فیلم کشف ریل ماشین دودی قاجارها در شهر ری / نخستین خط تراموای تهران ۱۳۶ سال پیش

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، ماشین دودی نامی بود که در تهران قدیم به نخستین خط آهن ایران که میان تهران و شهر ری کشیده شده بود داده بودند. علت این نامگذاری بخاری بود که از دودکش قطار آن خارج می‌شد.

این راه‌آهن در سال 1261 /1883 میلادی ساخته شده بود و امتیاز آن را یک مهندس فرانسوی به‌نام "مسیو بواتال" به‌نمایندگی یک شرکت بلژیکی از ناصرالدین شاه گرفت. ماشین دودی را می‌توان در اصل نخستین خط تراموای تهران دانست.

ماشین دودی دو ایستگاه داشت. نقطه آغاز این خط نزدیک خیابان دروازه خراسان (میدان قیام و پارک کوثر فعلی) و نقطه پایانی جلوی در شاه عبدالعظیم در شهر ری بود. مردم به ایستگاه‌های ماشین دودی «گار» می‌گفتند که واژه فرانسوی برای ایستگاه است.

در آغاز هر بار به‌هنگام راه افتادن قطار، بچه‌ها سنگ و خس و خاشاک زیادی به ماشین دودی می‌زدند. این وسیله جدید مورد پذیرش مردم تهران واقع نشد در مدت کوتاهی با ورشکست شدن این شرکت بلژیکی، تراموا در تهران به بایگانی تاریخ سپرده شد.

در شروع کار ماشین دودی مردم کنجکاو تهران برای آشنایی با پدیده جدیدی که به شهرشان آمده بود دسته دسته به محل گارماشین که در واقع ایستگاه ماشین دودی بود می‌رفتند؛ ولی هیچ‌کس جرئت و تمایل سوار شدن بر آن را نداشت، تا اینکه ناصرالدین شاه برای نخستین‌بار با گروه زیادی از مقامات مملکتی با ماشین دودی به شهر ری مسافرت کرد و همین مسئله باعث تشویق مردم به استفاده از ماشین دودی شد، این راه‌آهن در دهه چهل تعطیل شد.

براین‌اساس در اسفند 1397 در پی انجام عملیات عمرانی شهرداری، در پیاده‌روی خیابانی در مقابل امامزاده عبدالله شهر ری پایه‌های ریل ماشین دودی دوره قاجار به‌طول حدود 40 متر کشف شد.

در این رابطه محسن شیخ‌الاسلامی ــ معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران عنوان کرد: در پی انجام عملیات عمرانی شهرداری ری، در پیاده‌روی خیابان قرارگرفته در مجاورت امامزاده عبدالله شهر ری، پایه‌های ریل ماشین دودی دوره قاجار به‌مساحت حدود 40 متر نمایان شد، بنابراین در نخستین قدم این مسیر و ریل‌های مشخص‌شده باید مرمت شوند و با کمک دستگاه‌هایی مانند شهرداری، ماشین دودی به‌صورت نمادین کنار همان پایه قرار گیرد، چون ریل به‌دست‌آمده با آن ماشین هویت پیدا می‌کند.

وی با بیان اینکه اثر به‌دست‌آمده، هویت صنعتی و مدرنیته شدن تهران است، تأکید کرد: این نقطه می‌تواند بخشی از هویت حمل‌ونقل درون‌شهری منطقه نیز باشد.

شیخ‌الاسلامی با بیان اینکه نهادهای مانند مترو می‌توانند در هویت دادن به این منطقه دخیل باشند، افزود: این سازه قدمت صنعت حمل‌ونقل ریلی و درون‌شهری تهران را نشان می‌دهد که خود بخشی از هویت منطقه است، بنابراین باید حفظ شود، براین‌اساس نخستین قدم این است که آن پایه‌ها حفظ و ریل مرمت شود.

انتهای پیام/*