شهرکرد| به داد محیط زیست برسیم; حقوق دیگران را در طبیعت پایمال نکنیم
برخی برای زبالهها زبالهدانی مناسبتر از دل طبیعت و مناظر گردشگری سراغ ندارند و زبالهها را به راحتی در گوشه و کنار رودخانه میریزند و با ایجاد آلودگی حقوق دیگران در استفاده از مواهب الهی را پایمال میکنند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شهرکرد، کوههای شکیلی که ارتفاع زیاد آنها در ترکیب طرحهای حاصل از تغییرات جغرافیایی و زمینشناختی، تصاویری حیرتآور از همدستی سنگ، خاک، صخره و آب ترسیم کرده، جنگلهای رویایی با درختانی از شاخه و ساقههای تیره و مینیاتور جوانههای بهاری تازه شکفته، الحان خوش مرغان آسمانی، مرغزارهای چشمنواز و رودهای پرپیچ و خم قعر درههای عمیق پوشیده از سرسبزی که صوت گوشنوازی را از دور نجوا میکند و آبشارهایی که در فاصلههای دور و نزدیک از هم، دور تا دور دیواره کوهها همچون انوار سفیدی آویزان شده است در این طرف جلوهگری میکند و آنطرفتر لالههای واژگونی که سر تواضع فرود آوردهاند و عطر تازگی انواع گیاهان خوراکی و غیرخوراکیاش که روییدن آنها از دل خاک رنگارنگ کوهرنگ، زیر گنبد آبی آسمان، الطاف اعجازآمیز پروردگار را یادآوری میکند و در گوشهای دیگر چشمههای زلال کوچک آرامی که در بلندای کوه یا اطراف جادهای خاکی با صحنی پوشیده از شبدر، که عمق آرامششان در دل آن همه کوه عظیمالجثه سربهفلک کشیده، مروارید درون صدف را تداعی میکند.
در نقطهای دیگر آبشارهایی با هیاهوی شادمانه که برای دیدن هر کدامشان کیلومترها کوهپیمایی را به جان میخری و کمی آنسوتر درختان بلند کبود در کنار بستر مخمل سبز رویایی رودخانه وحشی پر فراز و نشیبی که هیجان و وهم را با بال سبک خیال زمزمه میکند. منزلگاهی دیگر شقایقهای عاشقپیشه در همراهی با پرواز پروانهها فضایی شاعرانه پدید میآورد و هزاران هزار تصویر ریز و درشتی که با دیدنشان در اطراف و اکناف، نفس در سینه حبس میشود و حسرت بودن لحظاتی بیشتر در آن میشود یکی از حسرتهایت، تنها شمهای از قدرت و زیبایی لایزال الهی در خطه الماسوش چهارمحال و بختیاری است.
این بار اما قصد ندارم از زیباییهای سحرانگیزی که زبان از گفتن آنها قاصر است بگویم تا عدهای ناآگاه و فرصتطلب بیایند و با بیرحمی کمر به نابودی این همه رنگ، شکل، حس، جلوه و جمال و نیکویی ببندند. این بار میخواهم از بیرحمیها بگویم، از ناسپاسیها و بیمبالاتیها، از افرادی که با قدم گذاشتن در عرصه زیباترین جلوگاه خداوندی این صحنه بیهمتا را به نازیباییهای خود میآلایند و میروند. معلوم نیست بعد از رفتن نیز حالشان خوب است یا وجدانشان هنوز اینقدر بیدار هست که از ایجاد اینهمه ناپاکی کمی هم که شده درد بگیرد.
مثل اینکه فراموش کردهایم این طبیعت شوقآور با تمام عناصرش که انسان را به وجدی بیمنتها میرساند نشانهای از نشانههای کردگار است تا به قول شاعر، نانی به کف آری و به غفلت نخوری. انگار این انسان زیادهخواه هر چه از تمدن و فرهنگش بیشتر میگذرد تازیانههای بیشتری برای زدن بر تن معصوم این موهبت الهی مییابد و با ارابههای سنگین خشم، غرور، خودخواهی و بیمسئولیتی، بیرحمانه بر وجود سخاوتمند طبیعت میتازد.
رودخانههایی که تا همین چند سال پیش آنقدر زلال بود که هیچگونه جلبکی در کنارههای آنها دیده نمیشد و تفرجگاههایی که فقط طبیعت بود و طبیعت و هیچگونه آلودگی در آن دیده نمیشد، دشتهایی که تا چشم کار میکرد فقط زیبایی گلها و گیاهانش به چشم میخورد و کوههایی که مراتعش شاهد چرای گوسفندان عشایر و روستاییان عجین شده با طبیعت بود، امروز دیگر شباهتی به آن روزها ندارند. آنقدر ظروف پلاستیکی یکبار مصرف، انواع بطریها و زبالهها در تن وجان آنها رها شده که با رفتن به مناطق طبیعی دیگر منظره طبیعی نمیبینی، مناظری که از شدت آلودگی و تجمع زباله، غیرطبیعی بودن بیش از حدشان موجب افسوس نسبت به گذشته میشود و با خود میگویی ای کاش اصلا سهلانگارها نمیآمدند، یا حداقل وقت آمدن، همان وقت که همه چیز از غذا و پوشاک و فرش و چادر گرفته تا امکانات صوتی و تصویری، برای رفاه کاملشان در یک روز تفریحی را مهیا میکنند، فکری هم برای زبالههایشان میکردند.
اما گویا برخی برای زبالهها زبالهدانی مناسبتر از دل طبیعت و مناظر گردشگری سراغ ندارند و زبالهها را به راحتی در گوشه و کنار درختان، سبزهها و رودخانه میریزند. این صحنههای نازیبا صبرم را لبریز کرد و سبب شد گزارشی در این مورد تهیه کنم تا شاید تلنگری باشد برای گروهی ناآگاه یا آگاه اما بیملاحظه و حقناشناس که با ایجاد آلودگی حقوق دیگران در استفاده از مواهب الهی را پایمال میکنند.
با اینکه بسیار بدیهی است که نوع بشر از آلودگی بیزار است اما سراغ چند نفری رفتم تا نظرشان را بپرسم.
خانمی که با تور گردشگری به سبزکوه شهرستان لردگان آمده بود در خصوص چگونگی حفظ نظافت مناطق طبیعی و گردشگری گفت من هر جا که میروم زبالههایم را جمع میکنم و اگر در مسیر در سطل زبالههایی که تعبیه شده باشد، میگذارم.
اگر بخواهیم زبالهها را در تفریحگاهها رها کنیم بعد از گذشت مدتی، دیگر جایی برای نشستن و لذت بردنمان نمیماند. نمیدانم افرادی که زبالهها را رها میکنند چه فکری میکنند. این افراد در منزل خودشان هم نظافت را رعایت نمیکنند.
باید با فرهنگسازی و آموزش این موضوع مهم را به همه بیاموزیم. فقط کودکان نیستند که نیاز به آموزش دارند بلکه بعضی از بزرگسالان خیلی بیشتر نیاز به آموزش دارند چه بسا که آنها پدر و مادرهایی هستند که ناخواسته فرهنگ غلط خود را به فرزندانشان انتقال میدهند و آنها هم با همین طرز فکر بزرگ میشوند.
آقایی هماستانی که با خانواده خود به پل زمانخان در شهرستان سامان آمده بود گفت مردم باید خودشان بهداشت و نظافت را رعایت کنند و با رفتن به محلهای گردشگری مراقب گیاهان و درختان باشند و امکاناتی هم که تعبیه میشود را از بین نبرند، اگر مردم بهداشت فضاهای گردشگری را رعایت نکنند هیچ ارگان و نهاد دولتی نمیتواند زبالههای زیادی که هر روز تولید میشود را جمعآوری کند.
خانوادهها در ایجاد فرهنگ گردشگری نقش مهمی دارند و فرزندان قبل از هر جا از داخل خانه و خانواده خود یاد میگیرند که همانطور که مراقب سلامتی خود هستند مراقب طبیعت هم باشند تا آن را برای استفاده خودمان و آیندگانمان داشته باشیم.
خانمی دیگر میگوید تورهای گردشگری فرصت خوبی را برای آموزش ایجاد میکنند و افرادی که به نقاط گردشگری سفر میکنند باید آموزش ببینند و پیش از سفر به آنها گوشزد شود تا در حفظ و نگهداری طبیعت مسئولیتپذیر باشند. در استانهای دیگر برای یک محل گردشگری با وجود تابلوهای هشدار دهندهای که نصب شده چندین نگهبان هم حضور دارند که حتی کسی روی چمنها هم نرود اما متاسفانه در استان چهارمحال و بختیاری با اینکه طبیعت بکر و دستنخوردهای دارد که ارزشش بسیار بالاتر از تفرجگاههای ساختگی است، هیچگونه امور حفاظتی موثر انجام نمیشود و در خیلی مناطق اصلا حتی یک تابلوی کوچک مبنی بر رعایت نظافت هم نیست.
موضوع را از برخی دستگاههای مرتبط استانی پیگیری کردم.
لالهها وسیله معرفی استان نیستند
علی محمدیمقدم مدیرکل منایع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری اظهار داشت: نمیتوانیم در همه عرصههای طبیعی مثلا عرصههای هزار و 400 هکتاری اقدام به احداث زیرساخت کنیم در حالی که تعداد محدودی طبیعتگرد از آن استفاده میکند.
وی افزود: تامین و اقدامات زیرساختی از حیطه وظایف ما خارج است، ما وظیفه حفاظت داریم. در بخش حفاظت، نگهداری، پیشگیری از آتشسوزی، اطفاء حریق و نصب تابلوهای هشداردهنده موظف هستیم اما ایجاد زیرساخت نه وظیفه سازمانی ماست و نه از عهده آن برمیآییم. مناطقی که شناسنامهدار هستند باید شناسایی شوند و در مورد آنها اقدامات لازم صورت گیرد.
محمدیمقدم خاطرنشان کرد: چهارمحال و بختیاری منطقه بیبدیلی از لحاظ منابع طبیعی و جذب توریست و طبیعتگرد است که میتوان در ایجاد اشتغال از طریق همین منابع دیدنی استفاده کرد اما آنطور که انتظار میرود فرهنگ گردشگری نهادینه نشده است.
وی ادامه داد: برخی گردشگران آگاهانه اقدام به ریشهکن کردن یا چیدن لالهها در دشت لاله میکنند، هر کسی میخواهد چهارمحال و بختیاری را به دیگران معرفی کند چند لاله را با پیاز آن از زمین بیرون میآورد تا با رسیدن به مقصد پژمرده نشود و به سایرین نشان دهد و استان ما را معرفی کند اما این اقدام ناشایست، لطمه بزرگی به این منبع بکر دیدنی وارد میکند و موجب از بین رفتن همیشگی این گونه گیاهی میشود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری اضافه کرد: آموزش مستمر و نصب تابلوهای هشداردهنده انجام شده به خصوص در جنگلها برای خاموش کردن آتش بعد از ترک محل گردشگری تابلوهای هشداری نصب شده تا گردشگران آتش را خاموش کرده و با وزیدن باد در بعدازظهرها موجب شعلهور شدن آتش و ایجاد حریق در جنگل نشوند، بخش عظیمی از جنگلها هر ساله ناخواسته و ناآگاهانه طعمه حریق و نابودی میشوند.
وی با اشاره به واگذاری پارکهای جنگلی به جوامع محلی و سرمایهگذاران گفت: برخی از پارکهای جنگلی از قبیل پارکهای جنگلی پروز و چهارطاق لردگان و پارک گندمکار شهرستان اردل را احیا کردهایم و تلاش داریم آنها را در برای رسیدگی بهتر به سرمایهگذاران با اولویت جوامع محلی واگذار کنیم.
محمدیمقدم با بیان اینکه متولی جذب گردشگری باید سرمایهگذار فراخوان کرده تا زیرساخت ایجاد کند، تشریح کرد: در راستای آموزش و حراست از منایع طبیعی استان با دانشگاه شهرکرد طرح جامع مدیریت گردشگری دشت لالههای واژگون را تهیه کردهایم و این آمادگی را داریم که طرح را در اختیار سرمایهگذاران بگذاریم.
وی اضافه کرد: تفاهمنامههایی با آموزش و پروش و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان برای آموزش مربیان، مدیران و معلمان داریم تا بتوانند آموزههای لازم در راستای حفاظت از منابع طبیعی را به دانشآموزان و کودکان و نوجوانان آموزش دهند. سال گذشته طرح «هر مدرسه یک نهال» با هدف آموزش و مسئولیتپذیری بیشتر دانشآموزان در قبال منابع طبیعی در 30 مدرسه استان و با همکاری چهارجانبه آموزش و پرورش، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، جوامع محلی و منابع طبیعی و آبخیزداری استان اجرا شد. طرح«یک روز با جنگلبان» نیز با حضور هر هفته یک جنگلبان در مدارس استان برگزار شد و دانشآموزان با نحوه کار جنگلبانان و مهارتهای مهم حفاظت از منابع طبیعی آشنا شدند.
آموزش، کلید مدیریت پسماند
شهرام احمدی مدیرکل حفاظت از محیط زیست چهارمحال و بختیاری نیز در خصوص چگونگی حفاظت از محیط زیست استان اظهار داشت: در مورد مدیریت پسماند استان وضعیت خوبی نسبت به متوسط کشوری داریم. مدیریت پسماندها در شهرها به عهده شهرداریها، در روستاها دهیاریها و خارج از محدوده شهر و روستا بر عهده بخشداریها است، سازمان محیط زیست یک دستگاه نظارتی است سال گذشته بیش از هزار و 400 پایش در زمینه مدیریت پسماند داشتیم که نسبت به سال 96، 18 درصد افزایش داشت و اگر جایی پسماند وجود داشته باشد به متولی آن اخطار میدهیم و زمان لازم را در اختیارشان قرار میدهیم اگر برطرف نشد برابر قانون برخورد میکنیم، تاکنون چندین مورد به دلیل عدم رعایت اصول مدیریت پسماند به مراجع قضایی معرفی کردهایم.
وی بیان کرد: آموزش برای مدیریت پسماند، کلیدی است و باید ریشه آن را در خانوادهها شکل دهیم. فرزندان و اعضای خانواده باید یاد بگیرند کمتر زباله تولید و از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی کمتر استفاده کرده و به جای فرهنگ غربی بر فرهنگ ایرانی اسلامی بیشتر تکیه کنند، کودکان باید بیاموزند محیط پیرامون خود را مانند خانه خود دوست داشته باشند تا در حفظ و نگهداری آن مسئولیتپذیر شوند.
وی خاطرنشان کرد: اگر کاهش و تفکیک زباله از مبدأ انجام شود دستگاههای اجرایی هم میتوانند وظیفه قانونی خود را به شکلی بهتر انجام دهند. در مناطق گردشگری نیز باید سطل زباله قرار داده شود و تابلوهای اطلاعرسانی نیز نصب شوند، کتابچه و بروشور آموزشی در اختیار گردشگران قرار گیرد و آموزشهای چهره به چهره نیز جهت ارتقای فرهنگ گردشگری انجام شود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری اضافه کرد: طرح«بیزباله» از اسفند 97 آغاز شده و تا خرداد امسال نیز ادامه خواهد داشت که در مورد مدیریت پسماند برای دهیاران، بخشداران و خانوادهها برگزار میشود، به بهانه روزهای زیست محیطی سال مانند روز هوای پاک یا زمین پاک پاکسازی محیط زیست را در حضور مردم انجام میدهیم تا نوعی آموزش و فرهنگسازی باشد.
احمدی توضیح داد: فضای مجازی سهم بسیار عمدهای در آموزش و آگاهیرسانی دارد که قطعا یکی از زمینههای بسیار مهم در ارتقای فرهنگ گردشگری و توریسم، محیط زیست است.
وی مطرح کرد: آموزشهای مستمر در مدارس ویژه مدیران، معلمان و اولیا و دانشآموزان، تهیه بستههای آموزشی، نصب بیلبوردهای آگاهیبخش، ساخت کلیپ، انیمیشن و تولید و پخش مستند معرفی و آموزشی در مورد محیط زیست از شبکه استان با هدف فرهنگسازی و افزایش اخلاق زیستمحیطی از مهمترین اقدامات حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری بوده است.
مدیرکل حفاظت از محیط زیست چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه در آموزش از رنج کشوری بالاتر هستیم، گفت: در بخش آموزشهای همگانی تلاش داریم گروههای تاثیرگذار از قبیل زنان خانهدار، ائمه جماعات و جمعه، ذینفعان و مجامع محلی حاشیه مناطق حفاظت شده و تالابها را آموزش دهیم.
وی تشریح کرد: آموزش نیروهای حفاظت محیط زیست استان در مورد حفاظت از خود و محیط زیست، آموزش محیطبانی با حضور در دانشکده تربیت محیطبان همراه با تمارین عملیاتی و همکاری با دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی و پژوهشی استان از قبیل مرکز تحقیقات کشاورزی و منایع طبیعی صورت گرفت همچنین برگزاری دورههای آموزشی با همکاری پلیس پیشگیری، نیروی انتظامی و دادگستری در آموزش حقوق شهروندی، قوانین و مقررات، استفاده درست از اسلحه، دورههای آموزشی ضابطان دادگستری و همچنین سایر دورههای تخصصی برگزار شد.
متولی مشخص، شاهکلید حل معما
مهرداد جوادی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری نیز دراینباره میگوید: موضوع مهمی که میتواند به همه جنبهها به ویژه محیط زیست کمک کند مشخص شدن متولی است. به عنوان نمونه بسیاری از پروژههای گردشگری آماده بهرهبرداری هستند اما متولی که تحویلش بدهیم مشخص نیست.
وی افزود: مشخص نبودن متولی موجب میشود برخی از طرحها نیمهتمام رها شوند برای مثال بخشهایی از آزادسازی حریم رودخانهها و عقبنشینی زمینهای مردم انجام شده و قسمتی که بین این زمینها و رودخانه باقی مانده چون در حریم رودخانه است و مردم از آنجا به صورت موقت استفاده میکنند، زباله ریخته میشود و مشکل آلودگی آب را ایجاد میکنند و برای صاحبان این زمینها نیز مشکلساز میشوند.
جوادی بیان داشت: در حال حاضر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری برای ساحلسازی رودخانهها اقدام میکند و پس از آن به دستگاههای مربوطه بسپاریم تا بهرهبرداری شوند.
وی خاطرنشان کرد: در مورد دشت لالههای واژگون که گردشگران به صورت موقت طی چند روز از سال از آن استفاده میکنند نمیتوانیم تاسیسات زیرساختی ایجاد کنیم زیرا نقض غرض شده و طبیعت آن را به هم میزند اما باید راهکاری مناسب برای آن اندیشیده شود. میتوان با همکاری منابع طبیعی و آبخیزداری استان دشت لالههای واژگون را یا محصور کرد یا طوری برنامهریزی کرد که مردم برای استفاده بصری به آنجا هدایت شوند.
تاوان بیملاحظگی گردشگران را همه میدهند
در ادامه گزارشم به سراغ دهیار روستای یاسهچای در شهرستان سامان رفتم. وحید پیرعلی دهیار این روستا چنین عنوان کرد: دهیاریها محدوده خاصی دارند که به آن محدوده طرح هادی میگویند که مسئولیت محدوده داخل آن بر عهده دهیار است. از سمت هوره به یاسهچای، حاشیه زایندهرود، خارج از محدوده است و دهیاری یاسهچای هیچ مسئولیتی نسبت به زبالههایی که گردشگران میریزند ندارد. سال گذشته پیمانکار زبالههای حاشیه روستا را هم علاوه بر سطح روستا جمعآوری میکرد اما هم بار مسئولیتی زیاد و هم هزینه گزافی داشت به همین خاطر امسال این کار را انجام نمیدهیم.
وی افزود: یکی از مسائل در آلودگی محیطی این است که باغات محصور نیستند و هر گردشگری وارد آنها شده و با ریختن زباله و رها کردنشان باعث آلودگی میشوند. در عصر تکنولوژی، علم و دانش که جوامع پیشرفته به دنبال رشد در زمینههای علمی و فناوری هستند ما هنوز در مورد جمعآوری زباله و فرهنگ رعایت بهداشت محیط صحبت میکنیم و درگیر آن هستیم. برخی افراد هم که زبالهها را جمع میکنند آن را در محل باقی میگذارند و گاها آن را کنار جاده قرار میدهند و حتی آن را به سطلهای زباله واقع در حاشیه روستاها نمیاندازند.
پیرعلی بیان داشت: تاوان بیملاحظگی و عدم رعایت نظافت گردشگران را مردم، مسئولان و صاحبان باغات میدهند که مردم از فضای لذتبخش طبیعی بهرهای نمیبرند، مسئولان باید هزینهای که صرف توسعه شود را برای جمعآوری زباله و راههای برطرف کردن آلودگیها هزینه کنند و باغدارانی که پس از یک روز تعطیل باغ خود را با انبوهی از زباله تحویل میگیرند و باید خود آن را نظافت کنند و هفته بعد دوباره همین سناریو تکرار میشود.
وی ادامه داد: گماشتن نیروی سرکشی و نظارت هم علاوه بر هزینههای زیادی که در برخواهد داشت، در فرهنگ گردشگران استان نهادینه نشده و ممکن است با رفتار ناشایست برخی گردشگران روبرو و آسیب ببیند. سطلهای زبالهای که هر کدام یک میلیون و 500 هزار تومان خریداری و در سطح مناطق گردشگری اطراف روستا تعبیه کردیم متاسفانه مورد سرقت واقع شد. در مورد کانکسها و سرویسهای بهداشتی نیز اوضاع بهتر نیست و امکانات و تجهیزاتی که قرار داده میشود یا از بین برده میشود یا به سرقت میرود. با این وضعیت فرهنگی ایجاد امکانات بهداشتی و رفاهی در فضاهای گردشگری به صرفه نیست و نمیدانیم چگونه باید این فرهنگ را نهادینه کرد که وسایل و امکانات تعبیه شده برای استفاده مناسب گردشگران است و نباید تخریب و سرقت شوند.
دهیار یاسهچای عنوان داشت: برای برخی از باغات هیئت مدیره تشکیل دادیم بلکه بتوانیم از این طریق پسماند را مدیریت کنیم اما این روش هم با عدم فرهنگسازی که وجود دارد موفق نبود.
آیا ورود گردشگران بدون فرهنگسازی و بسترسازی مناسب راهکار مناسبی برای توسعه گردشگری و اشتغال در استان چهارمحال وبختیاری است؟
آیا باید به هر قیمتی که شده گردشگران را به سوی مناظر بکر طبیعی گسیل دهیم تا استان شناخته شود و فضا برای رونق و درآمدزایی باز شود؟ آیا اصلا با از بین بردن طبیعت زیبا که بزرگترین سرمایه این استان است اشتغال و درآمدزایی وجود خواهد داشت؟ آیا وقت آن نیست که برنامهریزیهای کهنه و قدیمی کنار گذاشته شوند و راهکاری عملی بدون پاسکاری ادارات و دستگاههای دولتی انجام شود؟ ادارات و دستگاههایی که یا براساس بروکراسیهای اداری عمل میکنند یا اینقدر قوانین و ضوابط دست و پاگیر دارند که نمیتوانند اقدامی عملی همراه با سنجش همه جوانب و آیندهنگری انجام دهند. مردم نیز که بخشی با عضویت در انجمنها و سمنهای حمایت از محیط زیست در این عرصه تلاش میکنند، تلاششان در مقابل انبوه مشکلات و بیفرهنگیها ناچیز است و عملا مسکوت میماند و دود این همه اهمالکاری و بیفرهنگی در چشم همه میرود نه تنها مردم که مسئولان و گردشگران و حتی افراد سهلانگار و آیندگانی که جز ویرانه چیزی از طبیعت، نشاط و سرزندگی منابع طبیعی نخواهند دید، شاید هم روزی به عنوان پدربزرگ و مادربزرگهایشان خاطره آن را برایشان تعریف کنیم.
انتهای پیام/ن