بیماریهای غیرواگیر؛ عامل حدود ۵۰ درصد از مرگ و میرها در استان فارس
مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماریهای غیرواگیر معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شیراز گفت: در استان فارس مرگ و میر ناشی از بیماریهای غیرواگیر در مورد بیماریهای قلبی و عروقی ۴۱.۵ درصد و در مورد سکته‌های ناشی از آن ۴۶ درصد است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، جهان در یک گذار اپیدومیولوژیک به سمت بیماریهای غیرواگیر پیش می‌رود. تکنولوژی اگرچه سهم به سزایی در رفاه اجتماعی انسان‌ها داشته ولی ماشینی شدن صنایع، زندگی شهرنشینی، کاهش تحرک بدنی، رژیم‌های غذایی نامناسب و سبک زندگی توام با استرس انسان قرن 21 را با چالش تازه بیماریهای غیرواگیر روبه‌رو کرده است.
بیماریهای غیرواگیر همانگونه که از عنوانشان پیداست، مسری نبوده و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شوند و به کندی پیشرفت می‌کنند.بیماریهای غیر واگیر به بیماریهای سبک زندگی نیز معروف هستند و این نشان از این دارد که هر فرد سهم به سزایی در عدم ابتلا و یا کنترل این بیماریهای دارد.
هر چند زمینه ژنتیکی برای بیماریهای مزمن مطرح هستند ولی نشان داده شده که عوامل مرتبط با شیوه زندگی و عوامل محیطی نقش بسیار مهم‌تری نسبت به عوامل وراثتی دارند. بیماریهای غیر واگیر عامل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان است و طیف وسیعی از بیماریهای قلبی عروقی، دیابت، سرطان‌ها و بیماریهای مزمن تنفسی را شامل می‌شود.
عوامل خطرزایی چون استعمال دخانیات، رژیم غذایی نامناسب و فعالیت فیزیکی نامناسب که در نهایت منجر به فشار خون بالا می‌شود، از جمله دلایل ابتلا به بیماریهای غیرواگیر است.
از آنجایی که پیش آگهی، تشخیص به موقع و راهکارهای پیشگیرانه می‌تواند خطر ابتلا و عوارض ناشی از این بیماری‌ها را کاهش دهد، بر آن شدیم تا در این باره و در راستای طرح ملی بسیج عمومی کنترل فشار خون گفت‌وگو با فریبا مرادی، مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماریهای غیرواگیر معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شیراز داشته باشیم.
تسنیم: میزان خطر ناشی از بیماریهای غیر واگیر را در سالهای اخیر چگونه ارزیابی می‌کنید؟
شیوع و بروز چشمگیر بیماریهای غیرواگیر به ویژه در دهه‌های اخیر سبب بروز نگرانی‌هایی در سیستم‌های سلامت کشورها و دست‌اندرکاران نظام سلامت در دنیا شــده است و سازمان ملل متحد و سازمان جهانی بهداشت از جمله ارگان‌هایی هستند که تاکنون برنامه‌های مدونی برای پیشگیری و کنترل بیماریهای غیرواگیر در جهان تنظیم کرده و در جهت ارتقا سلامت در این بخش در تلاش هستند.
بیماریهای غیرواگیر هم اکنون در سراسر جهان 53 درصد بار بیماری‌ها را تشکیل می‌دهند وانتظار می‌رود تا سال 2020 عامل 60 درصد کل بار بیماری‌ها و 73 درصد تمامی موارد مرگ باشد. به طوری که بیماریهای قلبی و عروقی، دیابت و بیماریهای مزمن تنفسی 3 علت از 6 علت اول مرگ و میر به شمار می‌روند.
علاوه بر مرگ و میر انسانی خسارت‌های اقتصادی ناشی از این بیماری‌ها در حال افزایش است و از آنجایی که افراد درمعرض خطر این بیماری‌ها جمعیت مولد و کارای جامعه را شامل می‌شود، اهمیت این بیماری‌ها و لزوم جلوگیری از روند روبه رشد آنها دوچندان می‌شود.
تسنیم: این میزان خطر در ایران و استان فارس به چه صورت است؟
میزان مرگ و میر ناشی از بیماریهای غیرواگیر در ایران چیزی حدود 60 درصد کل مرگ‌ومیرها تخمین زده می‌شود که در استان فارس این میزان در مورد بیماریهای قلبی و عروقی 41.5 درصد و در مورد سکته‌های ناشی از آن 46 درصد شامل می‌شود.
تسنیم: پیشگیری و آموزش تا چه اندازه می‌تواند روند صعودی این بیماری‌ها را کاهش دهد؟
پیشگیری همیشه مقدم بر درمان بوده است و از آنجایی که بیماریهای غیر واگیر بدون علامت بوده، آگاهی و آموزش موثر می‌تواند سبب کاهش ریسک فاکتورهای بالقوه‌ای شود که یک فرد روزانه و یا در یک دوره‌ای از زمان با آن روبه‌رو می‌شود مثلا در مورد فشارخون با آگاهی فرد نسبت به این بیماری و با پایش‌های دوره‌ای و یا سالیانه می‌تواند از بروز این بیماری و عوارض ناشی از آن جلوگیری کند.
تسنیم: درک عمومی جامعه نسبت به شناخت و اهمیت بیماریهای غیر واگیر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با تلاش‌های وزارت بهداشت، دانشگاه علوم پژشکی، مراکز خدمات جامع سلامت، مراکز بهداشت، پایگاه‌های سلامت و خانه‌های بهداشت و همینطور رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی آگاهی نسبت به این بیماری‌ها و خطرات ناشی از آن در حال افزایش است و می‌توان در آینده افق‌های روشن‌تری در جهت کاهش موارد ابتلا و حتی کاهش عوارض ناشی از این بیماری‌ها ترسیم کرد.
تسنیم: آیا در وزارت بهداشت پروتکل و یا دستوالعمل خاصی برای بیمارهای غیر واگیر تعریف شده است؟
مرگ و میر بالا و عوارض بالای بیماریهای غیر واگیر به ویژه بیماریهای قلبی و عروقی و فشار خون و خسارت‌های اقتصادی ناشی از آنها سبب شد که سازمان بهداشت جهانی (WHO ) ﻛﻨﺘﺮل اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎریﻫﺎ و ﻋﻮاﻣـﻞ زﻣﻴﻨـﻪﺳـﺎز آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﺪف اﺻ ﻲ ﺑﺮای ﻛﺎﻫﺶ 25 درصد از ﻣﺮگ و ﻣﻴﺮ ﻧﺎﺷﻲ از بیماریهای غیر واگیر تعیین کند.
این امر در ایران در قالب سند ملی ﭘﻴﺸﮕﻴﺮی و ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻴﻤﺎری‌ها غیر واگیر و عوامل مرتبط با آنها در سال 1394 تنظیم شد و بعد از آن در قالب طرحی با عنوان ایراپن به واحدهای بهداشتی ابلاغ شد که در این طرح با ارزیابی خطر 10 ساله حوادث قلبی و مغزی اقدامات موثر در جهت کاهش ابتلا و مرگ و میر ناشی از این بیماری‌ها صورت می‌گیرد.
تسنیم: توصیه شما درباره راه‌های کاهش ابتلا به آنها چیست؟
بیمارهای غیر واگیر رابطه مستقیمی با سبک زندگی، رژیم غذایی و تحرک افراد در جامعه دارد، توجه به عوامل خطر بیماری، افزایش تحرک بدنی و انتخاب رژیم غذایی مناسب، ترک مصرف دخاتیات و الکل و دوری از استرس سبب کاهش ابتلا و عدم ابتلا به این بیماری‌ها می‌شود.
علاوه بر آن مراجعه به واحدهای بهداشتی شهری و روستایی، پایگاه‌های سلامت و حتی واحدهای درمان نسبت به پایش سالیانه فشارخون، کنترل وزن و جلوگیری از چاقی می‌تواند حجم بسیار زیادی از موارد ابتلا را کاهش دهد که به عنوان یک رفتار پیشگیرانه به همه افراد توصیه می‌شود.
گفت‌وگو از جواد محمدی
انتهای پیام/ ز