روش‌های اسلامی برای داشتن تعطیلات خوش در خانه
دین اسلام به تمام مسائل زندگی توجه دارد؛ از آداب خرید و فروش، حفظ محیط‌زیست و امور کلان اقتصاد و سیاست گرفته تا کوچک‌ترین و جزئی‌ترین مسائل درون خانواده و روابط زن و شوهر و تربیت فرزند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، قرار است همسران چند روزی را در کنار یکدیگر باشند و بیشتر از روزهای دیگر سال، دور از هر نوع دغدغه کسب و کار و مشغله‌های این‌چنینی، زندگی کنند. برای خوش گذراندن روزهای تعطیل ابتدای سال، راه‌های زیادی وجود دارد: مهمانی، پارک، سینما، گپ و گفت با دوستان، سفر، سر زدن به موزه‌ها و آدم‌هایی که از بس کم دیدیمشان و اتفاقاً ارزشمندند، چیزی کم از عتیقه‌ها و اسباب کمیاب و ارزشمند موزه ندارند و بسیاری روش‌های دیگر.
نکته این است که هر راهی را هم که برای تفریحات عید نوروز و خوش گذراندن این روزها تعیین کنیم، باید در کنار همسرمان باشیم و او در تمام این برنامه‌ها شریک است. پس برنامه‌ریزی و دقت در نحوه مراوده با همسر در این روزها که مدت زمان بیشتری در کنار او هستیم، از اهمیت بالایی برخوردار است.
خبرگزاری تسنیم در گفت‌وگویی که با دکتر طاهره محسنی، کارشناس دینی و سبک زندگی اسلامی انجام داده، به چند نکته باریک‌تر از مو در این رابطه اشاره کرده است.
همکاری در مهمان‌داری
مهمانی رفتن یکی از رکن‌های جدانشدنی تعطیلات نوروزی است؛ اما گاهی همین رکن ساده و اساسی، به یکی از معضلات و مشکلات در خانواده‌ها تبدیل می‌شود و زمینه بحث و مشاجره را فراهم می‌کند. برای جلوگیری از این مشکل چه باید کرد؟
همه تفریح و زیبایی عید نوروز به همین دید و بازدیدها و اجرای حکم الهی صله‌رحم مربوط است. در این مورد زن و شوهر باید مثل همه خانواده‌های مسلمان ایرانی در خانه‌شان را به روی مهمان باز بگذارند و از آمدن حبیب خدا شکرگزار باشند.
اما یک نکته در این مهمانی‌ها باید رعایت شود، اینکه رسیدگی به مهمان‌ها و مرتب کردن خانه و تهیه غذا، فقط بر عهده یک نفر نیست و همه افراد خانواده باید با هم همکاری کنند و به طور دسته‌جمعی کارها را انجام بدهند. این همکاری بین زن و شوهر، نه فقط فضای صمیمیت و دوستی را بین آن‌ها افزایش می‌دهد، حتی باعث می‌شود فرزندان خانواده هم مسئولیت‌پذیری را یاد بگیرند و به این روش، آن‌ها راحت‌تر و بهتر می‌توانند مشارکت در کارهای گروهی را بیاموزند.
کمک کردن به خانم خانه مخصوصاً وقتی مهمانی به خانه می‌آید تا اندازه‌ای اهمیت دارد که در کتاب جامع السعادات در روایتی به نقل از رسول خدا صلی‌الله علیه و آله نوشته شده که آن حضرت فرموده‌اند: «خدمت کردن نسبت به زن و فرزند، کبائر و گناهان بزرگ را می‌پوشاند و غضب خدا را خاموش می‌کند و مهریه حورالعین است و بر حسنات و نیکی‌ها می‌افزاید و درجات معنوی انسان را بالا می‌برد.»
بیشتر بخوانید: فرزندانمان چگونه با حجاب انس بگیرند؟
به همسرت سخت نگیر
گاهی همسران برای پذیرایی از مهمان‌ها به یکدیگر سخت می‌گیرند. گاهی خانم خانه، مرد را مجبور می‌کند بدون توجه به درآمد ماهانه و هزینه‌های بسیار، اسباب پذیرایی مفصل را برای مهمان‌ها فراهم کند و گاهی مرد خانه، همسرش را ناگزیر می‌کند برای پذیرایی خود را به زحمت بیندازد. راهکار و نظر اسلام درباره این گونه برخوردها در خانواده چیست؟
جالب است که در آموزه‌های اسلامی به این نکته به ظاهر جزئی اما اساسی و ریشه‌ای که اثر زیادی در حفظ آرامش افراد دارد هم توجه شده است. در این مورد، در کتاب عیون اخبار الرضا علیه السلام نوشته شده که امام رضا علیه السلام تعریف کرده‌اند که یک روز مردی، حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام را به خانه‌اش دعوت کرد و از آن حضرت درخواست کرد تا مدتی را مهمان او و خانواده‌اش شود. امام علی علیه السلام به آن مرد فرمود: «با سه شرط دعوت مهمانی تو را قبول می‌کنم: 1- از بیرون از خانه‌ات چیزی برای من تهیه نکنی و برای پذیرایی از من دچار مشکل نشوی و خودت را به سختی نیندازی. 2- با داشته‌هایت در خانه از من پذیرایی کنی و چیزی دریغ نکنی. 3- با زن و فرزندانت مدارا کنی و برای اینکه مهمان شما شده‌ام، بر آن‌ها سخت نگیری.»
درست است که هر میزبانی وظیفه دارد از مهمان خود به خوبی پذیرایی کند. درست است که میزبان نباید هیچ خیری را از مهمان خود دریغ کند. درست است که میزبان نباید به مهمان خود بی‌احترامی کند و او را نرنجاند. همه این‌ها درست! اما میزبان خوب کسی است که مراعات حال همسر خود را بکند و برای مهمانی دادن و پذیرایی از مهمان، همسرش را آزار ندهد و او را به سختی نیندازد. در هر صورت اسلام سفارش نکرده است که اگر خواستی مهمانی راه بیندازی یا اگر مهمانی به خانه‌ات آمده، همسرت را مجبور کن که با تو همراه شود و در پذیرایی کردن از مهمان‌ها به سختی و رنج بیفتد.
شوخی و خنده
رویکرد اسلام به جایگاه و میزان شوخی و خنده در خانواده و جمع‌های مهمانی چیست؟
این مورد هم برای شاداب کردن و آرامش خانواده بسیار مفید است، نه خرج دارد و نه زحمت. فقط کافی است کمی ذوق و استعداد به خرج داد تا طعم تعطیلات را به کام خود و همسر شیرین کرد. به عبارت دیگر تعطیلات نوروزی و فراغت از کارهای بیرون از خانه، فرصت خوبی است که اعضای خانواده دور هم جمع شوند و همسران به حال هم رسیدگی کنند. این نکته را امام باقر علیه السلام گوشزد فرموده‌اند که: «سرگرمی مؤمن در سه چیز است: هم‌نشینی با همسر، بذله‌گویی با برادران و نماز شب.» پس هم‌نشینی و شوخی با همسر یکی از بهترین تفریح‌های مؤمن است، چه از طرف مرد انجام شود و چه از طرف زن. در حقیقت خداوند درهای برکت را به خانه‌ای باز می‌کند که اعضای آن با هم همدل و همراه هستند.
در این مورد در کتاب بحارالانوار نوشته شده یک روز امام جعفر صادق علیه السلام از شخصی پرسیدند: «چقدر با یکدیگر شوخی می‌کنید؟» آن مرد در جواب عرض کرد: «خیلی کم!» پس امام صادق علیه السلام فرمودند: «این‌طور نباشید. با یکدیگر شوخی کنید چون شوخی از خوش‌اخلاقی به وجود می‌آید.» پس وقتی زن و شوهری این صفت را در زندگی خود داشته باشند و هر روز نوروز در حد چند کلمه‌ای هم با هم شوخی کنند، با این کار خود بار زندگی را سبک کرده و خستگی را از روح و بدن یکدیگر دور می‌کنند.
حد و مرز شوخی کردن چقدر است؟ به هر حال گاهی شوخی و خنده از حد گذشته و به شخص مقابل توهین می‌شود.
همین طور است. در مورد شوخی کردن نکاتی وجود دارد که رعایت کردن آن‌ها به‌خصوص در این روزها ضروری است. یکی از موارد، دوری کردن از توهین و ناسزاست. یعنی وقتی در این روزهای تعطیل کنار همسرت نشسته‌ای و با شیرین‌زبانی و مزاح می‌خواهی شادش کنی، مراقب باش تا حرفی نزنی که باعث رنجش او شود. همان طور که در جلد دوم کتاب کافی به نقل از امام محمدباقر علیه السلام نوشته شده است که: «خداوند متعال دوست دارد کسی را که در میان جمع شوخی کند، به شرط آن‌که ناسزا نگوید.»
درواقع ناسزا گفتن در حین شوخی، نه‌تنها موجب شاد شدن دل همسر نمی‌شود، بلکه او را آزار می‌دهد و زمینه‌ساز کینه در قلب او می‌شود. به همین دلیل باید از شوخی‌هایی که دل همسر را می‌رنجاند دوری کرد.
از طرف دیگر لازم است که شوخی کردن با توهین و تحقیر کردن شخصیت دیگری همراه نباشد، در غیر این صورت همان شوخی موجب از بین رفتن محبت و آغازکننده دعوا و مشاجره در خانواده می‌شود.
اول همسر؛ بعد مهمان
بعضی افراد برای پذیرایی از مهمان یا مهمانی رفتن، خود را آراسته می‌کنند، در حالی که این نکته را در زندگی شخصی خود و در مقابل همسرشان رعایت نمی‌کنند. آموزه‌های دینی برای این گونه افراد چیست؟
نظافت و آراسته بودن یکی از خصلت‌های مسلمان است. مسلمان‌های ایرانی هم در آستانه سال جدید شمسی هم خانه و محل زندگی خود را تمیز می‌کنند و هم با پوشیدن لباس‌های مرتب خودشان را زیبا می‌کنند تا مانند بهار طبیعت، سلامت و زیبا باشند.
اما ماجرا به همین جا حتم نمی‌شود. درست است که تمیز کردن خانه و پوشیدن لباس‌های پاکیزه به‌خصوص در مقابل مهمان، از رسم‌های خوب اسلامی و ایرانی ماست، اما همین رسم باید در وهله اول در برابر همسر رعایت شود. چون اسلام به احساسات و نیازهای عاطفی انسان‌ها به خوبی توجه دارد و میل به زیبایی و آراستگی را از نظر دور نداشته است. به همین علت است که پوشیدن لباس زیبا، استفاده از عطر و بوهای خوش و آراسته شدن در مقابل همسر مورد تأکید اسلام است. به عبارت دیگر سفارش شده که زن و شوهر خود را برای یکدیگر آراسته کنند و به شکلی جذاب و دوست‌داشتنی جلوه کنند.
این نوع رفتار به ویژه در روزهای تعطیل نوروز که مدت بیشتری در کنار هم هستند، نه‌تنها همسران را به یکدیگر نزدیک می‌کند بلکه موجب می‌شود که با برآورده شدن نیازهای عاطفی آن‌ها در داخل خانواده، عفت و پاک‌دامنی در جامعه ایجاد شود.
در کتاب نهج الفصاحه هم نکته بسیار مهمی به نقل از پیغمبر اسلام صلی‌الله علیه و آله نوشته شده است. با این مضمون که آن حضرت فرموده‌اند: «لباس‌های خود را تمیز نگه‌دارید، موهای خود را اصلاح کنید، مسواک بزنید و آراسته و پاکیزه باشید. چراکه مردم بنی‌اسرائیل چنین نکردند و زنانشان بدکار شدند.» از این روایت به دست می‌آید که مردم قوم بنی‌اسرائیل به دلیل اینکه نیازهای اولیه خود را در فضای خانواده برآورده نکرده بودند، به بیراهه کشیده شدند و به علت عدم آراستگی در مقابل همسران خود، موجب ترویج بی‌بندوباری و لاابالی‌گری در بیرون از فضای خانه شدند.
در کتاب بحارالانوار هم به نقل از امام صادق علیه السلام نوشته شده که آن حضرت فرموده‌اند: «در روابط میان زن و شوهر، مرد سه وظیفه دارد که یکی از آن‌ها آراستگی ظاهری‌اش در برابر دیدگان زن است و زن هم سه وظیفه که یکی از آن‌ها آراستگی نیکویش در برابر شوهر است.»
از کوره در نرو
در ایام نوروز، همسران چند روزی را در کنار یکدیگر هستند. اما گاهی همین کنار بودن، زمینه‌ساز مشاجره‌ها و دعواهایی می‌شود که آرامش را از خانواده دور می‌کند.
بله. تعطیلات نوروزی هرچند که فرصت خوبی برای کنار هم بودن زن و شوهر است و می‌تواند انس و الفت میان آن‌ها را افزایش دهد، اما می‌تواند زنگ خطری هم برای آرامش خانواده باشد. حقیقت این است که زن و شوهر هر اندازه که با یکدیگر تفاهم داشته باشند، باز هم امکان اختلاف‌نظر بین آن‌ها به صفر نمی‌رسد. پس وقتی تعطیلات شروع سال جدید آغاز می‌شود و همه مسلمان‌های ایرانی دعای «یا محول الحول و الاحوال» را می‌خوانند، باید در کاسه صبر خودشان هم تجدیدنظر کنند و در برابر هر بهانه و ماجرایی از کوره در نروند تا تعطیلات را برای خود و خانواده سخت نکرده باشند.
در این میان، توجه به آثار و نتایج زود عصبانی شدن می‌تواند کمک خوبی برای مقابله با این خطر کمین کرده باشد. پشیمانی یکی از مهم‌ترین این نتایج است. همانطورکه خداوند متعال در آیه 31 سوره مبارکه مائده به یکی از آثار عصبانیت اشاره فرموده است که: «...فاصبح من النادمین؛ (قابیل بعد از کشتن هابیل) در زمره پشیمانان شد.»
درواقع بدترین پشیمانی این است که انسان، چه زن و چه مرد، به دنبال یک اقدام شتاب‌زده و غیرمنطقی و بر اساس خشمی خودخواهانه در خودش احساس کند. پشیمانی قابیل بعد از کشتن برادرش هابیل، یکی از روشن‌ترین نمونه‌های پشیمانی انسانی است که از محصول رفتار خشمگینانه ناشی می‌شود.
پس وقتی در روزهای تعطیل نوروز که در کنار همسرتان نشسته‌اید، اگر عصبانی شدید به این فکر کنید که حتماً پشیمان خواهید شد. چون آدم در شرایط خشم اصلاً حالت عادی و همیشگی ندارد پس همه تصمیم‌ها و همه عکس‌العمل‌هایش هم عادی نیست. اصلاً نمی‌ارزد که جلوی خشم را نگرفت و بعد پشیمان شد و عذرخواهی کرد. لذت رها کردن خشم در برابر همسر آن هم در روزهای خوش نوروز با ذلت عذرخواهی و خواهش اصلاً برابر نیست.
رفت و آمد با خانواده همسر
دید و بازدید نوروزی که نوعی به‌جا آوردن رسم صله‌رحم توصیه شده در اسلام است، آن‌قدر در میان خانواده‌های ایرانی شناخته‌شده هست که نیازی به معرفی یا توضیح نداشته باشد. در این میان، جایگاه سر زدن به خانواده همسر کجاست و این کار چه ارزشی دارد؟
در کتاب نهج الفصاحه، روایتی از پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله نقل شده که آن حضرت فرمودند: «پیوند با خویشاوندان باعث افزایش مال و موجب محبت در خانواده شده و مرگ را به تأخیر می‌اندازد و عمر را طولانی می‌کند.»
در این مورد، یکی از نکات بسیار مهم در تعطیلات نوروزی و دید و بازدیدهای خانوادگی، این است که زن یا مرد به خانواده همسرش هم به اندازه خانواده خودش احترام بگذارد و با آن‌ها طوری رفتار کند که با خانواده خودش رفتار می‌کند. چون با ازدواج دو نفر، خانواده همسر هم به اقوام و خویشاوندان او افزوده می‌شوند. درنتیجه هر کدام از زن و مرد مانند اقوام و خویشاوندان خودش، نسبت به خانواده همسرش هم مسئولیت‌هایی خواهد داشت و باید صله‌رحم را با آن‌ها هم به‌جا بیاورد.
البته باید توجه داشت که صله‌رحم، نوعی احترام به خانواده همسر است و لازم است که مواردی در این گونه ارتباطات حفظ شود. به عنوان مثال خانواده‌ها از کارهای زشتی مثل طعنه زدن، توهین و تحقیر دوری کنند تا حرمت یکدیگر را خدشه‌دار نکنند. حفظ احترام خانواده‌ها و خوبی کردن به آن‌ها، باعث دلگرم شدن همسران نسبت به زندگی مشترک می‌شود. در این مورد در حدیثی از حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام در کتاب غررالحکم آمده است که: «افعلوا الخیر ما استطعتم، فخیر من الخیر فاعله؛ تا می‌توانید خوبی کنید، زیرا بهتر از خوبی کسی است که خوبی می‌کند، چیزی بهتر از خوبی وجود ندارد مگر پاداش آن.»
حالا این شرایط را در نظر بگیرید که خانمی برای پایدار ماندن اساس خانواده و حفظ آرامش در تعطیلات عید نوروز، با خانواده همسرش ارتباط فامیلی برقرار می‌کند و در هر شرایطی احترام آن‌ها را رعایت می‌کند و یا مردی برای احترام به همسرش، با خانواده و اقوام او رفت و آمد می‌کند و حرمت آن‌ها را حفظ می‌کند. آیا اساس چنین خانواده‌ای مستحکم‌تر از حالتی نمی‌شود که زن و شوهر علاقه‌ای برای ارتباط با اقوام یکدیگر نشان نمی‌دهند؟ آیا آرام نگه داشتن فضای خانه و دلگرمی اعضا به این نمی‌ارزد که زن و مرد کدورت‌ها و دلخوری‌های احتمالی را کنار بگذارند و احترام بزرگ‌ترهای خانواده‌ها را نگه دارند؟
انتهای پیام/