نهج‌البلاغه | حقوق متقابل مردم و مسئولان در بیان امام علی(ع)

نهج‌البلاغه | حقوق متقابل مردم و مسئولان در بیان امام علی(ع)

امام علی(ع) از حقوق متقابل مردم و مسئولان سخن می‌گوید.

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، هر یک از افراد جامعه اگر حق وظایفی را که بر عهده دارند به خوبی ادا کنند، کشورشان به همان مقدار در عرصه‌های ملی و بین‌المللی موفق خواهد بود. از دیگر سو رشد و پویایی یک جامعه در گروی اجرای تعهدات جاری بین مردم و مسئولان است؛ یعنی مردم و مسئولان باید با حقوق خود نسبت به یکدیگر آگاهی کامل داشته باشند تا در این چرخه اجتماعی بتوانند نقش خود را به خوبی ایفا کنند. 

امیرالمؤمنین(ع) درباره حقوق متقابل مردم و مسئولان، برای هر کدام به  چهار گزاره اساسی اشاره می‌کند. امام(ع) در این بیان فرمود: 

 «اى مردم، مرا بر شما حقّى است و شما را بر من حقّى. اما حقّ شما بر من این است که خیرخواه شما باشم و غنیمت شما را به طور کامل به شما بپردازم و شما را تعلیم دهم تا جاهل نمانید؛ همچنین مؤدب به آداب کنم تا بیاموزید؛ أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ لِی عَلَیْکُمْ حَقّاً وَ لَکُمْ عَلَیَّ حَقٌ‏ فَأَمَّا حَقُّکُمْ عَلَیَّ فَالنَّصِیحَةُ لَکُمْ‏ وَ تَوْفِیرُ فَیْئِکُمْ‏ عَلَیْکُمْ‏ وَ تَعْلِیمُکُمْ کَیْلَا تَجْهَلُوا وَ تَأْدِیبُکُمْ کَیْمَا تَعْلَمُوا.

بر این اساس چهار حق اساسی حاکم بر مردم جامعه  شامل این موارد است: نَّصِیحَةُ لَکُمْ (نصیحت‌ کردن)، ‏2 ـ وَ تَوْفِیرُ فَیْئِکُمْ‏ (پرداخت غنیمت)، 3 ـ وَ تَعْلِیمُکُمْ کَیْلَا تَجْهَلُوا(جهل‌زدایی)، 4 ـ وَ تَأْدِیبُکُمْ کَیْمَا تَعْلَمُوا (مؤدب به آداب کردن).

همچنین حضرت در ادامه کلام خویش درباره حقوق دولت بر مردم به چهار أمر تأکید می‌کنند که شامل این موارد است:   
 1ـ فَالْوَفَاءُ بِالْبَیْعَةِ (وفاداری به پیمان)، 2 ـ وَ النَّصِیحَةُ فِی الْمَشْهَدِ وَ الْمَغِیبِ 3ـ وَ الْإِجَابَةُ حِینَ أَدْعُوکُمْ‏؛ هنگام فراخوانی، آمادگی کامل خود را نشان دهید.  4ـ وَ الطَّاعَةُ حِینَ آمُرُکُمْ؛‌ اطاعت و پیروى به آنچه به شما امر کنم. 

نخست مى‌فرماید: امّا حقّ من بر شما این است که در بیعت خویش وفادار باشید; «وَ أَمَّا حَقِّی عَلَیْکُمْ: فَالْوَفَاءُ بِالْبَیْعَةِ»؛ بیعت، در واقع همان پیمانى است که میان امّت و امام برقرار مى‌شود، پیمانى محکم و لازم الاجراء و بر اساس این پیمان امام علیه السلام و حاکم باید در همه جا مصلحت اُمّت را در نظر بگیرد و امنیّت و نظم را برقرار سازد و با دشمنان به مبارزه برخیزد و اسباب پیشرفت و تکامل جامعه را فراهم کند و امّت نیز باید پشت سر امامش بایستد و مانند بازویى نیرومند براى او عمل کند و کارى که برخلاف این عهد و پیمان است، هرگز انجام ندهد.

حضرت در مورد حقّ دوم مى فرماید، «در آشکار و نهان خیرخواهى را (در حقّ من) به جا آورید؛ وَ النَّصِیحَةُ فِی الْمَشْهَدِ وَ الْمَغِیبِ». مانند متعلّمان چاپلوس یا منافقان چند چهره نباشید که در حضور من سخن از دوستى و مَحَبّت و اخلاص بزنید و اعلام خیرخواهى کنید، امّا در پشت سر یا بى تفاوت باشید و یا طریق خیانت و فساد را در پیش گیرید. اگر من همه جا حاضر نیستم خداى من همه جا حاضر و ناظر است و این جهان همه جایش، محضر خدا است و براى انسان‌هاى باایمان حضور و غیاب من تفاوتى نمى‌کند.

حضرت بعد به سراغ سومین حق مى رود و مى‌فرماید: «هر وقت شما را بخوانم اجابت کنید؛ وَ الاِْجَابَةُ حِینَ أَدْعُوکُمْ». مانند افراد سست و ناتوان و بیمارگونه که در اجابت دعوتها تعلّل مى‌ورزند نباشید. همیشه باید گوش به فرمان امامتان باشید که گاه ساعتها و لحظه‌ها سرنوشت‌ساز است و اندکى تعلّل و سستى و تأخیر، ممکن است زیانهاى غیر قابل جبرانى به بار آورد. این انضباط و گوش به فرمان بودن، باید بر همه امّت حاکم باشد.

و در مورد چهارمین و آخرین حق مى فرماید: «هر زمان به شما فرمان دهم، اطاعت کنید؛ وَ الطَّاعَةُ حِیْنَ آمُرُکُمْ». ممکن است که گروهى فراخوانى امام علیه‌السلام را پذیرا شوند و به دعوت او لبیک گویند، اما هنگامى که به حضور او آمدند و فرمان سخت و سنگینى که حافظ منافع امّت است صادر شد، اطاعت نکنند. بنابراین هم اجابتِ دعوت لازم است و هم اطاعت فرمان.

منابع:
*خطبه34 نهج‌البلاغه
* پیام امام امیر المؤمنین ( آیت‌الله مکارم شیرازی)

انتهای‌پیام/ 

پربیننده‌ترین اخبار فرهنگی
اخبار روز فرهنگی
آخرین خبرهای روز
مدیران
تبلیغات
رازی
مادیران
شهر خبر
فونیکس
او پارک
پاکسان
رایتل
میهن
triboon
گوشتیران