نگاهی به دیدار شاعران با رهبر انقلاب/ محفل شاعران بی‌دل و احیای شکوه زبان پارسی

خبرگزاری تسنیم، رضا اسماعیلی:

به پیشوازِ دیدار شاعران با رهبر ادیب انقلاب

«حافظ شبِ هجران شد، بوی خوش وصل آمد»

🔹تاریخچه جلسات دیدار شاعران با رهبر ادیب انقلاب

پیشینه جلسات شعرخوانی شاعران در حضور مقام معظم رهبری به دهه اول انقلاب و سال هایی بر می گردد که امین شعر انقلاب مسئولیت ریاست جمهوری را بر عهده داشتند. من خود در آن سال ها یکی، دو بار توفیق حضور و شعرخوانی در این دیدارها را داشته ام. وجه تمایز دیدار آن سال ها با نشست های سال های اخیر در افزایش تعداد شاعران و رسانه ای شدن این رخداد بزرگ فرهنگی است. آن سال ها دیدارها بیش تر جنبه خصوصی داشت و با حضور تعداد انگشت شماری از شاعران انقلاب و بدون هر گونه پوشش رسانه ای برگزار می‌شد.

سید عبدالله حسینی از شاعران پیشکسوت انقلاب در باره چگونگی شکل گیری جلسات دیدار شاعران با رهبر انقلاب می گوید: «ما جلساتی را در مشهد از سال 63 تا 68 برگزار می‌کردیم. آن زمان ایشان – رهبر انقلاب - رئیس جمهور بود. تا این که در سال 68 ایشان رهبر شدند. وقتی به عنوان رهبر برای اولین بار به مشهد آمدند تمامی دور و بری‌هایشان تقریباً عوض شده بود و ما نمی‌شناختیم شان. کسانی که با روحیه ایشان زیاد آشنا نبودند. برای هماهنگی جلسه شعر سراغ آقای گلپایگانی رفتیم و گفتیم که ما طبق سنت هرسال جلسات شعری با حضور ایشان برگزار می‌کنیم. ایشان گفت دیگر گذشت آن زمان. آن زمان ایشان رئیس جمهور بود، الان رهبر شده‌اند و مسئله فرق دارد. این کار شدنی نیست. ما فکر کردیم حتماً خود رهبری نیز دیگر تمایلی به ادامه این جلسات ندارد. تا این که بعدها یک روز به همراه عده‌ای از فضلا خدمت ایشان رسیدم. چشم‌شان که به من افتاد بلافاصله گفتند: «جلسه شعر ما کی برگزار می‌شود؟» من قضیه را مطرح کردم و گفتم که آقای گلپایگانی این چنین گفتند. بلافاصله آقای گلپایگانی را صدا کردند و گفتند آقای گلپایگانی شما جلسه ما را چه موقع گذاشتید؟ آقای گلپایگانی گفتند: «آقا ما فکر کردیم دیگر شما تمایلی به برگزاری این جلسات نداشته باشید.» گفتند: «آقای گلپایگانی! حتماً این جلسه را بگذارید. تفریح من این جلسات است».

🔹بزرگترین اتفاق ادبی بعد از انقلاب

دیدار سالانه رهبر ادیب انقلاب با شاعران - بدون هیچ اغراقی -  یکی از بزرگ‌ترین اتفاقات ادبی سال های پس از انقلاب و همایشی باشکوه و بی‌بدیل است که تاکنون آن‌گونه که شایسته و بایسته است مورد تحلیل و واکاوی قرار نگرفته است. از همین رو، جا دارد صاحب‌نظران و پژوهشگران این حوزه، با بازخوانی و واکاوی بیانات راهگشای رهبر انقلاب در این دیدارها، و فراهم کردن زمینه تحقق آنها، راه پویایی و زایایی بیش از پیش شعر انقلاب اسلامی را فراهم سازند.

این که رهبر فرزانه انقلاب با بزرگواری تمام، بخشی از وقت خویش را در طول سال به دیدار با اساتید شعر و ادب و شاعران اختصاص می‌دهند، حاکی از ادب ‌پروری و شعر دوستی ایشان است. ای کاش سایر مسئولان فرهنگی نیز از سیره عملی رهبر فرزانه انقلاب، تکریم و تجلیل شایسته از اصحاب شعر و ادب را بیاموزند.

رهنمودهای راهبردی رهبر انقلاب در این دیدارها، در حُکم ترسیم «نقشه راه» برای رشد و اعتلای شعر و ادب و زبان پارسی است. اما این که تا چه‌ اندازه مدیران و سیاست گذاران فرهنگی برای تحقق و اجرایی کردن این نقشه کمر همت بسته اند، حرف دیگری است که نیاز به بررسی و واکاوی محققانه دارد.

در آستانه ماه مبارک رمضان و نزدیک شدن به زمان دیدار سالانه شاعران با رهبر انقلاب، و به منظور استفاده بیشتر از این فرصت طلایی برای رشد و اعتلای شعر و ادب پارسی، چند پیشنهاد زیر برای متولیان و برگزارکنندگان این دیدار ممکن است راهگشا و سازنده باشد.

1. تشکیل شورای سیاست گذاری فراسازمانی

از آنجا که جلسات دیدار شاعران با رهبری یک جلسه کلان فراسازمانی است، ضرورت دارد برای گزینش عادلانه‌تر شاعران برای حضور در این دیدارها و پایان بخشیدن به حرف و حدیث‌هایی که در این مورد وجود دارد، انتخاب شاعران بر دوش شورایی فراسازمانی با عنوان «شورای سیاست‌گذاری» گذاشته شود. شورایی متشکل از نمایندگان نهادهایی چون حوزه هنری، انجمن قلم، سازمان بسیج هنرمندان، سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و بنیاد شعر و ادبیات داستانی. سال‌های گذشته گزینش شاعران برای حضور در جلسات رهبری توسط یک شورای هفت نفره از شاعران حوزه هنری صورت می‌گرفت.

2. ارزیابی اجمالی وضعیت ادبیات امروز توسط دبیر جلسه

شایسته است دبیر جلسه پیش از آغاز شعرخوانی‌ها با ارائه گزارشی اجمالی به ارزیابی وضعیت شعر و ادب پارسی در جامعه امروز بپردازد. گزارشی جامع الاطراف با تأکید بر نقاط قوت و ضعف شعر انقلاب و تبیین فرصت‌ها و تهدیدهای پیش رو برای زبان پارسی. این دقیقه در جلسات دیدار شاعران با رهبری بنابر ملاحظات زمانی و... تاکنون مورد غفلت قرار گرفته است.

3 – افزایش سهم بانوان شاعر

بی‌هیچ تردیدی انقلاب اسلامی به عنوان یک انقلاب پیشرو و مترقی، در طول 40 سال گذشته در تثبیت هویت انسانی زن گام‌های بلندی برداشته است و زمینه حضور باوقار و عزت‌مند زنان را در تمام صحنه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در کنار مردان فراهم کرده است.

با پیروزی انقلاب اسلامی، ذهنیت جامعه نسبت به زن تغییر کرد و زنان توانستند همدوش مردان توانمندی ها و قابلیت‌های انسانی خود را با حضور در صحنه فعالیت‌های اجتماعی به فعلیت درآورند. بعد از انقلاب، زنان در عرصه شعر و ادبیات نیز - همچون سایر عرصه‌ها - حضوری پررنگ و درخشان داشته‌اند. این نکته را با مقایسه تعداد زنان شاعر و نویسنده انقلاب با قبل از انقلاب به خوبی می‌توان دریافت. تعداد بانوان شاعر و نویسنده شاخص قبل از انقلاب کمتر از 20 نفر بود، در حالی که این تعداد امروز به هزاران نفر رسیده است. حضور بانوان شاعر در جلسات سالانه دیدار شاعران با مقام معظم رهبری نیز مصداق دیگری برای اثبات این حضور درخشان است.

حضور بانوان شاعر در جلسات دیدار رهبری فرصتی مغتنم برای تقویت و افزایش مشارکت فرهنگی - اجتماعی زنان در جامعه است. باید به این حضور روشن و امیدبخش به عنوان یک فرصت طلایی برای زدودن آموزه‌های غلط در ذهن و زبان جامعه نسبت به توانمندی‌های اجتماعی زنان نگاه کرد.

با توجه به افزایش تعداد بانوان شاعر و درخشش‌های قابل تأمل زنان در عرصه شعر و ادب در طول 40 سال گذشته، به نظر می‌رسد سهم شعرخوانی بانوان در جلسات دیدار شاعران با امین شعر انقلاب کمتر از حد انتظار است؛ از همین رو شایسته است تمهیداتی اتخاذ شود که در این جلسات بانوان حاضر در جلسه بیش تر شعر بخوانند. امید آن که امسال با برنامه‌ریزی مناسب‌تر فرصت بیش‌تری برای دیده شدن و شنیده شدن بانوان شاعر فراهم گردد.

4 . ایثار پیشکسوتان با واگذاری نوبت خود به جوانان

پنهان کردن اشتیاق و آرزوی حضور در مراسم دیدار سالانه مقام معظم رهبری با شاعران، مثل پنهان کردن بوی گل در باغ است! چرا که شاعران انقلاب برای رسیدن چنین خجسته شبی، از آغاز سال روزشماری می‌کنند تا در شب میلاد با سعادت کریم اهل بیت(ع)، به زیارت امین شعر انقلاب نائل شوند.

حاجت به گفتن نیست که جان و جهان همه شاعران انقلاب سرشار از این شوق شیرین و دلنشین است. ولی حق این است شاعران ارجمندی که پیش‌تر حلاوت این دیدار با شکوه را چشیده‌اند، در مراسم دیدار امسال، به غیبت خودخواسته به نیت نشستن چهره‌های جدید بر صندلی حضورشان رضایت دهند تا شاعرانی که در طول همه  سال‌های ماضی، حتی برای یکبار هم توفیق حضور و شعرخوانی در این مراسم را پیدا نکرده‌اند، با غیبت آنان  امکان حضور و ظهور پیدا کنند. شاعران بزرگواری که به این غیبت خودخواسته تن می‌دهند، می‌توانند برکات ایثارشان را در برقِ نگاه شاعران جوانی که در حضور رهبر انقلاب برای اولین‌بار گل می‌افشاندند و شعر می‌خواندند، ببینند. به زعم من، غیبتی از این جنس عین حضور است. این حضور معنوی شیرین‌تر و دلنشین‌تر از حضوری تکراری است که به قیمتِ غیبت و حسرت هزاران شاعر آرزومند تمام می‌شود.

اعلام انصراف داوطلبانه تعدادی از پیران و پیشکسوتان شعر انقلاب از شعرخوانی در مراسم به نفع جوانان شاعر نیز سنت حسنه ای است که جای تقدیر و تشکر دارد. پیران و پیشکسوتان فرهیخته ای که با بزرگواری و کرامت تمام نوبت شعرخوانی خود را در اختیار شاعران جوان حاضر در مجلس می گذارند، در واقع درس شاعرانه زیستن را به آنان می آموزند. به راستی نیز بزرگ ترین درسی که در مکتب شعر و ادب می توان آموخت، «انسان بودن» است و زیباترین تجلی «انسان بودن» نیز چیزی جز «ایثار» و «از خودگذشتگی» نیست. غزل بانوی شعر انقلاب، استاد سیمیندخت وحیدی که سلوک نجیبانه و مؤمنانه‌اش در عرصه شعر ما را به یاد «پروین» آسمان ادب می‌اندازد، در شمار شاعرانی است که در سال‌های اخیر با بزرگواری تمام و بی هیچ منتی، نوبت شعرخوانی خویش را به شاعران جوان واگذار کرده است که این منش ایثارگرانه می‌تواند برای جامعه ادبی ما سرمشقی شایسته باشد. بی‌هیچ تردیدی، حضور پیران و پیشکسوتان شعر انقلاب در این نشست باشکوه – به رسم ادب – ضروری است، ولی شعرخوانی آنان نه، مگر این که حضرت آقا شخصاً به شعرخوانی بعضی از بزرگان در این دیدار اصرار داشته باشند. صد البته شاعران جوان نیز باید حرمت پیران و پیشکسوتانی را که برای اعتلای این هنر اصیل مو سفید کرده‌اند به نحو شایسته نگاه دارند و عاشقانه و فروتنانه از تجربیات این پیران راه استفاده کنند. چنان که حضرت لسان الغیب حافظ شیرازی فرموده است:  

قطع این مرحله بی همرهی خضر مکن
ظلمات است بترس از خطر گمراهی

نکته دیگر این که برای استفاده بیشتر از شاعران حاضر در دیدار، خوب است با مدیریت زمان، ترتیبی اتخاذ گردد که شعرهای انتخاب شده برای قرائت حتی‌الامکان کوتاه باشد تا زمینه شعرخوانی برای شاعران بیش‌تری فراهم گردد.

5. تقویت حضور شاعران «دیدار اولی»

کشف و معرفی استعدادهای ادبی جدید، از دیگر کارکردهای قابل تأمل دیدارهای سالانه رهبری با شاعران است. این دیدارها باعث می‌شود تا استعدادهای جدید و جوان بیشتری به جامعه معرفی شوند. بسیاری از این استعدادها، جوانان گمنامی هستند که شاید در شهر و استان خود چندان شناخته شده نباشند و علی‌رغم استعداد بالایی که دارند به خاطر نداشتن تریبون تاکنون گمنام مانده‌اند، ولی حضور در این دیدارها زمینه رشد و بالندگی آنان را فراهم می‌کند. بسیاری از شاعران جوان و گمنام برای اولین بار از تریبون دیدارهای رهبری به جامعه معرفی شدند.

اقتضای عدالت نیز چیزی جز این نیست که در این همایش بی بدیل ادبی که از برجسته‌ترین و تأثیرگذارترین نشست‌های ادبی کشور است، زمینه برای حضور چهره‌های جوان، مستعد و غیر تکراری فراهم شود.

6. تلاش برای احیای شکوه زبان پارسی

یکی از نقاط برجسته دیدار شاعران با رهبری، شعرخوانی شاعران فارسی زبان دیگر کشورها در این جلسات است. در این دیدارها، علاوه بر شاعران جوان و پیشکسوت ایرانی، تعدادی از شاعران  فارسی زبان دیگر کشورها نیز حضور دارند، شاعرانی از کشورهای: هندوستان، پاکستان، افغانستان و تاجیکستان. از این فرصت طلایی می‌توان برای احیای شکوه زبان و ادبیات گران‌سنگ پارسی و بازسازی جایگاه رفیع آن در جهان و بیرون آوردن زبان پارسی از پیله انزوا و فراموشی استفاده کر؛ چرا که در این روز و روزگار، زبان پارسی به راستی و درستی، زبان دوم جهان اسلام و رسانه‌ای ارجمند و شایسته برای نشر و اشاعه معارف قرآنی و وحیانی و آموزه‌های انسان ساز توحیدی است.

7 . حضور خبرنگاران فعال ادبی در جلسه

شایسته است توسط متولیان و مجریان برنامه دیدار، تمهیداتی برای حضور تعدادی از چهره‌های شاخص و فعال فرهنگی - بخصوص دبیران و خبرنگاران سرویس های ادب و هنر - مطبوعات و خبرگزاری‌های به نام کشور فراهم گردد. یقیناً حضور دبیران و خبرنگاران سرویس‌های فرهنگی مطبوعات و خبرگزاری‌های شاخص، در پوشش خبری گسترده‌تر و حرفه‌ای‌تر مراسمِ دیدار مؤثر و کارساز خواهد بود. به‌خصوص آن که بسیاری از این خبرنگاران دانش‌آموخته رشته ادبیات و از فعالان این عرصه می‌باشند.

انتهای پیام/