هجوم ناجوانمردانه به حریم رودخانههای همدان؛ رودخانه‌خواری به دیار هگمتانه رسید
مسئولان همدان معتقدند در مدت یکماه اول امسال۱۰۳ مورد تصرف‌غیر‌قانونی حریم رودخانه در استان همدان شناسایی شده است. تصرف غیرقانونی که در دنیای امروز به رودخانه‌خواری معروف شده و عامل مهمی در کاهش عرض آبروی رود و وقوع سیل دارد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، بهار امسال استان همدان و شهر همدان بعد از تند بارشها، تجربه سیلاب را داشت و برخی از مناطق شهری و روستایی استان همدان را آب فرا‌گرفت و حتی هشدار تخیله برای برخی شهر‌ها و یا روستا‌ها هم صادر شد.
در حوادث سیلاب اخیر استان همدان هم 10 نفر هم کشته شدند. تند‌بارشی که می‌توانست به جای رنج و زحمت برای مردم ایران و استان همدان؛ به قول سعدی به فرش زبردی در طبیعت تبدیل شود و خوراک دام و خوشه‌های طلایی گندم نوید بخش‌آن باشد که نشد. بهر‌ه‌ای که از دست رفت تا شاید مردم و مسئولان با تدبیر‌های بعدی خود دیگر سیلاب را قهر طبیعت که مزیت آن بدانند و بهره حداکثری از آن ببرند اما چرا سیلاب رخ می‌دهد.
رودخانه خواران؛ تصرف‌کنندگان حریم رودخانهها
رودخانه‌خواری عبارت غریبی نیست؛ در دنیای امروز سوء‌استفاد‌ه کنندگان اموال عمومی از تصرف غیرقانونی کوه، دشت، مزارع و باغ‌ها که نمی‌گذرند هیچ؛ حتی به تصرف فضا و حریم رودخانه هم روی آورده‌اند تا فضای ییلاقی بسازند یا وسعت منافع زراعت و باغبانی خود را افزایش دهند.
نتیجه هجوم ناجوانمردانه به حریم رودخانهها، بلند‌ای فریاد طبیعت است که در خروش سیلاب نمایان می‌شود؛ سیلابی که فریاد تظلم خواهی رودها را از ظلم انسانی این طور به گوش عالم و آدم رسانده است؛ تا برخی گوش خود بر این هجوم ظالمانه انسانی ببندند و بلای طبیعی خطابش کنند؛ اما کارشناسان دلیل وقوع آنرا دست‌اندازی در حریم رودها می‌دانند.
حریم رودخانه بخشی از اراضی اطراف رودخانه و آبروی طبیعی است که بلافاصله پس از بستر رود قرار دارد و از پس عبور دهه‌ها و سال ایجاد شده و به‌عنوان حق ارتفاق برای کمال انتفاع و حفاظت کمی و کیفی عبور آب رودها ضروری است. طبق قوانین جاری کشور هم مسئول تعیین حریم رودخانهها وزارت نیرو و به نمایندگی از آن در استان ها شرکت‌های آب منطقه‌ای هستند.
صراحت قانون و مجازات‌های آن
در ماده 13 قانون توزیع عادلانه آب آمده است که وزارتخانه‌ها، مؤسسات، شرکت‌های دولتی، شهرداری‌ها، سازمان‌ها و نهادهای وابسته به دولت موظفند قبل از اجرای طرح‌های عمرانی خود در مجاورت رودخانهها از شرکت آب منطقه‌ای استعلام کنند. همچنین هر نوع تصرف در بستر و حریم رودها منوط به دریافت موافقت کتبی و قبلی وزارت نیرو است.
متخلفان و متصرفان حریم رودها طبق قوانین و مقررات موجود مجازات خواهند شد؛ در تبصره 4 ماده 2 قانون توزیع عادلانه آب هم این اجازه به وزارت نیرو داده شد که با اجازه و نظارت دادستان یا نماینده دادستانی؛ برای تخلیه و قلع اعیانی‌های موجود در بستر و حریم رودخانهها اقدام لازم را انجام دهند. همچنین هر فردی که به هر شکل تصرف غیرمجاز در حریم رودخانه داشته باشد؛ باستناد ماده 690 قانون مجازات اسلامی باید مجازات آنرا تحمل کند.
تخلف‌های شناسایی شده حریم رودخانههای استان
معاون حفاظت و بهره‌برداری آب منطقه ای همدان اظهار داشت: در یکماه نخست فصل بهار امسال در استان همدان 103 پرونده برای تصرف غیرمجاز در حریم رودخانههای استان‌تشکیل دادیم. که ازاین تعداد 11 مورد با پذیرش قصور و تخلف خود بعد از دریافت اخطار به رفع تصرف حریم از رودخانه اقدام کردند و بقیه هم به دستگاه قضایی معرفی شدند.
داود شاهسوند افزود: رودخانهها به طور متوسط از هر طرف 7 متر حریم بعد ار بستر آبرفتی رود دارند که طبق قانون کسی اجازه ندارد این حریم را تصرف کند و در آن ساخت‌و سازی انجام دهد چرا که رودخانهها به مانند رگ‌های جاری در بدن اگر دچار گرفتگی شوند نمی‌توانند جیران جاری رود را عبور دهند و با شدت بارشها آب به محیط پیرامونی پس‌می‌زند تا راه عبور خود را بیابد که در این پس‌زدگی تغییر مسیر رود امکان ایجاد تخریب بنا‌ها و سایر تاسیسات اجتناب ناپذیر است.
وی با بیان اینکه گشت و بازرسی‌های آب منطقه‌ای نظارت مستمر بر حریم و بستر رودخانه دارند، گفت: تصرف در محدوده 13 رودخانه اصلی استان به صورت ساخت وساز صنعتی، مسکونی، کشاورزی، تجاری و خدماتی اتفاق افتاده بود که رفع تصرف شده است. حتی در یک مورد در شهرستان ملایر فردی بدون دریافت استعلام از آب منطقه‌ای در حریم رودخانه استخر پرورش ماهی ساخته بود که تخریب و مسیر رود باز شد.
نحوه تصرف غیرقانونی حریم رودخانهها
شاهسوند درباره تصرف غیر قانونی رود توسط بنا‌های مسکونی هم اظهار داشت: در شهر همدان در منطقه منوچهری تا لب رودخانه ساختمان ساختند که اهالی باید بدانند به هر دلیل جریان جاری رود مسیر برای عبور نداشته باشد آب وارد خانه و زندگی آنان خواهد شد و حاصل یک عمر تلاش آن را آسیب می‌زند. پس باید از حریم رود خارج شوند و در محیط دیگری سکنی گزینند.
معاون حفاظت و بهره‌برداری آب منطقه ای همدان معاون حفاظت و بهره‌برداری آب منطقه ای همدان افزود: شرکت آب منطقه‌ای برای پیشگیری از وقوع هر نوع تصرفی در حریم رودها با توجه به ماده 2 قانون توزیع عادلانه آب، کلیه بسترها و حریم رودخانه در اختیار حکومت جمهوری اسلامی ایران قرار داده است اقدام قانونی خود را انجام داده و می‌دهد و از شهرداری‌ها هم خواسته‌ایم که قبل از صدور هر مجوزی برای ساخت‌و ساز‌ها در شهر‌ها استعلام حریم رودخانه را دریافت کنند.
شهر‌های متصرف حریم رودخانهها در استان همدان
شاهسوند دراین‌باره که افزون بر این‌کار برای کاهش تخلف‌ها در تصرف غیرقانونی حریم رودخانههای استان چه اقدامی انجام دادید؟، گفت: برای آنکه در آینده فردی ادعا نکند حریم و یا بستر رودخانه بخشی از زمین کشاورزی او بوده است با همکاری اداره ثبت اسناد استان همدان طرح سند‌دار کردن بستر و حریم رود را هم در دست اجرا داریم. همچنین از یک هزار کیلو‌متر طول رودخانههای استان همدان 355 کیلو‌متر هم مطالعه حریم و بستر رود اجرا شده است.
وی در پاسخ این سئوال خبرنگار تسنیم که اگر بخواهیم برای تصرف غیرقانونی حریم رودخانهها در استان برای شهرستان‌ها رتبه‌بندی در نظر بگیریم وضعیت شهر‌ستان‌های استان چطور است؟، اظهار داشت: شهرستان نهاند با 40 مورد، رزن با 18مورد، بهار و تویسرکان هر کدام با 14 مورد، همدان با 11 مورد و فامنین و کبودراهنگ هر کدام به ترتیب با 5 و 6 مورد تصرف غیرقانونی حریم رود را می‌توان به عنوان شهر‌ستان‌های با بیشترین و کمترین تصرف غیرقانونی رودخانه در استان نام برد.
خسارت سیل به کشاورزان همدانی و نحوه حمایت دولت
وقتی شدت‌بارش‌ها در فروردین امسال از مجرای طبیعی رود‌های استان راه خروج را پیدا نکردند به صورت سیلاب به اراضی کشاورزانی وارد شدند که یا به حریم رود وارد شده بودند یا نقشی در تصرف حریم رود نداشتند و پاسوز ندانم‌کاری دیگران شدند و محصولات آنان خسارت دید که رئیس اداره مدیریت بحران و مخاطرات، جهاد کشاورزی استان همدان درباره خسارتهای ناشی از سیل امسال به کشاورزانی همدانی به خبرنگار تسنیم گفت: پیش بینی خسارت سیل اخیر به کشاورزان استان همدان را که به ساختار زیر‌بنایی و تولیدات کشاورزی استان آسیب زده است 834 میلیارد‌تومان عنوان کرد.
احد ظفری خسارتهای وارد شده را به کشاورزی استان را شامل 51 هزار هکتار زراعت و 7 هزار و 200 هکتار باغبانی بیان کرد و افزود: استان همدان 115 هزار 160 نفر بهره‌بردار بخش کشاورزی دارد که 82 هزار و 412 نفر در بخش زراعت و 59 هزار و 206 نفر در بخش باغبانی، و بقیه هم در بخش‌هایی مانند پرورش دام سبک و سنگین، زنبور‌داری، گلخانه، پرورش قارچ، ماهیان سرد‌آبی و گرم‌آبی فعالیت دارند.
وی افزود: با بررسی که کارشناسان جهاد کشاروزی از برآورد خسارتهای هر 2 بخش باغبانی و کشاروزی خواهند داشت خسارت‌ها در قالب کمک‌های بلا عوض و تسهیلات بانکی پرداخت خواهد شد.
خسارت میلیاردی سیل به راه‌های ارتباطی استان که می‌توانست ایجاد نشود
همچنین سیلاب وقتی راه عبور نداشت به مسیر جادههای استان همدان به خصوص جادههای فرعی و روستایی واقع در میسر خود هم سری زد و موجب بسته شدن راه روستای و وارد شدن خسارت به 850 کیلو‌متر از راه‌های استان همدان شد. معاون راهداری اداره کل راهدای و حمل و نقل‌جاد‌ه‌ای استان همدان درباره خسارت ناشی از سیل به زیر‌ساخت راه ارتباطی استان همدان گفت: برآورد خسارت سیل بهار امسال استان همدان در حدود 50 میلیارد تومان است.
حمید پرورشی افزود: در زمان وقوع سیل در استان همدان همچنین مدتی راه ارتباطی محور همدان به راستگویان و قلعه‌جوق فامنین بر اثر آبگرفتگی ناشی از شکستگی بند خاکی استان مرکزی مدتی مسدود بود و سیل حتی در گردنه مهم اسد‌آباد و سایر گردنه‌های استان هم رانش زمین ایجاد کرد که باید خسارت ناشی از آن برآورد کارشناسی و تخصصی شود.
وی گفت: افزون بر این در سیلاب اخیر استان همدان هم از12 هزار دهنه پل موجود بر روی راه‌های ارتباطی استان همدان دارد حدود 200 دهنه پل راه‌های ارتباطی استان آسیب جزئی و 37 دهنه هم آسیب کلی وارد شده است که هزینه های سنگینی را باید برای ترمیم و یا ساخت آن پرداخت. البته در زمان بارشها با حضور به موقع راهداران تمام تلاش خود را با تنقیه پل‌ها بکار گرفتیم تا راه‌ها حداقل مسدودی را داشته باشد و جریان سیلاب مانع عبور مردم نشود.
پرورشی اظهار داشت: نکته‌ای که در زمان باز کردن راه پل‌ها و مجرای آبروی زیر پل‌ها در حد فاصل 2 طرف جاده شاهد بودیم؛ تعداد کثیر ظرف‌های نایلونی و یکبار مصرفی بود که جریان آب با خود آورده بود و مانع اصلی عبور آب از مسیر‌های تعیین شده بود و این اتفاق ناخوشایند که نشانه بی‌توجهی مردم به قرار دادن زباله‌ها در جای مشخص‌اش است و نه رها کردن در طبیعت؛ در شدت بارشها و سیلاب زمان زیادی از راهداران برای باز‌نگه‌داشتن راه‌های استان هدر داد.
نقش مردم و مسئولان در ایجاد نشدن سیل
به گزارش تسنیم، جریان زندگی‌ساز رود را نباید با خود‌خواهی و منفعت طلبی خود به جریان سیلاب‌ساز تبدیل کنیم. گل‌و لایی که رودها همراه خود می‌آورند بستر آبرفتی و حاصلخیزی می‌سازند که زراعت و باغبانی کشور را رونق می‌دهد و از پس آن بیکاری چهره درد‌آور خود را از بطن جامعه می‌زداید؛ اما وقتی راه رود را می‌بندیم و فرصت نفس کشیدن از جریان جاری آنرا می‌گیریم.
رود برای رهایی از این تنگی نفس و نبود جریان در مجرایش به خروش درمی‌آید و گل‌و لای آن دیگر آبرفت که نیست هیچ به زندگی رفتی تبدیل می‌شود که تا سال‌ها باید تاوان ندانم‌کاری برخی را جمعیتی کثیری را با از دست دادن سرمایه مادی و معنوی خود بپردازند.
همدان هم شهری است که جریان جاری رود‌های آن با با دیوار‌کشی و پوشاندن روی رودخانه محو و نابود شده است در حالیکه روی رود نباید پوشاند؛ باید عزم جزم کرد و آن را از فاضلاب شهری جدا سازی کرد تا در تابستان لطفات خود را به شهر هدیه دهد و در زمستان مانع از افزایش مصرف گاز طبیعی برای تامین گرمای محیط‌ها خانه‌ها شود.اگر رود نفس نکشد خروش نفسش را در بطن زندگی‌ها با سیلاب تخیله خواهد کرد.
گزارش از حمید نصرتی قانعی
انتهای پیام/ش