بهار ۹۸|«میاندشت» یکی از بزرگ‌ترین کاروانسراهای تاریخی در مسیر جاده ابریشم+فیلم
شهرستان میامی شرقی‌ترین شهرستان استان سمنان در مسیر تهران به مشهد است که جاذبه‌های ناب طبیعی و تاریخی آن هوش از سر هر بیننده‌ای می‌برد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از میامی، قدمت شهر میامی به بیش از یک هزار سال می‌رسد و در این سال‌ها قبایل مختلفی در این شهر زندگی می‌کرده‌اند.
این شهرستان از شمال به استان‌های گلستان و خراسان شمالی، از شرق به استان خراسان رضوی و از غرب به شهرستان شاهرود محدودشده است.
با توجه به قرار گرفتن این شهرستان در محور ارتباطی تهران- مشهد اهمیت ارتباطی و ترانزیتی آن از گذشته‌های دور موردتوجه بوده و وجود هفت کاروانسرای میامی، سپنج (جهان‌آباد)، میاندشت، عباس‌آباد، الحاک، صدرآباد و محمدآباد پل ابریشم نیز گواه این مدعا است.
مجموعه کاروانسرای میاندشت شامل سه کاروانسرا است که یکی از آن‌ها مربوط به دوره صفوی و دو کاروانسرای دیگر مربوط به دوره قاجار است. کاروانسرای میاندشت با داشتن سه باب آب‌انبار، مأمن مناسبی برای کاروانیان بوده و هر سه کاروانسرا از ویژگی‌های برجسته معماری دوره خود برخوردار هستند؛ چاپارخانه و تلگراف‌خانه ازجمله بناهای تاریخی این مجموعه است.
مجموعه کاروانسراهای میاندشت در فاصله 45 کیلومتری شرق میامی قرار دارد و شامل 3 کاروانسرا است. یکی در دورۀ صفوی و دوتای دیگر در دورۀ قاجار ساخته‌شده است. این مجموعه با دارا بودن مساحتی بالغ‌بر 22 هزار مترمربع عرصه و 10 هزار مترمربع اعیان به‌عنوان بزرگ‌ترین مجموعه کاروانسراهای ایران محسوب می‌شود.
کاروانسرای صفوی در غرب مجموعه قرار دارد و یکی از کاروانسراهای شاه‌عباسی است. پلان این کاروانسرا به‌صورت حیاط مرکزی و حیاط آن هشت‌ضلعی است. مصالح ساختمانی آن از آجر است.
حجره‌ها و رواق‌ها پیرامون حیاط و شترخوان‌ها در پشت رواق‌ها قرار دارند. دسترسی به شترخوان‌ها از سمت شمال و جنوب حیاط است. در قسمت بالای ورودی، شاه‌نشین با مقطع هشت‌ضلعی است و دسترسی به شاه‌نشین از طریق دو راه‌پله در طرفین دالان ورودی است.
در دورۀ قاجار به علت رونق زیارتی، بازرگانی و افزایش کاروان‌ها، دو کاروانسرای دیگر به این مجموعه اضافه شد. در شرق مجموعه، کاروانسرای قاجاری با پلان چهار ایوانی، دارای شاه‌نشین و سر درب ورودی است.
در وسط این کاروانسرا بارانداز ساخته‌شده که جهت نمایش و فروش کالا و تخلیه بار مورداستفاده قرار می‌گرفته است. کاروانسرای میانی رابط بین کاروانسرای صفوی و قاجاری است که در پیرامون آن، رواق‌ها و حجره‌ها و ایوانی قرار دارند و از آجرکاری‌های متنوع جهت پوشش طاق‌ها بهره برده‌اند. بر سر در این کاروانسرا کتیبه‌ای منظوم به تاریخ 1290 ه. ق است.
بانی این دو کاروانسرا حسین‌خان نظام الدوله، ایلخانی شاهسون، ملقب به «شهاب الملک» والی خراسان بوده است. این مجموعه علاوه بر موارد فوق دارای 3 آب‌انبار، حمام، چاپارخانه و تلگراف‌خانه بوده است و در مجاورت قلعه قدیمی میاندشت شکل‌گرفته که هم‌اکنون بقایایی از برج و بارو و دیوارهای داخلی آن باقی‌مانده است. مساحت این قلعه 5 هزار مترمربع است.
مؤلف مطلع الشمس در توصیف این سه کاروانسرا چنین می‌نویسد: در این مجموعه و بیرون آن، 20 هزار نفر می‌توانند اقامت کنند. جهانگردان و مستشرقان بسیاری در این کاروانسرا اقامت و در سفرنامه‌های خود به آن اشاره‌کرده‌اند. هانری رنه د آلمانی این مجموعه را بزرگ‌ترین کاروانسرای راه مشهد- تهران دانسته و نوشته است که در این کاروانسرا، مانند شهر، دکان‌های قصابی و نانوایی و سراجی و غیره وجود دارد. در سفرنامه خراسان و کرمان -تألیفی به سال 1321- آمده که در اینجا تلگراف‌خانه دولتی دایر بوده است.
این مجموعه ارزشمند تاریخی، به شمارۀ 1439 در تاریخ 14 شهریور 1336 ه. ش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. کار مرمت و احیاء این مجموعه از سال 1374 آغاز و همچنان ادامه دارد. این کاروانسرا به دلیل قرار داشتن در کنار جاده اصلی تهران - مشهد و میان دو منطقۀ حفاظت‌شده خوارتوران در جنوب و منطقه حفاظت‌شدۀ خوش ییلاق در شمال از طبیعتی زیبا و گونه‌های گیاهی و جانوری موردعلاقه گردشگران داخلی و خارجی برخوردار است. رصد آسمان شب از دیگر جاذبه‌های گردشگری این مجموعه به شمار می‌رود.
انتهای پیام/