روایتی متفاوت از پرسرعت‌ترین شهر حاشیه‌نشین ایران/ "خشکسالی" یا "زمین‌خواری"?
گروه استانها ــ جذابیت‌های کاذب اقتصادی و خشکسالی قطعاً دلیل حاشیه‌نشینی سرسام‌آور و متفاوت چابهار نسبت به دیگر شهرهای حاشیه‌نشین کشور است اما حتماً اصلی‌ترینش نیست.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از چابهار؛ 60 هزار نفر حاشیه‌نشین با بی‌سابقه‌ترین سرعت رشد و الگوی زیست در ایران، این حکایت چابهار است؛ بندری که به‌خاطر موقعیت استراتژیک و راهبردی‌اش در خارج از خلیج فارس و قلب مکران، چشم‌ها به ابرپروژ‌ه‌های زیرساختی‌اش دوخته شده تا به‌گواه بسیاری "آینده ایران" را رقم بزند.
در شرایطی که بنادر خلیج‌فارس کم‌کم به‌خاطر محدودیت‌های اقتصادی ــ سیاسیِ توأمان دارند از دور خارج می‌شوند، چشم امید صادرات، واردات و در یک کلام تجارت و ترانزیت ایران، به اینجا چابهار در سواحل اقیانوسی عمان است.
چابهار هرچند در توسعه سردمدار است اما در محرومیت هم همتا ندارد؛ مهم‌ترینش حاشیه‌نشینی؛ آمارهای سازمان ملی زمین و مسکن، ستادبازآفرینی شهری و صدالبته استانداری سیستان و بلوچستان تأکید می‌کنند و گواهی می‌دهند، چابهار با 60 هزار حاشیه‌نشین از جمعیت 120هزار نفری آن، بالاترین نسبت جمعیت حاشیه‌نشینی شهرهای ایران را دارد و با رشد جمعیتی بی‌سابقه تا بیش‌از 4 درصد، پرسرعت‌ترین شهر حاشیه‌نشین ایران با الگویی زیستی بی‌همتا به‌حساب می‌آید.
سرعت رشد و الگوی زیست بی‌همتا
معین‌الدین سعیدی رئیس شورای اسلامی شهرستان چابهار می‌گوید: چابهار به‌واسطه خشکسالی‌های بیست‌ساله بی‌سابقه در بلوچستان دارای بالاترین رشد جمعیت در ایران است.
وی در گفت‌وگو با تسنیم می‌افزاید: خشکسالی‌های بلوچستان، خسارت‌های میلیاردی به باغات میوه‌های گرم‌سیری و عمدتاً موز و انبه چابهاری‌ها وارد کرده و بیش از 80 درصد دام‌های روستاییان در سال‌های اخیر از دست رفته‌اند.
وی تصریح می‌کند: خشکسالی به‌قدری بوده که بخش دشتیاری چابهار که یکی از بزرگ‌ترین بخش‌های ایران با بیش از 100 هزار نفر جمعیت است و در سال‌های نه‌چندان دور به‌خاطر پرورش میوه‌های گرم‌سیری به هندوستان کوچک شهره بوده هم‌اکنون به‌خاطر خشکسالی‌های بی‌سابقه و فراگیر به "دشت بی‌یار" میان محلیان شهره پیدا کرده است.
رئیس شورای اسلامی شهرستان چابهار ادامه می‌دهد: روستانشینان چابهار و دشتیاری که بخشی از آن‌ها هم در مناطق مرزی ایران و پاکستان سکونت دارند با بسته شدن مرز ریمدان و هم‌چنین از دست رفتن زمین‌ها و دام‌هایشان به‌خاطر جذابیت‌های اقتصادی کاذبی که به‌واسطه منطقه آزاد و برخی شرکت‌ها و نهادها در چابهار ایجاد شده؛ نه‌تنها از روستاهای چابهار بلکه از کل روستاهای بلوچستان به‌امید یافتن کار و زندگی بهتر به چابهار مهاجرت می‌کنند و همین موجب شده چابهار بالاترین نرخ رشد جمعیت را در ایران داشته باشد.
سعیدی می‌گوید: روستانشیان به‌دلیل نداشتن تمکن مالی با رشد سرطان‌گونه‌ای در مناطق حاشیه‌شهر سکونت اختیار می‌کنند و موجب رشد سریع حاشیه‌نشینی در چابهار می‌شوند؛ بزرگ‌ترین منطقه حاشیه‌نشین چابهار که به کمب معروف است سال 85، حدود 5 هزار جمعیت داشته و امسال این جمعیت به 23 هزار نفر رسیده است؛ این خود نمایناگر رشد سریع جمعیت حاشیه‌نشین در چابهار است.
"خشکسالی" و "جذابیت‌های اقتصادی منطقه آزاد چابهار" عمده دلایلی که برای توجیه حاشیه‌نشینی سرسام‌آور چابهار از سوی مدیران، مقامات و حتی مردم ذکر می‌شود، شاید در نظر یک عابر و مسافر چابهار این دلایل منطقی باشد زمانی وارد چابهار می‌شود و در نگاه اول با ویلانشینان میلیاردی‌سوار در منطقه آزاد چابهار و حاشیه‌نشینان محتاج به نان شب در شهر چابهار کمتر از 5 کیلومتر دورتر روبه‌رو می‌شود.
جذابیت‌های کاذب اقتصادی و خشکسالی در نگاهی کلی‌تر حتماً دلیل حاشیه‌نشینی پرسرعت و سرسام‌آور چابهار است اما در نگاهی عمقی شاید اصلی‌ترین دلیل حاشیه‌نشینی متفاوت چابهار با شهرهای دیگر ایران نباشد.
حجت‌الاسلام و المسلمین موسوی امام جمعه چابهار شاید به‌خاطر سابقه حضورش در این بندر بیشتر از همه آن را بشناسد و اصطلاحاً "زیر پوست شهر" را بداند.
کسانی را سراغ دارم که 30 منزل در همین شهر چابهار دارند!!
حاج آقا موسوی منصوب امام راحل است و از سال 65 تاکنون امام جمعه و نماینده ولی فقیه در چابهار بوده است، خیلی بیشتر از سابقه حاشیه‌نشینی سرسام‌آور این بندر؛ می‌گوید: یادم هست اوایل دهه 70، با عزم جامع دستگاه‌ها حاشیه‌نشینی اندکی که در چابهار بود جمع شد. حاشیه‌نشینان شناسنامه‌دار شدند، زمین به آن‌ها تعلق گرفت و کلاً حاشیه‌نشینی از این بندر جمع شد اما بعد از مدتی دوباره نشانه‌های حاشیه‌نشینی پدیدار شد و معلوم شد حاشیه‌نشینان زمین‌ها را به اربابان کذایی زمین‌خوار واگذار کرده بودند.
موسوی در گفت‌وگو با تسنیم ادامه می‌دهد: اربابان زمین‌خوار، زمین‌ها را با مبایعه‌‌نامه‌ها و اسنادی دست‌ساخته از مردم محرومی که خودشان آن‌ها را به‌روی زمین‌های حاشیه نشانده بودند گرفتند و بعد دوباره همان حاشیه‌نشینان محروم بی‌زمین و خانه شدند.
وی تأکید می‌کند: حاشیه‌نشینی چابهار با بقیه کشور متفاوت است، ساختار و دلیلش فرق می‌کند، شاید خشکسالی دلیل باشد اما اصلی‌ترین نیست؛ عمده مسئله در شهر چابهار زمین‌خواری است؛ یک عده سرمایه‌گذار یا بهتر است بگوییم زمین‌خوار هستند، در روستاها و مناطق محروم می‌گردند، افرادی را که مشکل دارند، خانه ندارند، زیان‌دیده از خشکسالی هستند و کلاً زندگی ندارند پیدا می‌کنند و به آن‌ها می‌گویند "بیا روی مثلاً فلان زمین بشین"، این زمین می‌تواند هزار متر یا دوهزار متر باشد، مثلاً ده خانوار را می‌آورد در زمین موردنظرشان می‌نشانند بعد ماهیانه به آن‌ها پول اندکی 500 تا 700 هزار تومان می‌دهند؛ بعد از یک سال یا دو سال که روی زمین نشست و زمین‌خوار موفق شد زمین را به‌واسطه آن محروم تصرف کند دوباره پولی به او می‌دهد، محروم را بلند می‌کند و زمین را می‌گیرد.
موسوی می‌گوید: ما الآن کسانی داریم که ده‌ها منزل در همین شهر چابهار دارند؛ من الآن سراغ دارم کسانی را که ده، بیست یا حتی 30 خانه در شهر دارند، دلیلش چیه؟ دلیلش همین زمین‌خواری است؛ چرا دارایی سراغشان نمی‌رود؟ چرا تشکیلات پی‌شان را نمی‌گیرد؟ چون رانت فامیلی، پولی، قومی و قبیله‌ای دارند و از این رانت‌ها استفاده می‌کنند.
امام جمعه چابهار خاطرنشان می‌کند: مسئولین ما تا دست این زمین‌خواران خائن را کوتاه نکنند و جلوی اسیرگیری آن‌ها از محرومان را نگیرند، حاشیه‌نشینی چابهار تمام نمی‌شود. بارها از نهادهای مربوط به‌ویژه به شورای تأمین استان توصیه کردیم که یک تیم ارزیاب متدین بگذارند و جلوی این زمین‌خواران را بگیرند اما گوش شنوایی پیدا نکردیم.
سیدامیرحسین عظیمی
انتهای پیام/ت*
