بهار ۹۸| استان زیبای سمنان در مسیر جاده ابریشم با کاروانسراها و مساجد کهن+فیلم

به گزارش خبرگزاری تسنیم از سمنان، ‌اگر ‌‌جزء آن دسته از زائرانی هستید که از این استان عبور می‌کنید و یا آن دسته از گردشگرانی که استان سمنان را برای مسافرت نوروزی انتخاب کرده‌اید، علاوه بر بازدید از آثار تاریخی و طبیعی استان، مشاهده از نزدیک مساجد تاریخی استان سمنان را به شما توصیه می‌کنیم.

استان سمنان با مساحت 97491 کیلومترمربع هفتمین استان پهناور کشور با جمعیتی برابر 702 هزار نفر است. این استان ازنظر وسعت 4 برابر استان تهران است استان سمنان هم‌اکنون دارای هشت شهرستان است که عبارت‌اند از: سمنان، شاهرود، دامغان، گرمسار، مهدی‌شهر، آرادان، میامی و سرخه که از شمال به استان‌های خراسان شمالی، گلستان و مازندران و از جنوب به استان‌های یزد و اصفهان از مشرق به استان خراسان رضوی و از مغرب به استان‌های تهران و قم محدود است.

استان سمنان در دوران باستان بخشی از چهاردهمین ایالت تاریخی ورن (ورنه) از تقسیمات شانزده‌گانه اوستایی بود. برخی از دانشمندان این ایالت را گیلان فعلی می‌دانند ولی قدر مسلم اینکه ورن یا ورنه متشکل از صفحات جنوبی البرز و خوار شمال سمنان، دامغان، خوار، دماوند، فیروزکوه، شهمیرزاد، لاسگرد، ده نمک و آهوان، قوشه، ویمه و نقاط کوهستانی مازندران بوده است

مهم‌ترین اقوام ساکن در استان سمنان علاوه بر فارس‌ها، ترک‌ها (گروه‌های ایلی اصانلو، پازوکی، نفر، باصری، قشقایی و ...)، عرب‌ها (عرب عامری، عرب معصومی، عرب سرهنگی، عرب درازی، کتی، سیدهای طباطبایی و ...)، طبری‌ها (الیکایی یا علی‌کایی)، لرها (هداوند)، کردها و گیلک‌ها می‌باشند.

از میان اقوام مستقر در استان سمنان، سنگسری‌ها، پروری‌ها و افتری‌ها و نمونه‌هایی از این قبیل، اقوام بومی استان می‌باشند که از گذشته‌های دور (قبل از اسلام) به این سرزمین آمده و در آن ساکن شده‌اند. گروهی دیگر همچون ایل‌ها و طوایف الیکایی، اصانلو، هداوند، عرب درازی و کتی گروه‌هایی هستند که در زمان فرمانروایی حکام و سلاطین به‌منظور ایجاد سدی برای شرق و نواحی جنوب کشور از تجاوزات مکرر سواران ترکمن، به این ناحیه کوچ داده‌شده‌اند.

بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395 جمعیت این استان بیش از 702 هزار نفر بوده و جالب‌توجه اینکه این استان پهناور، کمتر از یک درصد جمعیت کشور را در خود جای‌داده است.

وجود کاروانسراها و مساجد تاریخی و ارزشمندی چون مسجد تاریخانه دامغان و کاروانسرای شاه عباسی میان دشت استان سمنان را به یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری بدل کرده است.

ویژگی‌های اقلیمی استان سمنان

آب‌وهوای استان سمنان، به‌طورکلی تحت تأثیر جریان‌های هوایی گرم و خشک دشت کویر قرار دارد ولی عواملی چون دوری از دریا، جهت و امتداد کوه‌ها، ارتفاع مکان و وزش بادها نیز در آب‌وهوای این استان مؤثر می‌باشند. در این استان سه نوع آب‌وهوا را می‌توان مشخص کرد:

* قسمت شمالی استان شامل شاهرود، دامغان، مهدی‌شهر (سنگسر) و شهمیرزاد دارای آب‌وهوای نسبتاً سرد و خشک در زمستان و معتدل در تابستان است.

* قسمت جنوبی استان شامل گرمسار و جنوب شهرستان سمنان، آب‌وهوای کویری و نسبتاً گرم و خشک در تابستان و سرد و خشک در زمستان دارد.

* شمال شرقی استان سمنان (دشت میامی و حسین‌آباد کالپوش) دارای آب‌وهوای نسبتاً سرد و مرطوب در زمستان و معتدل و مرطوب در تابستان است.

میانگین درجه حرارت سالانه شهر سمنان 17.8، شاهرود 14.1 و گرمسار 17.5 درجه سانتى‌گراد است. با توجه به این ارقام، سردترین شهر شاهرود و سپس دامغان و گرم‌ترین شهر، سمنان و سپس گرمسار است. میانگین حداکثر مطلق درجه حرارت در ماه‌هاى تیر و مرداد که گرم‌ترین ماه‌هاى سال در استان سمنان است، به 25 درجه سانتى‌گراد و میانگین حداقل درجه حرارت در ماه‌هاى دى و بهمن که سردترین ماه‌هاى سال استان است به 11- درجه سانتى‌گراد مى‌رسد. همچنین اختلاف حداکثر مطلق درجه حرارت بین گرم‌ترین و سردترین ماه‌هاى سال به 31 درجه سانتى‌گراد مى‌رسد.

در استان سمنان، نزولات جوى بسیار کم و غالباً به‌صورت باران و در فصول سرد سال می‌بارد که میزان آن به‌طور متوسط به 145 میلى‌‌متر در سال مى‌رسد. با توجه به اینکه میزان رطوبت نسبى با بارندگى نسبت مستقیم دارد، لذا میزان رطوبت از غرب به شرق استان و از جنوب به شمال افزایش مى‌یابد. به‌طوری‌که درصد رطوبت نسبى در شاهرود 49 و در گرمسار 40 درصد است. شاهرود در میان شهرستان‌هاى استان شاهرود با161.4 میلى‌‌متر بارش سالانه بیشترین و دامغان با 120.2 میلى‌متر کمترین میزان بارندگى را دارند. همچنین متوسط تعداد روزهای یخبندان در طول سال در حدود 48 روز است.

کوه‌های استان سمنان:

استان سمنان در دامنه‌های جنوبی سلسله جبال البرز قرارگرفته که به‌تدریج از شمال به جنوب از ارتفاع آن کاسته شده و به کویر نمک منتهی می‌گردد و مهم‌ترین آن عبارت‌اند از:

1- رشته‌کوه‌های البرز با ارتفاع متوسط 3200 متر که چون حصاری این منطقه را از استان مازندران جدا می‌‌سازد و قله معروف آن «نیزوا» در شمال مزرعه اورپلنگ و شمال غربی شهمیرزاد واقع‌شده است.

2- رشته‌کوه البرز در شاهرود، این قسمت از البرز منبع اصلی رودها و قنات‌های این منطقه است. در قسمت جنوبی این رشته اصلی، کوه‌های کم‌ارتفاع موازی با رشته اصلی کشیده شده که آن‌ها نیز با نزدیک شدن به دشت کویر (=کویر مرکزی)، کم‌ارتفاع‌تر می‌شوند. مهم‌ترین قله‌های این ارتفاعات قله خوش ‌ییلاق با ارتفاع 2802 متر، قله خیاشک با ارتفاع 2670 متر و قله ابر با ارتفاع 2630 متر می‌باشند.

3- در شمال دامغان رشته‌کوه‌هایی به نام سفیدکوه قرارگرفته که تا شاهکوه امتداد دارند. در حدّ فاصل بین دامغان و سمنان شاخه‌ای از سفیدکوه جدا شده به‌طرف کویر نمک امتداد می‌یابد که کوه‌های آن سلطان شاهرخ و پنج کوه می‌باشند.

4- کوه‌های شمال گرمسار که رودخانه حبله‌رود آن را بریده و به دو قسمت تقسیم کرده است. این کوه‌ها مانند حصاری در شمال شهر گرمسار قرارگرفته است. مهم‌ترین ارتفاعات آن سوُلَک، سَرحُر و کَلَرز است.

رودخانه‌های استان سمنان

رودهای استان سمنان از دامنه‌های جنوبی رشته‌کوه البرز سرچشمه گرفته و اغلب به دشت کویر می‌ریزند. جهت جریان این رودها از شمال به جنوب است. این رودها در سرچشمه معمولاً آب شیرین و گوارا دارند ولی با عبور از نمکزارها و زمین‌های گچی، شور شده و دارای املاح زیادی می‌شوند. طول این رودها معمولاً کوتاه است زیرا که فاصله میان کوهستان تا دشت کم است.

رودخانه سفیدرود

رودخانه سفیدرود یکی از سرشاخه‌های رود تجن است که از چند رودخانه فرعی تشکیل‌شده و به‌طرف شمال شرق جریان می‌یابد. آبراهه‌های اصلی تشکیل‌دهنده سفیدرود عبارت‌اند از آب رود، سیاه رودبار، تویسن دره و آبراهه شلی. رودخانه سفیدرود پس از پیوستن به این آبراهه‌ها، توان آبی قابل‌توجهی پیدا می‌کند که پس از آبیاری مزارع حاشیه رودخانه، به‌طرف تجن جاری می‌شود.

رودخانه تاش (شاهرود)

این رودخانه از کانون‌های آبگیر شاهکوه و شاهوار حدفاصل تاش و مُجن سرچشمه گرفته و دارای ویژگی‌های رودهای فصلی است. این رود پس از دریافت چندین شاخه فرعی در ناحیه کوهستانی و پس از مشروب کردن اراضی پشت بسطام و زیراستاق، به‌سوی کویر نمک می‌رود. گذرگاه سابق این رود از داخل شهر بوده ولی در حال حاضر از سمت شرقی شهر عبور می‌کند.

رودخانه کال شور

این رودخانه از کوه‌های شمال شرقی میامی (کوه چاه بید) سرچشمه گرفته و پس از گذشتن از شمال میامی از زیر پل ابریشم وارد کویر می‌گردد.

رودخانه چشمه‌علی

این رود از دره‌های جنوبی شاهکوه گرگان سرچشمه گرفته و به دشت کویر منتهی می‌شود.

خشک‌رود دریان

این رود از ارتفاعات شمالی قوشه سرچشمه می‌گیرد و از کنار روستای آمروان عبور کرده و به دشت کویر وارد می‌شود.

رودخانه گل رودبار

این رودخانه از ارتفاعات شمال شهمیرزاد سرچشمه گرفته و در نزدیکی شهرستان مهدی‌شهر با دریافت شعبه‌های ده صوفیان و شهمیرزاد حوضه وسیعی را مشروب می‌سازد. در شمال روستای درجزین، شعبات دیگری به آن پیوسته و پس از گذشتن از غرب سمنان به دشت کویر منتهی می‌گردد. حاشیه‌های بالادست این رودخانه در بهار و تابستان به‌عنوان گردشگاه مورداستفاده قرار می‌گیرند.

رودخانه حبله‌رود

حبله‌رود پرآب‌ترین رودخانه جنوب البرز در استان سمنان و از رودخانه‌های دائمی استان به طول 240 کیلومتر است که از دامنه کوه‌های سایو و شاه محمد قله و هما در 30 کیلومتری شمال شرقی شهرستان فیروزکوه در استان تهران سرچشمه می‌گیرد و به نام رودخانه گور سفید به‌سوی دامنه شمالی کوه ماراب جاری می‌گردد بنابراین حوضه آبریز اصلی آن در خارج از استان سمنان واقع‌شده است. این رود منبع اصلی آب کشاورزی شهرستان گرمسار بوده و تأثیر مهمی در اقتصاد و آبادانی منطقه دارد. حبله‌رود پس از آبیاری گرمسار، به دشت کویر منتهی می‌شود. این رود دارای شاخه‌های شور و شیرین متعددی است. از شعبات مهم این رود نمرود و رشید سلطان است که اولی دارای آب شیرین و دومی دارای آب‌شور است. بیش از نیمی از آب حبله‌رود توسط نمرود تأمین می‌شود.

رودخانه ایوانکی

این رود در فصول بارندگی سیلاب‌های جمع شده را به دشت کویر می‌رساند.

رودخانه احمدآباد

این رودخانه در 90 کیلومتری بیارجمند در پشت روستای احمدآباد جریان دارد. منبع آب آن چشمه‌های گسترده‌ای است که در کف بستر می‌جوشند. این رودخانه در زمین‌های کم شیب جریان دارد که دشتی از ماسه‌های روان آن را دربر گرفته‌اند. عمق این رودخانه در بعضی از نقاط به حدود 2 متر می‌رسد و در بعضی از نقاط مسیر جریان به‌صورت آبشار دیده می‌شود. در کف بستر رودخانه گیاهان آبزی به چشم می‌خورند.

سایر رودهای استان سمنان عبارت‌اند از: نی‌آباد، مجن، دامغان رود، مسیل فیخار، مسیل تویه‌دروار، مسیل امام‌زاده عبدالله و تنگه ایج، مسیل زیان (زیوان)، مسیل سرخه، مسیل آبگرم، مسیل زردتول.

غار دربند

غار دربند در منطقه نمونه گردشگری دربند شهرستان مهدی‌شهر در فاصله 1 کیلومتری میدان ولایت در شمال شهرستان مهدی‌شهر قرار دارد. دهانه غار در کمرکش کوه سنگی زیبایی رو به مشرق قرارگرفته و دره وسیع و سرسبز دربند در زیر آن گسترده شده است. ورودیِ غار به عرض2.75 تر و ارتفاع آن 35.1 متر است و روی پله‌ای به ارتفاع 5.2 متر قرار دارد. جلوی دهانه غار مسطحِ نسبتاً بزرگی است که با سنگ‌چین دهانه آن را بسته‌اند و در موقع نبودن خطر از آن استفاده می‌کرده‌اند. پس از عبور از دهانه دالانی به طول 24 و عرض 3 متر دیده می‌شود و مانند گلو، بین دهانه و تالار غار قرارگرفته است. انتهای گلو به‌تدریج کوتاه شده تا اینکه به دهانه‌ای به ارتفاع 80 سانتی‌متر می‌رسد. بنابراین تنها دلیل وجود آثار و استخوان حیوانات بزرگ از قبیل اسب و گاو و ... در داخل غار این است که به‌وسیله حیوانات درنده به آنجا کشانیده شده‌اند.

در کنار دهانه، آثار سنگ‌چین محکمی به چشم می‌خورد که قسمتی از آن ریزش کرده است. این سنگ‌چین به‌منظور مسدود ساختن شکافی است که از کنار دهانه به داخل غار راه دارد و ساکنان و پناهندگان غار برای جلوگیری از نفوذ دشمنان آن را بسته‌اند. پس از گذشتن از دهانه مذکور، محوطه داخلی غار دیده می‌شود که نسبتاً ساده و بدون پیچ‌وخم است.

غار شیر بند

غار شیر بند در حدود 12 کیلومتری شمال شرق دامغان در روستای جزن قرار دارد. این غار یکی از زیباترین غارهای ایران است که حدود 800 متر طول دارد. دهانه غار شیر بند در کمرکش کوهی صخره‌ای که از بستر رودخانه 50 متر ارتفاع دارد قرارگرفته است. داخل این غار که در یک‌رشته فلات آهکی قرارگرفته، قندیل و ستون‌های زیبای آهکی به رنگ و اندازه‌های مختلف از سقف غار آویزان است. زمین‌شناسان قدمت سنگ‌ها و ستون‌های این کوه و غار را به 150 تا 190 میلیون سال قبل نسبت می‌دهند.

غار افتر

این غار یکی از بزرگ‌ترین غارهای آهکی است. در این غار محصولات لبنی دامداران افتر که دوره ییلاق را در گور سفید، طارم، کلارخان، افتر و امامزاده عبدالله سپری می‌کنند، نگهداری می‌شود. ظرفیت این غار حدود 2 هزار جلد محصولات لبنی است. طول این غار 302 متر و عرض آن حدود 12 متر است و ارتفاع آن از 40 سانتی‌متر تا 5 متر متغیر است. در این غار گونه‌های جانوری مشاهده نمی‌شود ولی در دامنه بیرون غار، چندگونه گیاهی بومی از خانواده گندمیان، گون، کلاه میرحسن، اسپند، اسپرس کوهی، زرشک و ... وجود دارد. این غار از گذشته به‌عنوان یخچال طبیعی برای حفظ محصولات دامی مورداستفاده اهالی بوده و در بین اهالی به «مغار افتر» معروف است. وجود تخته سنگ‌های گچ و آهک، سکوهای مناسبی برای قرار دادن پوست‌ احشام فراهم کرده است.

غار نمکی

غار نمکی که به غار نفت دره معروف است، در کوه اژدهای گرمسار واقع است و براثر سیلاب‌ها و شسته شدن صخره‌های نمکی به وجود آمده است. این غار بنا به نظر برخی زمین‌شناسان، در دوره دوم زمین‌شناسی به وجود آمده است و انواع استالاکتیت و استالاگمیت در این غار وجود دارد. هوای درون غار به لحاظ عبور از درون لایه‌های نمکی، بسیار تمیز و سالم است و در فصل تابستان علی‌رغم گرمای هوا، داخل غار سرد است. در برخی از قسمت‌های غار ارتفاع از قد یک انسان معمولی کوتاه‌تر است. برای عبور از غار نیاز به کفش مناسب و چراغ‌قوه است.

انتهای پیام/