سرشار: تبلیغات تلویزیونی برای خردسالان خطرناک است/ سریال برای کودکان فعلاً اولویت سیمافیلم نیست + فیلم

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، یکی از مشکلات جدی تلویزیون در حوزه کودک خروجی محدود سریال و برنامه نمایشی روی آنتن است و البته در حوزه تبلیغات و آگهی‌های بازرگانی هم جامعه‌شناسی رفتار نمی‌شود. در صورتیکه آن رفتار بزرگسالانه نبایستی با کودکان و خردسالان روی آنتن شبکه کودک انجام شود. اعتقادی که محمد سرشار رئیس شبکه کودک به این معضل موجود در تلویزیون خصوصاً شبکه‌های نهال و پویا دارد. او به خبرنگار خبرگزاری تسنیم، گفت: اولاً انتخاب برای پخش آگهی‌های بازرگانی در حوزه ما نیست و بازرگانی یک باکسی را اعلام می‌کند و ما موظف به پخش ‌ آن‌ها هستیم. اما خردسال ما قدرت تمایز میان برنامه تلویزیونی و آگهی‌های بازرگانی را ندارد و به همه این آیتم‌ها یک میزان اعتبار می‌دهد. لذا خردسالان نسبت به آگهی‌های بازرگانی بیشترین آسیب‌پذیری را دارند. البته ناگفته نماند که رئیس شبکه کودک درباره چشم‌انداز، توجه به حوزه کتاب، استفاده از ظرفیت‌های استانی و تشکیل شوراهای موسیقی و ترانه در شبکه توضیحاتی را ارائه داد که در ادامه می‌خوانید:

بهترین ظرفیت‌های استانی به شبکه کودک می‌آیند

*یکی از معضلاتی که خصوصاً در رسانه‌های تصویری با آن دست به گریبان هستیم حوزه تمرکزگرایی بیش از حد بر پایتخت و یک نوع تهران‌گرایی است. برنامه‌ یا سیاستی دارید که از ظرفیت استان‌ها و گویش‌های مختلف استفاده شود؟

می‌دانید استفاده از گویش‌های غیرمعیار در هر کشوری که مراجعه کنید خصوصاً برای رده خردسال اتفاق نمی‌افتد. برای اینکه باید در رده خردسال زبان استاندارد آموخته شود و انواع مختلف گویش‌ها را یاد می‌گیرد. آثار کودک تولید می‌شود همه با لهجه معیار است و بعد در رده بزرگسال می‌توان با لهجه‌های محلی هم اثری تولید کرد. ولی به تصویر کشیدن آداب و رسوم جزو اهتمام‌های جدی شبکه بوده است. اولاً سعی کردیم در خود برنامه‌سازی این اتفاق بیفتد؛ مصداق بارز آن برنامه «آفتاب‌گردون» که در شهر قم تولید می‌شود یا برنامه «سر سفره‌خدا» که یک فصل آن در مشهد تولید شد. در شهرهای دیگر هم ظرفیت و توانمندی جالب‌توجهی ببینیم حتماً از آن آثار و ظرفیت‌ها برای آنتن استفاده خواهیم کرد.

«مداد رنگی» دو ماه زنده روی آنتن رفت

جشنواره تولیدات استانی صداوسیما هم که هر ساله برگزار می‌شود آثار برتر حوزه کودک را شناسایی می‌کنیم و روی آنتن می‌بریم. اتفاقی که برای برنامه «مداد رنگی» تولید استان قم افتاد؛ چون بهترین امتیاز را در جشنواره استانی صداوسیما به خودش اختصاص داد دو ماه زنده به صورت تشویقی ساعت 16 روی آنتن شبکه کودک رفت. البته در عین حال هنوز برخی از برنامه‌سازی‌های استانی به سطح تولید ملی نرسیده‌اند و بیشتر باید تلاش کنند تا به حد استاندارد برسند. 70 ساعت انیمیشن تأمینی شبکه کودک از تولیدات استان‌هاست که پخش می‌شود. 

7 ساعت پخش اصلی و 7 ساعت بازپخش در شبکه کودک

*برخی اوقات برنامه‌هایی را می‌بینیم که بعضاً تکرار می‌شوند به خاطر کمبود برنامه و محدودیت ساخت انیمیشن و برنامه‌های تولیدی است یا یک سیاست خاصی در حوزه بازپخش‌ها وجود دارد؟

این سیاست پخش و آنتن تلویزیونی است و فقط ربطی به ایران هم ندارد. پخش اصلی شبکه 4 ساعته و مابقی بازپخش است؛ چه شبکه فارسی‌زبان و چه غیرفارسی‌زبان. شبکه کودک هم از این قاعده مستثنی نیست؛ برنامه‌های ما  از 8 صبح تا 10 شب به مدت 14 ساعت روی آنتن می‌روند که در این بین 7 ساعت پخش اصلی و 7 ساعت بازپخش داریم.

شبکه کودک برای بچه‌ها قصه می‌خواند

*یک قبیل برنامه‌هایی که مصداق بارز آن همان لالایی‌های شبانه است از فرهنگ بومی ما حمایت می‌کند؛ قرار است این نوع آیتم‌ها و برنامه‌ها تقویت شود؟

این لالایی‌ها محصول مرکز صباست و ادامه خواهد داشت. البته در این بین از تولیدات استان‌ها هم بهره برده‌ایم. استان‌هایی همچون همدان، فارس، سیستان و بلوچستان و کردستان در تولید انیمیشن قوی ظاهر شده‌اند و حرکت خوبی داشته‌اند. بهترین ساعات شبکه را به این‌ها اختصاص داده‌ایم تا انرژی و انگیزه بگیرند کارهای بهتری ارائه بدهند. ما به عنوان شبکه ملی در حدی که بضاعت برنامه‌سازی اجازه می‌دهد این موضوعات را جلو بردیم. به طور خاص از ابتدای پاییز سال 97 بعد از بازخوردهای متنوع و متعددی که از خانواده‌ها گرفتیم تصمیم گرفته شد که از ساعت 9 و نیم شب به بعد پخش برنامه‌ها پایان پیدا کند. و از 9 و نیم تا 10 شب بچه ها آماده خواب بشوند؛ به همین‌خاطر روی "قصه شب" بیشتر تمرکز کردیم. یک برنامه قصه‌گویی شبانه را ضبط کرده‌ایم، برنامه تلویزیونی است با اجرای مریم وطن‌پور و در 90 قسمت تولید شده است.

برای سریال فعلاً اولویت شبکه کودک نیست

*برخی از کارشناسان اعتقاد به ساخت برنامه‌ها و سریال‌های کودکانه با سبک و سیاق شاد و موزیکال دارند. چقدر تلویزیون و خاصه شبکه کودک بر روی این موضوع اهتمام دارد؟

اولا سریال‌سازی به عهده مرکز سیمافیلم است و شبکه کودک اینجا اختیاری ندارد و آن‌ها تصمیم می‌گیرند قسمتی از بودجه‌شان را کنار می‌گذارند. ما با آن‌ها مفصل صحبت کردیم ولی الان بیشتر تمرکز این مرکز برای سریال‌های نوجوان است که به گونه‌ای از شبکه امید حمایت کنند و متأسفانه فعلا شبکه کودک در دستور کار نیست. اما در حوزه موسیقی شبکه کودک یک ورود ویژه به این مسئله داشتیم و در ذیل شورای اندیشه‌ورزی شبکه یک شورای تخصصی موسیقی راه‌اندازی کردیم. در این شورا تولیدات موسیقیایی شبکه بررسی می‌شود و آهنگسازانی که با ما کار کرده‌اند احراز صلاحیت می‌شوند. البته در تولیدات جدید هم به عنوان استاد راهنما بر روند  کار نظارت می‌کنند تا کیفیت آثار موسیقیایی شبکه کودک بالا برود.

شورای موسیقی و ترانه شبکه کودک راه‌ افتاد

به لطف خدا این نظارت‌ها جواب داد. چرا که در آخرین گزارش‌ها، شبکه کودک هیچ خطایی در موسیقی نداشته است. این اتفاق ماحصل مشورت مستمر با آهنگسازان در این زمینه است. از طرفی دیگر می‌دانید موسیقی کودک بدون ترانه معنا ندارد. اتفاق دوم در این راستا راه‌اندازی شورای ترانه و شعر کودک بود که در ذیل شورای اندیشه‌ورزی فعالیت می‌کند. اعضای این شورا ترانه و اشعاری که تولید شده را بررسی می‌کنند تا در این زمینه هم پویا و کارآمد حرکت کنیم. در ماه‌های آینده یک سطح فاخرتر و حرفه‌ای‌تری در موسیقی، ترانه و شعر کودک را شاهد باشیم. به جرأت می‌گویم آهنگساز و ترانه‌سرایی نیست که سردستی و بدون دقت کاری را برای شبکه کودک تولید کند چون می‌داند هم ترانه‌سرا باید در مقابل استادان رشته دفاع کند و هم آهنگسازان! تا این دو مرحله کیفی را نگذارند روی آنتن کاری پخش نخواهد شد.

دوست داریم بچه‌ها تلویزیون را خاموش کنند و کتاب بخوانند

*برای معرفی کتاب و اسباب‌بازی هم برنامه دارید؟

اسباب‌بازی را فعلاً نداریم، چون ممنوعیت دارد. الان تا به حال مجموعه‌ای جلو نیامده و عمدتاً کارگاه‌ها و شرکت‌های کوچک و سطح متوسط محسوب می‌شوند. اما در حوزه کتاب از ابتدا شبکه کودک دغدغه داشت و خوشحال می‌شویم بچه‌ها شبکه کودک را خاموش کنند بروند و کتاب بخوانند یا بزرگترها برایشان کتاب بخوانند. اولین برنامه‌ای که تولید شد برنامه "شهر قصه" بود، برای زیر 6 سال هر روز یک کتابی را مصور کرده و راوی در هفت دقیقه آن قصه را بیان می‌کند.  تا به حال دو فصل تولید از این برنامه تولید شده و 240 عنوان کتاب معرفی شده است. و 120 قسمت دیگر در قالب فصل سوم بهار 98 ان‌شالله تولید و پخش خواهد شد. برنامه "من می‌خورم تو گوش کن" هم در رده کودک این کار را انجام می‌داد. آن هم 70 قسمت تولید شد و در فصل جدید در دست پیش تولید است. که بتوانیم قابلیت‌های هنری جدید را جوانان جلو می‌برند. به بهانه‌های مختلف در «سر سفره خدا» هر روز یک کتاب مذهبی معرفی شد در «مل‌مل» هم بعضاً چنین کاری انجام شد.

دست‌اندرکاران صداوسیما باید تجاری‌سازی شخصیت‌های کودکانه را آغاز کنند

*یکی از مسائلی که جامعه ما به شدت دست به گریبان است ما نتوانستیم در این چند سال شخصیت‌هایی را تولید کنیم این شخصیت‌ها به صورت بومی بتوانند در بین کودکان تأثیرگذار باشند. نمونه آن در خارج از کشور ساخته شده و نامش "باب اسفنجی" است؛ عروسک، انیمیشن و نوشت‌افزار آن تولید شده‌اند. به نظرتان علت نقصان این امر در ایران چیست چرا نتوانستیم یک نوع چهره‌ یا سوژه‌ای را به طرق مختلف طراحی کنیم و جایگزین این ابزارهای خارجی شود؟

در بخش شخصیت‌سازی، شخصیت‌ها هستند بالقوه‌اند و بالفعل نشده‌اند. مشهورترین آن‌ها "شکرستان" است که کودکان به آن علاقه دارند. اما محصولی از این مجموعه شخصیت‌ها به بازار عرضه نشده و باید کسانی که مالک حقوقی این آثار هستند به میدان بیایند و کار تجاری‌سازی را شروع کنند. بیشتر این شخصیت‌ها متعلق به سازمان صداوسیماست و هنوز کار تجاری و موثری را ندیده‌ایم. مسئولین و دست اندرکاران صداسیما باید کاری انجام دهند تا وضعیت بازار را از این یک سویی خارج کنند. آن تجربه‌ای که در حوزه هنر کودک در مجموعه «شکرستان» بوجود آمد نشان داد در مرحله فروشگاه هم می‌توان کار را جلو برد و صداوسیما به عنوان بزرگترین شخصیت حقوقی و مالک اصلی این شخصیت‌ها باید بتواند آن‌ها را واگذار کند. ما آثاری چون «پهلوانان»، «مل‌مل» و شهر قصه و مهد پویا را داریم که می‌تواند بر روی آن‌ها تجاری‌سازی انجام شود و امیدوارم هرچه زودتر چنین اتفاقی را شاهد باشیم.

آگهی بازرگانی برای خردسالان خطرناک است

*به موضوع آگهی‌های بازرگانی و آثار سوء آن برسیم که در شبکه کودک هم وجود دارد. چرا باید در شبکه کودک هم آگهی بازرگانی داشته باشیم؟

در آگهی‌های بازرگانی انتخاب و تعیین زمان پخش برعهده اداره کل بازرگانی صداوسیماست. این‌ها در قالب بسته‌هایی به شبکه‌ها ارسال می‌شود در این تعداد دقیقه و این ساعت‌ها پخش شوند و شبکه اجازه دخل و تصرف در این آگهی‌ها را ندارد. اگر تخلفی هم در پخش انجام شود با آن‌ها برخورد می‌شود. بخش‌های خبری هم شبکه‌ها ورودی ندارد و فقط اعلام می‌کنند از این ساعت تا آن ساعت باید خبر روی آنتن برود. اما در آگهی‌های بازرگانی چند مشکل وجود دارد خصوصاً در رده خردسال چون خردسالان قدرت تمایز میان برنامه‌های تلویزیونی و آگهی بازرگانی را ندارند و به همه این‌ها یک میزان اعتبار می‌دهند متوجه نمی‌شوند علامت زرد رنگ آگهی و حذف لوگوی شبکه چه معنی دارد که به آن اعتماد نکنند و پشتوانه کارشناسی وجود ندارد. لذا خردسالان نسبت به آگهی‌های بازرگانی بیشترین آسیب‌پذیری را دارند.

چرا باید تلویزیون خرج خودش را از آگهی‌ها دربیاورد؟

در برخی از کشورهای دنیا پخش آگهی‌های بازرگانی برای این سنین را ممنوع اعلام می‌کنند چون ممکن است بچه فریب بخورد و تصمیمی را بگیرد که تبعات منفی را به دنبال داشته باشد. اما در رده کودک فرق می‌کند چون این تمایز را متوجه می‌شوند و بحث این است که چه آگهی‌هایی پخش بشود و چه آگهی‌هایی روی آنتن نرود. البته کاش آنقدر بودجه صداوسیما توسط مجلس ارتقاء پیدا می‌کرد که هیچ‌گاه ملزم نمی‌شد با جذب آگهی‌های بازرگانی بودجه‌اش را اداره کند. اتفاقی که در ترکیه افتاده 90 درصد بودجه رادیو و تلوزیون تی‌آر‌تی توسط عوارض برق به علاوه بودجه دولت تأمین می‌شود و فقط 10 درصد آن از محل آگهی‌های بازرگانی است. در ایران میزان بودجه صداوسیما حدود 60 درصد است ولی به هر حال اینکه ما تصویب کنیم یک مجموعه رسانه‌ای از محل آگهی‌های بازرگانی، بودجه‌اش را تأمین کند از سرچشمه باید حل شود. ما اگر بد می‌دانیم پخش آگهی‌، از آن طرف نگوییم همه پول‌تان را از محل آگهی‌ها تأمین کنید.

در شورای جذب آگهی کارشناس تربیتی وجود ندارد

نکته بعدی محتوای آگهی‌هاست برای رده بالای 6 سال مسیر درست زندگی را در کودکان جا به جا می‌کند مثل تبلیغ بسته‌های کمک آموزشی! شما برای اینکه موفق باشید باید این‌ها را بگیرید. این یک کار خطرناکی است  آینده کودک را منوط کنیم از فلان خدمات پولی برخوردار باشد و به کجا برسد.  این یک تهدید امنیت ملی می‌تواند برای ما ایجاد کند که چطور در کنکور از شهرستان‌های دورافتاده افراد برجسته رتبه‌های بالایی را هم کسب کردند. این جوّ را موسسات آموزشی ایجاد کردند و افراد با تلاش خودشان هم می‌توانند به این جا برسند. این‌جا باید مراقبت شود؛ یعنی آگهی‌هایی که از نظر تربیتی اثرات سویی روی تربیت می‌گذارد متأسفانه در شورایی که این جذب آگهی‌ها را انجام می‌دهد کارشناس تربیتی وجود ندارد. البته در رده بزرگسال خطرناک نیست و آن‌ها می‌دانند این بسته مشکل دارد خریداری نمی‌کنند اما در رده کودک این الگوسازی خطرناک است.

گفتگو از مجتبی برزگر

انتهای پیام/