گزارش تسنیم|۲۴ آوریل و تنش‌های ترکیه با فرانسه و ایتالیا
مساله نگرش کشورهای اروپایی به مساله تاریخی ارامنه٬ تنها بخشی از تنش‌های ترکیه و غرب را تشکیل می‌دهد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ برگزاری نشست نمایندگان کشورهای عضو ناتو در استانبول٬ به تنش لفظی و درگیری کم‌نظیری بین مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه و دو تن از نمایندگان فرانسه منجر شد.
ماجرا زمانی آغاز شد که مصطفی شن‌توپ از چهره‌های برجسته و قدیمی آکپارتی و رئیس مجلس ملی ترکیه پشت تریبون رفت. او در سخنان خود به مواضع امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه در مورد گنجاندن 24 آوریل یعنی سالگرد رویداد تاریخی ارامنه در تقویم فرانسه اعتراض کرد و این اقدام را برخلاف روابط بین‌الملل دانست.
در همین لحظه٬ یکی از نمایندگان فرانسوی حاضر در جلسه٬ در توضیحاتی کوتاه٬ اعلام کرد که این تصمیم ماکرون بنا به روایت‌های تاریخی اتخاذ شده است، اما مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه از کوره در رفت و با لحنی خشمگین گفت: خانم سونیا نماینده فرانسه٬ از کی تا حالا محقق تاریخی شده است؟ شما کشورهای اروپایی از جمله فرانسه٬ عادت کرده‌اید٬ خودتان را مانند ارباب و دیگران را مانند زیردست ببینید. اما آن دوران سپری شد. ترکیه امروز٬ ترکیه سابق نیست و ما کاری می‌کنیم حد خودتان را بدانید. شما اول به تاریخ سیاه فرانسه نگاه کن تا یادت بیاید کشورت در رواندا، الجزایر و جاهای دیگر چه جنایاتی مرتکب شد.
نماینده فرانسوی پس از این اظهارات تند چاووش اوغلو گفت: تاریخ را فاتحان می‌نویسند و شما نیز تاریخ را بر اساس خواسته‌های خودتان تحلیل می‌کنید. ممکن است شما پ.ک.ک را یک گروه تروریستی قلمداد کنید، اما امکان دارد دیگران جور دیگری بیاندیشند.
این نماینده فرانسوی پس از ناامیدی از گرفتن وقت برای ارائه توضیح٬ همراه با دیگر نماینده کشورش٬ به نشانه اعتراض، برای چاووش اوغلو دست زدند و از سالن خارج شدند.
اما چاووش اوغلو دست بردار نبود و با صدای بلند گفت: من هم برای شما دست می‌زنم. اگر نزاکت داشتید٬ می‌نشستید و جواب حرف‌هایتان را می‌گرفتید.
چند روز پیش هم عمر چلیک سخنگوی حزب عدالت و توسعه و همچنین ابراهیم کالن سخنگوی ریاست جمهوری٬ در برابر فرانسه و ایتالیا موضع گیری کرده و به تندی تصمیمات آنها در مورد رویداد تاریخی ارامنه را زیر سوال بردند.
دردسرهای 24 آوریل برای ترکیه
هر سال با نزدیک شدن به 24 آوریل که از نظر ارمنی‌ها سالگرد کشتار ارامنه به دست عثمانیان است٬ دولت ترکیه به شدت نگران مواضع غربی‌ها و لابی‌ها و جنبش‌های مسیحی می‌شود.
در سال 2015 میلادی و در یکصدمین سالگرد این رویداد٬ کار به جایی رسید که تیم سیاست خارجی ترکیه به تمامی بر روی این مساله زوم کرد و همه نگران آن بودند که ببینند آمریکا و اروپا در این مورد چه موضعی می‌گیرند، اما در سال 2015 برخلاف دوران سارکوزی٬ اتفاق خاصی نیفتاد و حالا امانوئل ماکرون رئیس جمهور جوان فرانسه تحت تاثیر لابی ارامنه قدرتمند مقیم کشورش و بر اساس قولی که در کمپین‌های انتخاباتی داده بود٬ می‌خواهد این روز را در تقویم ملی کشورش ثبت کند.
راهکار اردوغان چیست؟
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه برای حل همیشگی موضوع محکوم کردن ترکیه به کشتار ارامنه٬ راهکاری پیشنهاد کرده و معتقد است که تشکیل یک گروه تحقیقاتی و مطالعاتی مرکب از مورخین و دانشمندان ترکیه‌ای٬ ارمنستانی و بین‌المللی٬ می‌توانند با بررسی دقیق این موضوع٬ در مورد ابعاد آن نظر بدهند.
ترک‌ها معتقدند که در سال 1915 میلادی٬ کشتار و قتل عام روی نداده، بلکه عثمانیان به خاطر دلایل امنیتی و فعالیت خشن برخی گروه‌های مسلح ارمنی٬ جمع کثیری از آنان را بیرون رانده و این کوچ اجباری در سرمای اواخر زمستان و اوایل بهار٬ موجب مرگ برخی از آنان شده است. اما ارامنه روایت دیگری دارند و لابی و دیاسپورای ارمنی مقیم آمریکا٬ فرانسه و چند کشور اروپایی دیگر به طور مداوم بر این مساله مانور می‌دهند.
آیا آنکارا می‌تواند این گره را باز کند؟
واقعیت این است که با توجه به مواضع سیاسی کنونی حزب عدالت و توسعه در داخل و خارج٬ نمی‌توان توقع داشت که اردوغان و یاران او در قبال این مساله تاریخی٬ اقدام قاطعانه و جسورانه‌ای انجام دهند.
با وجود آن که تحولات جدیدی در ارمنستان روی داده و فضا برای کار بر روی این مساله فراهم شده٬ اما در ترکیه با ائتلاف اردوغان و باغچلی٬ موج ملی گرایی راست افراطی به جایی رسیده که نه تنها حاضر نیست در مورد مساله ارامنه روشنگری کند بلکه حتی برای توجه به مطالبات کردها و علویان ترکیه نیز٬ مهیا نیست. اما از دیگر سو باید به این واقعیت هم اشاره شود که مساله نگرش کشورهای اروپایی به رویداد تاریخی ارامنه٬ تنها بخشی از تنش‌های ترکیه و غرب را تشکیل می‌دهد.
اروپایی‌ها در حوزه حقوق بشر٬ انتخابات٬ احزاب٬ اقلیت‌ها٬ مسائل مرتبط با همجنس گرایان٬ آزادی‌های فردی و چندین موضوع دیگر از ترکیه انتقاد دارند و بارها در این مورد اظهار نظر کرده‌اند. صد البته تمام مواضع اروپایی‌ها در مورد ترکیه بر حق نیست و برخی از خواسته‌ها و انتقادات آنها ریشه در نتایج فعالیت لابی‌های راست افراطی مسیحی٬ نژادپرست و مروجین گفتمان اسلام هراسی دارد.
به عبارتی روشن چنین نیست که بتوان ترکیه را تماماً در کفه باطل و اروپا را در کفه حق نهاد. اما ترکیه و تیم اردوغان می‌توانند با اتخاذ برخی تدابیر هوشمندانه و تغییر منش‌های سیاسی و تغییر سمت و سوی ادبیات سیاسی خود٬ با اروپایی‌ها بهتر از این تعامل کنند.
ادبیات و برخورد چاووش اوغلو و اعلام جمله «کاری می‌کنیم حد خود را بدانید»٬ ارتباطی با نظام دیپلماتیک حاکم بر روابط اتحادیه اروپا ندارد. این ادبیات فقط مختص اردوغان و حزب عدالت و توسعه و تنش‌ها و اختلافات داخلی آنها و مخالفین است.
به بیانی دیگر٬ ترکیه نمی‌تواند با همان ادبیات تند و تحقیرآمیزی که با کلچدار اوغلو و دیگران برخورد می‌کند٬ به جنگ اروپایی‌ها برود. اعمال فشار گسترده بر احزاب مخالف٬ تک‌صدا کردن نظام رسانه‌ای ترکیه و محدودکردن آزادی بیان٬ از نمونه رفتارهای حکومت آکپارتی است که اروپایی‌ها را نگران و کاری می‌کند که آنان برای اعمال فشار بر آنکارا٬ سراغ هر ابزار و کارتی بروند و گهگاه از مسائل تاریخی و قومیتی نیز بهره بگیرند.
بنابراین آنچه می‌تواند ترکیه را از دام تنش‌های لفظی با اتحادیه اروپا برهاند٬ تلاش برای تغییر ادبیات سیاسی و لحن مسئولین و دیپلمات‌های ترکیه است. ترکیه می‌تواند با اتکا به وضعیت جغرافیایی خود و همچنین جمعیت مهاجرین توانمند ترکیه‌ای ساکن اروپا٬ در برابر آلمان٬ ایتالیا و فرانسه و دیگر کشورها٬ هوشمندانه‌تر از این بازی کند. اما همچنان که گفته شد با یک ادبیات تند و پناه بردن به واکنش‌های دفاعی٬ آن چه نصیب آنکارا شود٬ فقط همدست کردن گروه مخالفین مسیحی و برجسته کردن نقش لابی ارامنه علیه منافع ترکیه است.
انتهای پیام/