گفتگو| برهانی: چرا از «معامله قرن» رونمایی نشد؟
استاد دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران با اشاره به برگزاری نشست اقتصادی معامله قرن پس از ماه مبارک رمضان در بحرین گفت: برگزاری این نشست به‌معنای دعوت از رژیم صهیونیستی برای حضور در خلیج فارس است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، با ورود "دونالد ترامپ" به کاخ سفید طرح معامله قرن در رسانه‌ها مطرح شد. هنوز متن کامل این طرح رسانه‌ای نشده است. محافل سیاسی اقداماتی را که آمریکا درخصوص انتقال سفارتخانه‌اش به قدس و الحاق بلندی‌های جولان به فلسطین اشغالی انجام داده است، گامی در راستای معامله قرن می‌دانند. به‌منظور بررسی طرح واشنگتن برای بستن پرونده فلسطین اشغالی، میزگردی با حضور دو استاد و پژوهشگر حوزه فلسطین برگزار کردیم. دکتر "هادی برهانی" استاد دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران به سؤالات ما درباره معامله قرن، مخالفت فلسطینی‌ها با آن، ایجاد شکاف در جهان عرب و همکاری برخی کشورهای عربی با معامله قرن پاسخ داد.
محورهای مهم این گفت‌وگو به‌شرح ذیل است:
- تا زمانی که پروژه صهیونیست به اهداف خودش نرسد، طرح‌های صلحی که ارائه می‌شوند، برای خرید فرصت به‌نفع رژیم صهیونیستی است.
- اگر جزئیات معامله قرن مشخص شود، در جهان اسلام و عرب ایجاد شکاف و اختلاف خواهد کرد.
- معامله قرن فرصت‌هایی را از لحاظ سیاسی، دیپلماتیکی و تبلیغی برای ایران و محور مقاومت ایجاد می‌کند.
- همکاری عمان با معامله قرن سبب می‌شود نقش مسقط در منطقه آسیب ببیند.
برگزاری نشست منامه به‌معنای دعوت از رژیم صهیونیستی برای حضور در خلیج فارس است. اگر پای این رژیم به این منطقه باز شود حتماً موجب فتنه‌گری و آشوب در خلیج فارس می‌شود.
محورهای این نشست به‌صورت سؤال و جواب در زیر می‌آید:
تسنیم: هرکدام از رئیس جمهورهای آمریکا هنگامی که وارد کاخ سفید شدند طرحی برای به سرانجام رساندن مسئله فلسطین ارائه دادند مثلاً در دوره ریاست جمهوری "جورج بوش" پسر طرح "نقشه راه" ارائه شد که به سرانجام نرسید. "دونالد ترامپ" رئیس جمهور کنونی آمریکا نیز طرح "معامله قرن" را ارائه داده است، خب، آیا آمریکایی‌ها واقعاً به‌دنبال صلح در غرب آسیا هستند یا اهداف دیگری دارند؟
برهانی: فرض اینکه آمریکایی‌ها در منطقه به‌دنبال صلح باشند، فرضی دور از ذهن است. واقعیت این است که صلح میان اولویت‌های آمریکا در غرب آسیا، هیچ جایگاهی ندارد اما جنگ و درگیری نظامی جایگاه دارد. حفظ منافع رژیم صهیونیستی در منطقه مهم‌ترین اولویت سیاست خارجی واشنگتن است البته منافع این رژیم ایجاب می‌کند کشورهای غرب آسیا درگیر جنگ و نا‌آرامی باشند تا از این طریق آنها فرسوده شوند و رژیم صهیونیستی به موقعیت برتری در سطح منطقه دست یابد لذا صلح برای آمریکا و رژیم صهیونیستی اصلاً در اولویت قرار ندارد، زیرا صلح نه‌تنها هیچ کمکی به اجرایی شدن اهداف تل‌آویو در غرب آسیا نمی‌کند بلکه به منافع رژیم صهیونیستی در این منطقه آسیب می‌زند.
تسنیم: آن چیزی که تا کنون درباره معامله قرن در رسانه‌ها مطرح شده است، طرح خطرناکی به‌نظر می‌رسد. هرچند از این طرح رسماً رونمایی نشده اما جزئیاتی که از معامله قرن به رسانه‌ها درز پیدا کرده است، نشان می‌دهد آمریکایی‌ها می‌خواهند یک فلسطین خلع‌سلاح‌شده درآنجا تشکیل بدهند که حتی امنیتش وابسته به رژیم صهیونیستی باشد. فلسطینی‌ها با این طرح مخالفت کرده‌اند. شما فکر می‌کنید در چنین فضایی معامله قرن قابل اجراست؟
برهانی: تا زمانی که پروژه صهیونیست به اهداف خودش نرسد، طرح‌های صلحی که ارائه می‌شوند، برای خرید فرصت به‌نفع رژیم صهیونیستی است. حقیقت این است؛ رژیم صهیونیستی بیشتر مناطقی را که در سرزمین‌های عربی مایل بود تصرف کند، به‌اشغال خود درآورده است. مشکلی که وجود دارد، این اشغالگری به‌ویژه در بلندی‌های جولان، کرانه باختری رود اردن و نوار غزه مورد قبول جامعه بین‌المللی نیست. قطعنامه‌های مجمع عمومی سازمان ملل و شورای امنیت صراحت دارد این مناطق اشغالی هستند و نظامیان رژیم صهیونیستی باید از این مناطق عقب‌نشینی کنند، این درحالی است که فلسطین به‌عنوان یک سرزمین و یک ملت همچنان مطرح است.
فرصت‌خریدن
به‌هرحال، تا زمانی که بحث فلسطین وجود دارد، طرح‌های صلحی که ارائه می‌شوند، برای خرید فرصت به‌نفع تل‌آویو است. تجربه 70 سال گذشته نشان داده رژیم صهیونیستی در استفاده از عنصر زمان موفق بوده و اهداف خود را در زمینه‌های سیاسی حقوقی و بین‌المللی پیش برده است لذا پیمان اسلو هم برای خرید وقت بود، هنگامی که استفاده لازم را از این پیمان بردند و شهرک‌های یهودی‌نشین را در کرانه باختری احداث و این منطقه را یهودی‌سازی کردند، دیگر نیازی به پیمان اسلو ندیدند. الآن بزرگ‌ترین دشمن این پیمان در کره زمین صهیونیست‌ها هستند. آنان می‌دانند اسلو یعنی اینکه باید به فلسطینی‌ها امتیاز بدهند، امتیازی که براساس شرایط 25 سال پیش دنیاست. رژیم صهیونیستی تصور می‌کند در این مدت اسرائیل ضعیف‌تر و فلسطینی‌ها قویتر شده‌اند لذا بحث اسلویی وجود ندارد.
بی‌ارزش‌بودن صلح برای تل‌آویو
در اینجا باید به این نکته اشاره کرد؛ خاصیت طرح‌های صلحی که مطرح می‌شوند، این هستند که بگویند راه‌حلی برای بستن پرونده فلسطین وجود دارد، تل‌آویو طرفدار صلح است. هنگامی که سازمان ملل، اتحادیه اروپا و افکار عمومی جهان فشار می‌آورند که؛ چرا قطعنامه‌ها اجرا نمی‌شود؟ آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها می‌گویند "راه‌حلی وجود دارد که می‌توانیم بحران فلسطین را حل‌وفصل کنیم". اکنون معامله قرن مطرح شده تا همین نقش را ایفا کند، بدین معنا "حالا که پیمان اسلو مرده است ما می‌خواهیم راه جدیدی ارائه دهیم و از تجربه گذشته استفاده کنیم. این راه جدید مزایایی دارد که پیمان اسلو نداشت". با مطرح کردن چنین مسائلی افکار عمومی جهان باز فریب خواهد خورد که اسرائیل به‌دنبال یک راه‌حلی برای بستن پرونده فلسطین است، درحالی که واقعیت این است تل‌آویو هیچ ارزشی برای هیچ راه‌حلی که یک وجب از فلسطین را به فلسطینی‌ها بدهد، قائل نیست.
تسنیم: به‌نظر شما آمریکایی‌ها با مطرح کردن معامله قرن واقعاً به‌دنبال بسته شدن پرونده فلسطین هستند یا اینکه این طرح همانند طرح‌های قبلی ناکام خواهد ماند؟
برهانی: آمریکا را می‌توان یک بازیگر مستقل لحاظ کرد. بنده معتقدم؛ معامله قرن عرصه سیاسی این کشور را به دو بخش تقسیم کرده به‌گونه‌ای که موضع حزب دموکرات از موضع حزب جمهوری‌خواه فاصله زیادی گرفته است. آمریکا در دوره ریاست جمهوری ترامپ که داماد یهودی‌اش پرونده معامله قرن را مدیریت می‌کند، خیلی به دیدگاه‌ها و مواضع رژیم صهیونیستی به‌ویژه بخش افراطی این رژیم نزدیک است. من بخش قابل توجهی از معامله قرن را متأثر از فشار رژیم صهیونیستی و لابی صهیونیستی در آمریکا می‌دانم البته در این زمینه به روانشناسی ترامپ نیز باید توجه داشت. او می‌خواهد با این شعار بازی کند "من آمده‌ام پرونده‌ای را ببندم که تاکنون هیچ کس این کار را نکرده است."، شاید ترامپ از این طریق بخواهد محبوبیتی برای خودش در آمریکا درست کند.
تسنیم: برخی تحلیلگران بر این باورند معامله قرن شکافی در جهان عرب ایجاد می‌کند، به‌گونه‌ای که برخی موافق و گروهی مخالف آن می‌شوند، به‌نظر شما این کشورها به چه علل و انگیزه‌ای به مخالفت و یا موافقت با معامله قرن برمی‌خیزند و این شکاف چه پیامدهایی را بر جهان اسلام به‌جای خواهد گذاشت؟
برهانی: این تحلیل صحیح است. اگر جزئیات معامله قرن مشخص شود، در جهان اسلام و عرب ایجاد شکاف و اختلاف خواهد کرد. یکی از اتفاقات مهمی که می‌تواند بیفتد، این نزدیکی که برخی کشورهای عربی به‌طور مشخص امارات، عربستان و بحرین با رژیم صهیونیستی دارند، می‌تواند دچار اختلال شود. در شرایط کنونی آمریکا، رسانه‌های غربی و اسرائیل تا حدودی موفق شدند آن فشار افکار عمومی را که در غرب آسیا علیه رژیم صهیونیستی وجود داشت، به‌طرف ایران منتقل و تهران را به‌عنوان دشمن منطقه معرفی کنند. اینان کاری کردند که بحث "فلسطین" تحت الشعاع قرار گیرد و بحث روز و اولویت منطقه "ایران" شود. این شرایط مطلوبی را برای آمریکا و رژیم صهیونیستی به‌وجود آورد. اگر معامله قرن با تمام جزئیاتش مطرح شود، هیچ کشور عربی حتی سازشکارترین آنها نمی‌تواند به‌صورت علنی با این طرح موافقت کند. شما عربستان را در نظر بگیرید، طرح معامله قرن که بخش‌هایی از آن به بیرون درز پیدا کرده است، با طرح صلح ریاض که در سال 2002 ارائه شد و به‌تصویب اتحادیه عرب و سازمان کنفرانس اسلامی رسید، فاصله اساسی دارد لذا اینکه اجرایی شدن معامله قرن مرتب به‌تأخیر می‌افتد و هنوز جزئیات آن مشخص نشده بدین خاطر است که بیان جزئیات معامله قرن الآن نمی‌تواند به‌نفع آمریکا و اسرائیل تمام شود چرا که با مطرح شدن این جزئیات عربستانی که واقعاً مایل است به تل‌آویو نزدیک شود، قادر نخواهد بود با معامله قرن موافقت کند.
تسنیم: تشکیلات خودگردان مخالفت خود را با معامله قرن اعلام کرده است، سؤال اینجاست؛ آمریکایی‌ها با کدام گروه فلسطینی می‌خواهند وارد مذاکره شوند تا پای معامله قرن را امضاء کند؟
برهانی: روزنامه "الاسرائیل الیوم" به‌تازگی مطلبی را منتشر کرد که مقامات آمریکایی آن را تکذیب نکردند. این روزنامه به نتانیاهو نزدیک است و گفته می‌شود مطلب مزبور را از وزارت خارج رژیم صهیونیستی گرفته است. بنده فکر می‌کنم جزئیاتی که از معامله قرن در این روزنامه منتشر شده است با تصوری که آمریکایی‌ها از این طرح دارند، همساز است. یکی از بخش‌های این طرح تهدیدی است که مطرح کرده‌اند، اینکه؛ فلسطینی‌ها می‌خواهند چه‌کار کنند؟ برای این قسمت فکری کرده‌اند. طراحان معامله قرن گفته‌اند؛ "اگر حماس و ساف هردو موافقت نکردند ما کمک‌های مالی خود را به فلسطینی‌ها قطع می‌کنیم و بعد مانع از این می‌شویم که کمک دیگری به فلسطینی‌ها برسد، یعنی تهدید به اینکه "ما شما (فلسطینی‌ها) را با گرسنگی از پا درمی‌آوریم". فرض دیگر این است که ساف با طرح معامله قرن موافقت و حماس مخالفت کند. آمریکایی‌ها گفته‌اند "اگر فقط حماس مخالفت کند ما در درگیری نظامی که این جنبش با تل‌آویو خواهد داشت، ترور رهبران حماس توسط اسرائیل را به‌رسمیت خواهیم شناخت."، این یعنی تهدید به قتل. بنده فکر نمی‌کنم در هیچ طرح صلحی در جهان چنین سابقه‌ای داشته باشیم که به یک طرف بگویند "اگر قبول نکنی شما را خواهیم کشت". هرچند که قبلاً رهبران فلسطینی توسط رژیم صهیونیستی ترور شده‌اند اما به‌صورت رسمی در یک توافقنامه چنین موضوعی نیامده است.
فرصت برای ایران
در اینجا باید بگویم معامله قرن می‌تواند به‌عنوان یک فرصت برای ایران تلقی شود چراکه معامله قرن مشکلات زیادی دارد؛ اولاً با قطعنامه‌های سازمان ملل مغایرت دارد. دوم اینکه طرفدارانش در جهان به یک سری آدم‌های افراطی و غیرمحبوب محدود می‌شوند مثل ترامپ، کوشنر، فریدمن و نتانیاهو. سوم اینکه بخش قابل توجهی از جهانیان مخالف معامله قرن هستند. شخصیت‌های زیادی در حزب دموکرات آمریکا مخالف این طرح هستند. اتحادیه اروپا و روسیه مخالف معامله قرن هستند. در غرب آسیا تنها امارات، عربستان، بحرین و مصر با این طرح آمریکا موافق هستند و بقیه کشورها حتی تشکیلات خودگردان فلسطین آمادگی همراهی با معامله قرن را ندارند. به‌هرحال، چنانچه از این ظرفیت استفاده شود هم از لحاظ رسمی و هم از جهت تبلیغاتی خیلی به‌نفع ایران و محور مقاومت خواهد بود. از لحاظ تبلیغاتی نشان داده شود کدام طرف دشمن صلح است، چه‌کسی می‌خواهد پیمان اسلو را از بین ببرد. درحقیقت، معامله قرن فرصت‌هایی از لحاظ سیاسی، دیپلماتیکی و تبلیغی برای ایران و محور مقاومت ایجاد می‌کند.
تسنیم: آیا این برداشت صحیح است که معامله قرن درحد رسانه‌ای و دیپلماتیک وجود دارد و عملاً قابلیت اجرایی ندارد.
برهانی: من با این برداشت موافقم اما باید یک نکته را در نظر داشت؛ شکست خوردن این طرح یا این اسم یا آن اسم مسئله اصلی ما نیست، مسئله این است که در آن فرآیند چه‌اتفاقی رخ می‌دهد. امروزه همگی به‌راحتی می‌توانیم بگویم پیمان اسلو شکست خورده است، ولی در این میان چه اتفاقی افتاد؟ در پاسخ می‌توان گفت که در جریان پیمان اسلو رژیم صهیونیستی جایگاه خودش را در جهان تقویت کرد و فلسطینی‌ها زیان دیدند، به‌نظرم این موضوع دارای اهمیت است.
تسنیم: برخی کشورهای عربی منطقه در راستای اجرایی شدن معامله قرن گام برمی‌دارند. نظر شما در این زمینه چیست؟
برهانی: ما در ایران انتظار نداریم که عمان با معامله قرن همکاری کند. این کشور دارای دیپلماسی معتدلی در منطقه است اما همکاری این کشور با معامله قرن سبب می‌شود مسقط محبوبیت خودش را در افکار عمومی از دست بدهد و نقش عمان در منطقه آسیب ببیند. همان‌طوری که می‌دانید قرار است نشست اقتصادی درباره معامله قرن پس از ماه مبارک رمضان در بحرین برگزار شود. برگزاری این نشست به‌معنای دعوت از رژیم صهیونیستی برای حضور در خلیج فارس است. خلیج فارس دشمنی بزرگ‌تر از رژیم صهیونیستی ندارد. اگر پای این رژیم به این منطقه باز شود حتماً موجب فتنه‌گری، آشوب و آتش‌افروزی در خلیج فارس خواهد شد و بحرین که کوچک‌ترین عضو خانواده خلیج فارس است، در این آشوب بیش از بقیه لطمه و صدمه خواهد دید.
تسنیم: از این فرصتی که دراختیار ما قرار دادید سپاسگزاریم.
برهانی: خواهش می‌کنم، ممنون.
گفت‌وگو از حسن رستمی و عباس سیدمیرجمکرانی
انتهای پیام/*
