌مزه بی‌رنگ و کمی بودار است که به علت مواد معدنی موجود در آن این طمع و بوی خاص را دارد. مواد معدنی موجود در این آبگرم معدنی نیز شامل آنیون‌های کربنات، بیکربنات، کلروره، سولفات و کاتیونهای کلسیم، منیزیم، سدیم و پتایسم است.

علاوه بر گاومیش گلی چشمه‌های آب گرم متعددی از جمله ژنرال، پهنلو، قهوه سویی، دره‌لر سویی، بش باجی لار، ساری سو، یول سویی، چشمه آب گازدار بیله درق، چشمه آب گازدار روستای ارجستان و چشمه آب گازدار روستای آتشگاه در این شهرستان وجود دارد.

با وجود اینکه عمدتاً شهرستان سرعین به برخورداری از چشمه‌های آب گرم شهرت دارد، در مشگین شهر نیز چشمه‌های متعددی وجود داشته و مجتمع‌های مدرنی در سال‌های اخیر احداث شده است.

به‌طوری‌که از جمله چشمه‌های آب گرم کم‌نظیر قینرچه با 86 درجه سانتی‌گراد دما است که گفته می‌شود مشابه آن در دنیا نیز انگشت‌شمار است.

آبگرم قینرچه با دمای 82 درجه سانتی‌گراد، در ارتفاع هزار و 990 متر از سطح دریا یکی از اعجازهای طبیعت شهرستان مشکین شهر است.

این آبگرم با آبدهی 9 لیتر در ثانیه در ردیف آب‌های کلروره، هیپوتونیک گازدار و خیلی گرم بوده و علاوه بر اینکه در بین آبگرم‌های استان اردبیل ویژگی‌های منحصربه‌فردی از آن خود کرده، در بین آبگرم‌های شناخته شده کشور نیز در رتبه گرم‌ترین آبگرم قرار گرفته است.

قینرچه با وجود بی‌بو و بی‌رنگ بودن از دیرباز جزو آب‌های معدنی با خواص درمانی شناخته شده است و برای درمان انواع امراض مورد استفاده قرار می‌گیرد.

همچنین در کنار چشمه آب گرم برجلو واقع در شهرستان نیر دهکده سبلان ایجاد شده که ظرفیت کم‌نظیر گردشگری در این منطقه است.منطقه نمونه گردشگری سقزچی شامل آب‌های گرم ایستی سو و دیب سیز گول از دیگر جاذبه‌های این شهرستان محسوب می‌شود.

آنچه ذکر آن رفت گوشه‌ای از جاذبه‌های آبی استان اردبیل است که می‌تواند به عنوان بسته سفر طبیعت‌گردان تعریف شود.

گزارش: ونوس بهنود

انتهای پیام/ ت