بهار ۹۸| لرستان پایتخت پل‌های تاریخی جهان؛ شاهکار معماری ایران را تماشا کنید+ تصاویر
استان لرستان دارای بیش از ۱۰۰ پل تاریخی است که حیرت‌انگیزترین پل‌های تاریخی جهان به شمار می‌روند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم‌آباد، استان لرستان دارای پل‌های تاریخی فراوانی است که از حیرت‌انگیزترین پل‌های تاریخی جهان به شمار می‌روند؛ پل‌های تاریخی لرستان شاهکار معماری ایران به شمار می‌روند و دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی‌اند که دلیل منحصربه‌فرد بودن پل‌های لرستان معماری پیشرفته آن‌ها است.
پل‌های تاریخی استان لرستان که شاهکارهای معماری ایران به شمار می‌آیند پس از اهرام ثلاثه مصر که بزرگ‌ترین بناهای سنگی جهان هستند دومین بناهای سنگی به‌جامانده از گذشتگان به‌حساب می‌آیند؛ وجود بیش از 100 پل تاریخی در دیار لرستان سبب شده تا این استان لقب پایتخت پل‌های تاریخی ایران به خود بگیرد؛ پل‌هایی حیرت‌انگیزی که از دوران مادها، هخامنشی، ساسانی و اسلامی به میراث مانده است.
پل‌های تاریخی زمانی در فهرست آثار تاریخی جهان ثبت می‌شوند که دارای ویژگی‌های منحصربه‌فرد باشند که این پل‌های لرستان همه در جهان از ویژگی‌های منحصربه‌فردی برخوردار هستند و شاید یکی از دلایل اصلی شکل‌گیری بیشتر پل‌ها در استان این باشد که لرستان شاهراه و گذرگاه مهمی در قدیم بوده که مسیر شمال را به جنوب و شرق را به غرب وصل کرده است.
کشکان مادر پل‌های تاریخی ایران
پل کشکان در بخش چگنی بر روی رودخانه‌ای به همین نام و در مسیر راه باستانی شاپور خواست به طرهان احداث‌شده است که در متون تاریخی از آن به‌عنوان گژکی یادشده است، پل تاریخی کشکان دارای پایه‌هایی به مساحت بیش از 200 متری و همچنین ارتفاع بلندی به‌اندازه یک ساختمان 12 طبقه است که مساحت پایه‌ها و ارتفاع پل کشکان در هیچ پلی در دنیا وجود ندارد.
پل تاریخی کشکان در لرستان به دستور«ابو نجم بدر ابن حسنویه» از سال 389 تا 399 ساخته‌شده و دارای قدمتی هزارساله است و جز سه پل تاریخی در ایران است که دارای کتیبه‌ای به‌اندازه 106 در 92 است و به خط «کوفی برگ‌دار» نوشته‌شده و مربوط به قرن چهارم هجری است، کتیبه پل کشکان با «بسم‌الله الرحمن الرحیم» آغازشده و در هفت سطر نوشته‌شده است.
در کنار این پل بقایای سه پل دیگر از دوره‌های گذشته به‌جای مانده است که مشخصات پل‌های ساسانی را دارند و احتمالاً متعلق به همان دوره هستند و بنای کنونی آن مربوط به دوره حکومت آل‌حسنویه و قرن چهارم هجری قمری است.
پل کشکان مربوط به دوره ساسانیان است و باستان شناسان به آن لقب مادر پل‌های تاریخی ایران را داده‌اند که با طول 320 متر، عرض هر یک از دو چشمه شرقی پل 23.20 متر، ارتفاع بالاترین نقطه 26 متر و کوتاه‌ترین قسمت آن 10 متر، طولانی‌ترین و عظیم‌ترین پل تاریخی ایران است.
پل کشکان با قدمتی بیش از هزار سال 12 طاق دارد؛ برخی از پایه‌های پل با سنگ‌های بزرگ و حجاری‌شده ساخته‌شده‌اند، مواد و مصالح این بنای سترگ از سنگ، گچ و آجر تشکیل‌شده است، این اثر تاریخی به شماره 355 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید است.
پل گاومیشان، فاتح رودخانه سیمره
پل گاومیشان در فاصله 30 کیلومتری شهرستان پلدختر و بر فراز رودخانه سیمره در حدفاصل استان‌های ایلام و لرستان احداث‌شده است، پل گاومیشان نیز از دیگر پل‌های منحصربه‌فرد لرستان است که ویژگی خاص آن مربوط به دهانه این پل است به‌طوری‌که پل گاومیشان بزرگ‌ترین دهانه پل‌های تاریخی جهان را به خود اختصاص داده است.
طول این پل حدود 175 متر و عرض‌گذر سطح پل نزدیک به 8 متر و 20 سانتیمتر است و در حال حاضر دارای 6 چشمه طاق است، عرض چشمه اصلی این پل حدود 33 متر و 70 سانتیمتر و مصالح اصلی آن را ملات، آجر و سنگ تشکیل می‌دهند؛ معماری پا تاق‌ها به سبک معماری دوره ساسانی است اما در چشمه طاق‌ها آثار مرمت دوره‌های صفوی و قاجاری دیده می‌شود.
بنا به گفته برخی مورخان نام‌گذاری این پل به «گاومیشو» به جهت پرورش گاومیش در منطقه بوده است اما با توجه به اهمیت گاو در آیین مهرپرستی ممکن است این نام از آیین مهرپرستی مأخوذ شده باشد؛ پل گاومیشان از بناهای عظیم دوره ساسانی است که به شماره 2222 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
پلدختر، اثر ارزنده معماری پیش از اسلام
پلدختر از آثار ارزنده معماری پیش از اسلام در لرستان محسوب می‌شود که در ورودی شهر پلدختر واقع‌شده است، این پل به نام "کر و دت " مشهور است که به‌احتمال قریب‌به‌یقین به دوره ساسانی مربوط می‌شود.
جهت پل شرقی غربی و طول آن 270 متر است، پایه‌های پهن و قطور این پل که از سنگ‌های پاک‌تراش ساخته‌شده‌اند در داخل رودخانه هنوز پابرجا است؛ در حال حاضر تنها یک طاق از پل موجود است که جاده خرم‌آباد - اندیمشک از زیر آن می‌گذرد.
بلندای این طاق 18 متر از سطح آسفالت است و نزدیک به 30 متر از آب رودخانه ارتفاع دارد، درباره وجه‌تسمیه پل برخی آن را منتسب به ایزد بانو آناهیتا می‌دانند؛ بی‌تردید این پل اهمیت ویژه‌ای در ارتباط بین مناطق جنوب با غرب و مرکز و شمال داشته و علاوه بر اتصال لرستان و ایلام راه اصلی شاپور خواست به جندی‌شاپور شهر قدیمی خوزستان (دوره ساسانی) به شمار می‌رفته است؛ این بنا به شماره 1678 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
پل شکسته تنها پل سنگی دنیا
پل شکسته لرستان که متعلق به دوره ساسانی است تنها پلی در دنیاست که تمام سنگ بوده و حجم بزرگ این پل نیز از دیگر ویژگی‌های منحصربه‌فرد پل شکسته استان لرستان است.
پل شاپوری یا طاق پل شکسته در قسمت جنوبی شهر خرم‌آباد واقع‌شده و عامل ارتباط غرب استان (طرهان) با شرق و ازآنجا به خوزستان و تیسفون (پایتخت ساسانیان) بوده و احتمالاً برای توزیع آب نیز مورد بهره‌برداری قرار می‌گرفته است.
طول این پل 312 متر و ارتفاع آن 10.75 متر است که از 28 چشمه طاق و 27 پایه تشکیل‌شده که سطح هر پایه 61 متر و فاصله بین دوپایه 7.5 متر است؛ چشمه طاق‌های پل به‌صورت جناقی ساخته‌شده و سبک‌سازی پل در قسمت طولی پل در زیر روگذر پل صورت گرفته است و پایه‌های پل و موج‌شکن‌های آن به‌صورت لوزی شش‌ضلعی از سنگ ساخته‌شده است.
مصالح پل را سنگ‌های قلوه رودخانه‌ای و لاشه‌سنگ در چشمه طاق‌ها و از سنگ‌های پاک‌تراش در قسمت پایه‌ها استفاده‌شده است، کف پل سنگ‌فرش و از نوع سنگ بلوک قرمز است که در اثر فرسایش آب از صورت کادر بودن خارج‌شده است؛ این پل عظیم و دیدنی مربوط به دوره ساسانی و به شماره 1058 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
پل گپ یا صفوی
پل صفوی یا پل آجری که در میان مردم خرم‌آباد به پل گپ (پل بزرگ) شناخته‌شده در زمان شاه سلطان حسین صفوی بناشده و منسوب به حسین‌خان والی لرستان است.
این پل آجری در مرکز شهر خرم‌آباد و بر روی رودخانه واقع‌شده به‌طوری‌که دو قسمت شرقی و غربی شهر را به هم متصل کرده و دارای24 چشمه طاق است.
طول این پل بیش از 350 متر، عرض آن هشت و نیم متر و بلندای آن از کف رودخانه تا پل هشت متر است، این پل 20 چشمه طاق آجری از نوع تیزه دارو 21 پایه با موج‌شکن‌هایی از سنگ پاک‌تراش و مثلثی شکل دارد. بنای اولیه پل متعلق به دوره صفویه-قاجاریه است و به شماره 2354 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
پل کلهر؛ اثری متعلق به دوره‌های مختلف تاریخی
پل کلهر در بخش معمولان از توابع شهرستان پلدختر واقع‌شده است و پایه‌های آن به‌صورت بیضی‌شکل است؛ از ویژگی‌های آن می‌توان به وجود سکویی در داخل دوپایه اصلی پل نام برد که این سکو از 12 پله ساخته‌شده و کاربرد آن دقیقاً روشن نیست ولی احتمالاً به‌عنوان پشت‌بند از آن‌ها استفاده شده است.
پل کلهر مربوط به پنج‌تا شش دوره تاریخی است؛ از ویژگی‌های آن می‌توان به وجود سکویی در داخل دوپایه اصلی پل نام برد که این سکو از 12 پله ساخته‌شده و کاربرد آن دقیقاً روشن نیست ولی احتمالاً به‌عنوان پشت‌بند از آن‌ها استفاده‌شده است.
این پل از شاهکارهای حکومت آل‌حسنویه به‌حساب می‌آید و از کتیبه‌ای که از کلهر معمولان به‌جامانده می‌توان فهمید این پل در تاریخ 384 هجری قمری ساخته‌شده است؛ پل کلهر از آجر و سنگ ساخته شده و سازندگان آن برای اینکه استحکام پل بالا برود در کنار سنگ و آجر از ساروج نیز استفاده کرده‌اند تا مبادا درگذر زمان پل ریزش کند، این بنا به شماره 2586 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
پل سی پله، یادگاری از روزگاران کهن
یکی از پل‌های موردتوجه به‌جای مانده از دوران ساسانیان پل سی پله است که در غرب سر طرهان بر روی رود سیمره و در تنگ‌ترین بستر رود زده‌شده است که درگذشته مسیر اصلی و ارتباطی دزفول به پلدختر، اسلام‌آباد و کرمانشاه بوده است.
از شباهت پل سی پله با پل کشکان به نظر می‌رسد که ساخت این بناهای تاریخی هم‌زمان بوده و چنین برمی‌آید که پایه‌های پل به دوره ساسانی متعلق باشد.
این پل چهار چشمه داشته که طاق دو چشمه آن باقی‌مانده و اکنون رود سیمره از آخرین چشمه غربی آن می‌گذرد؛ پهنای هر پایه 6.5 متر، طول آن 17 متر، اندازه دهانه هر طاق یا چشمه 11 متر و ارتفاع پل نیز تا بستر خشک 19.20 متر دوپایه است که از غرب و شرق متکی بر کوه بوده و پایه‌های دیگر نیز بر سطح سنگی بستر رود کار گذاشته‌شده و روی هر یک از این سنگ‌ها علامت مشخصی کنده‌شده است.
9 ردیف هر پایه با این سنگ‌ها ساخته‌شده و طاق هر چشمه از روی ردیف نهمی با سنگ قلوه شروع می‌شود که روی هر یک از سنگ‌های سازنده پایه‌های پل علائمی حک‌شده که مربوط به حجاران آن‌ها است.
انتهای پیام/ ت