درگیری لفظی سفیر ترکیه در بیشکک با مفتی اعظم قرقیزستان؛ باز هم پای گولن در میان است

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، روز گذشته ویدئویی از چنگیز کامل فیرات، سفیر ترکیه در قرقیزستان  در شبکه‌های اجتماعی قرقیزستان به صورت گسترده منتشر شد که حاکی از درگیری وی با برخی مقامات قرقیز بود. بنا بر اعلان برخی منابع خبری، این درگیری لفظی حین مراسم افطاری که توسط اداره امور معنوی مسلمانان قرقیزستان تدارک دیده بود به وقوع پیوسته است.

اداره مفتیات قرقیزستان با انتشار بیانیه‌ای این ویدئو را تایید کرده است. بنا بر گزارش این اداره، مراسم افطاری مذکور در تاریخ 8 مه (هفته گذشته) در رستوران داسمیا در شهر بیشکک به وقوع پیوسته است. در این بیانیه آمده است: این اتفاق زمانی روی داد که تازه چند دقیقه از باز کردن روزه‌ها گذشته بود؛ به رغم ارائه توضیحات اما باز هم سفیر سالن را ترک کرد.

در این ویدئو، چنگیز کامل فیرات به دلیل آن که اداره معنوی مسلمانان قرقیزستان مهمانانی وابسته به جنبش فتح‌الله گولن، به ویژه مدیر موسسه آموزشی ساپات، اورهان ایناندا را به این مراسم افطاری دعوت کرده است، خشمگین شده و مراسم را ترک می‌کند.

در این حین سفیر ترکیه می‌گوید: در ماه رمضان شما یک گروه تروریستی را دعوت کرده‌اید؛ شما چطور مفتیاتی هستید؟ ما برای شما یک مسجد 35 میلیون دلاری ساختیم و شما من را با تروریست‌ها در یک محل قرار می‌دهید. چرا شما رهبر سازمان فتح‌الله گولن را دعوت کردید؟ من به شما می‌گویم که باید بین ترکیه و تروریست‌ها یکی را انتخاب کنید.

با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، یکی از نهادهایی که به سرعت جریان نفوذ و رشد خود در قرقیزستان را آغاز کرد بنیاد گولن بود. این جریان که از حمایت‌های دولت ترکیه نیز برخوردار بود، توانست به زودی نفوذ فرهنگی خود را در این جمهوری ترک‌زبان آسیای مرکزی تثبیت کند که به تدریج تبدیل به یک نفوذ سیاسی همه‌جانبه شد. همچون دیگر کشورها، گولن فعالیت‌های خود در قرقیزستان را نیز از حوزه آموزش شروع کرد. مدارس خصوصی گولن که از کیفیت بالایی برخوردار بودند، توانستند به زودی در این جمهوری به یک برند مشهور تبدیل شوند. این مدارس تحت عنوان «سبات» در قرقیزستان شناخته می‌شوند.

با مشاهده نخستین نتایج تحصیل دانش‌آموزان در این مدارس که سطح بالای مهارت‌های زبانی (تسلط به زبان‌های انگلیسی و ترکی)، توسعه افکار ملی‌گرایانه، درصد بالای قبولی در دانشگاه‌های برجسته قرقیزستان و خارج از این کشور و به طور کلی سطح بالاتر آموزشی را در مقایسه با دیگر مدارس قرقیز نشان می‌داد، زمینه برای جذب فرزندان مسئولین قرقیز به این مدارس فراهم شد.

اگرچه آمار دقیقی از تحصیل فرزندان مسئولین و چهره‌های قرقیز در این مدارس وجود ندارد، اما بخش قابل توجهی از نفوذ سیاسی این جریان به این موضوع مرتبط می‌شود. علاوه بر این، با افزایش تجربه این مدارس در قرقیزستان و فارغ‌التحصیلی اولین گروه‌های محصل در این مدارس و جذب آن‌ها به دستگاه‌ها و سیستم‌های دولتی، شاهد بازتولید قدرت و نفوذ گولن در قرقیزستان بوده‌ایم. در حال حاضر گفته می‌شود 21 مدرسه وابسته به جریان گولن در قرقیزستان وجود دارد که بیش از 12500 دانش‌آموز در آن‌ها تحصیل می‌کنند.

علاوه بر حوزه آموزش، می‌بایست به نفوذ تدریجی گولن در حوزه‌های فرهنگی و هنری قرقیزستان نیز اشاره کرد. بنا بر اخبار منتشر شده در رسانه‌های ترک، بنیاد گولن یک شبکه حمایتی از آثار فرهنگی و هنری چهره‌های قرقیز تشکیل داده و در این ساختار به جذب این افراد می‌پردازد.

علاوه بر این، سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی چهره‌های وابسته به گولن در قرقیزستان، دیگر موضوعی است که در این زمینه مطرح می‌شود. حتی ارتباط میان گولن و چهره‌های برجسته مذهبی قرقیزستان نیز اگرچه در ابتدا از سوی قرقیزها تکذیب می‌شد، اما پس از اعلان رسمی خبر دیدار چوبک حاجی جلیل‌اف با فتح‌الله گولن در ایالات متحده آمریکا، این شایعات نیز کم کم به واقعیت تبدیل شد. حاجی جلیل‌اف مفتی سابق قرقیزستان است که از روحانیون معروف و بسیار محبوب این کشور به شمار می‌رود.

وی با تایید خبر دیدارش با گولن با انتشار یک عکس، اظهار داشته بود از وی حمایت می‌کند. البته به دلیل برخی حواشی، حاجی‌جلیل‌اف اکنون در رسانه‌های رسمی قرقیزستان ممنوع‌التصویر شده است.

نفوذ جریان گولن در قرقیزستان به حدی بود که حتی پس از کودتای نافرجام سال 2016 که ترکیه تمام توان خود را برای مقابله با گولن در جهان بسیج کرد نیز نتوانست بساط این جریان را قرقیزستان جمع‌آوری کند.

در مقابل درخواست‌های مکرر اردوغان، رئیس‌جمهور وقت قرقیزستان، آلماس‌بیک آتامبایف پاسخ‌های تندی به وی داد.

پس از بیانیه وزارت امور خارجه ترکیه درباره تروریستی اعلان شدن جریان گولن، آتامبایف اظهار داشته بود«این سخنان یاوه هستند. اگر شما اینقدر باهوش هستید، چرا به هنگام کودتا در کشورتان خواب بودید؟ البته، ما با دقت به تمام مشاوره‌ها گوش فرا می‌دهیم و به همه اطلاعات ایمان داریم. نباید ما را بترسانید یا به ما آموزش بدهید».

تحلیل‌گران یک علت این رفتار قرقیزستان را پس از نفوذ گولن در قرقیزستان مربوط به بازسازی روابط بیشکک و مسکو از سال 2012 به بعد می‌دانند. با توسعه این مناسبات که زمینه را برای اتکاء بیشتر قرقیزها به بلوک شرقی روسیه فراهم کرده بود، آن‌ها در راستای کاهش وابستگی به ترکیه که در بلوک تهدیدکننده غربی (به دلیل انقلاب‌های رنگی) بود، آغاز کرد.

با این حال نباید در این راستا از حمایت‌های ایالات متحده آمریکا از جریان گولن در قرقیزستان نیز غافل شد. از سال 2016 و به دنبال افزایش شکاف‌ها میان واشنگتن و آنکارا بر سر جریان گولن، آمریکایی‌ها نیز به صورت نامحسوس در فضاهایی نظیر قرقیزستان در خصوص گولن به بازیگری پرداختند.

آخرین امیدهای ترکیه برای مقابله با جریان گولن روی کار آمدن سورانبای جین‌بیک‌اف در قرقیزستان بود که به زودی به یک جناح ضدآتامبایف تبدیل شد. جین‌بیک‌اف بازسازی روابط با ترکیه را که در اواخر دوره آتامبایف به تنش‌های زیادی رسیده بود را در دستور کار خود قرار داد.

وی در سفری که در نخستین ماه‌های پس از به قدرت رسیدنش به آنکارا داشت، مجددا با درخواست‌های اردوغان برای مقابله با سازمان‌ها و نهادهای مرتبط با گولن مواجه شد. با این حال وی بر خلاف آتامبایف بسیار نرم به درخواست‌های دولت ترکیه پاسخ داد.

اگرچه برخی اقدامات نظیر مصادره اموال برخی نهادهای وابسته به گولن در قرقیزستان در دوره ریاست‌جمهوری جین‌بیک‌اف صورت گرفته است، اما به نظر می‌رسد در مجموع هنوز کفه ترازو به سمت جریان گولن سنگینی می‌کند.

انتهای پیام/