گزارش تسنیم | پیامدهای توافق ۸۰۰ میلیون دلاری جمهوری آذربایجان و چین

ده توافقنامه در زمینه‌های مختلف میان شرکت‌های آذربایجانی و چینی در حاشیه دومین نشست بین‌المللی احیای جاده ابریشم در پکن امضا شد. ارزش مجموع این قراردادها ۸۲۱ میلیون دلار است.

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان در تاریخ 24 آوریل برای شرکت در کنفرانس همکاری های بین المللی ابتکار «کمربند و جاده» وارد چین شد. مشارکت جمهوری آذربایجان در این نشست که پکن برگزار شد برای باکو موفقیت آمیز بود. در جریان این نشست شرکت های آذربایجانی ده قرارداد به ارزش 821 میلیون دلار با شرکت های چینی با هدف سرمایه گذاری در پروژه های غیرنفتی امضا کردند. شاهین مصطفایف وزیر اقتصاد جمهوری آذربایجان با اشاره به امضای این قراردادها گفت که اراده سیاسی و روابط دوستی میان روسای جمهور چین و جمهوری آذربایجان عامل اصلی توسعه همکاری ها بین دو کشور است.

رئیس جمهور چین نیز در دیدار با رئیس جمهور آذربایجان با قدردانی از تلاش های الهام علی اف در زمینه توسعه روابط پکن و باکو و اجرای مشترک ابتکار کمربند و جاده، جمهوری آذربایجان را در میان اولین کشورهایی دانست که پاسخ مثبت به این پروژه داده و در اجرای آن فعالانه شرکت کرده است. ژی جینپینگ ابراز آمادگی کرد تا با همتای آذربایجانی خود اجرای این پروژه را ادامه داده تا همکاری متقابل بین دو کشور در تمام زمینه ها با هدف رفاه و توسعه مشترک عمیق تر شود. (1).

الهام علی اف پیش از دیدار با ژی جینپینگ رئیس جمهور چین شخصا با نمایندگان شرکت های بزرگ چینی از جمله هوآوی دیدار و از علاقه کشورش به سرمایه گذاری مستقیم چین خبر داد. رئیس جمهور آذربایجان در گفتگو با رسانه های گروهی نیز در مورد جذب سرمایه گذاری بیشتر چینی ها برای پروژه های زیربنایی منطقه ای و محلی سخن گفت. علی اف خاطر نشان ساخت: «طیف وسیعی از شرکت های چینی در جمهوری آذربایجان با موفقیت کار می کنند و ما دوست داریم شرکت های چینی بیشتری را در کشورمان به عنوان سرمایه گذار و پیمانکار ببینیم. گردش مالی دو کشور حدود 1.3 میلیارد دلار است و واردات ما از چین 40 درصد افزایش یافته است» (2).

بر اساس این توافقنامه ها، شرکت ملی مهندسی برق چین (CNEEC) قرار است 300 میلیون دلار برای تولید تایرهای خودرو در پارک صنعتی-شیمیایی سومقائیت در 25 کیلومتری شمال غرب باکو سرمایه گذاری کند. شرکت چینی وعده داده است که 800 فرصت شغلی جدید را در این کارخانه ایجاد کرده و ظرفیت تولید را نیز به 3.3 میلیون لاستیک در سال افزایش دهد. سهم شرکت ملی مهندسی برق چین در این پروژه 90 درصد و 10 درصد باقی مانده نیز متعلق به شرکت سرمایه گذاری آذربایجان است.

این قراردادها شامل ساخت یک مجموعه گلخانه 300 هکتاری در منطقه کرد امیر جمهوری آذربایجان و همچنین پارک های توسعه صنعتی و کشاورزی در قوبا، گویچای و خاچماز نیز است. قرار است نمایندگی تجاری جمهوری آذربایجان در شهر چنگدو در چین نیز تاسیس گردد. علاوه بر این دو طرف در زمینه ایجاد یک کریدور مخابراتی آسیایی-اروپایی و نیز ترانزیت سالانه 2500 کانتینر از مسیر جمهوری آذربایجان و از طریف کریدور ترانس کاسپین توافق کردند.

همکاری های اقتصادی جمهوری آذربایجان و چین از سال 2015 و با اولین سفر رسمی الهام علی اف به پکن افزایش قابل توجهی یافت. در طی آن سفر دو کشور چندین سند مهم از جمله یادداشت تفاهمی در زمینه گسترش همکاری در ابتکار بلندپروازانه کمربند و جاده امضا کردند که به باکو وعده داده شد تا نقش جغرافیایی جمهوری آذربایجان در این ابتکار افزایش یابد.

در سال های بعد، جمهوری آذربایجان چندین پروژه زیربنایی مهم را به اجرا گذاشت که منافع چین را در مسیر ابتکار کمربند و جاده تامین کرده و باعث جلب توجه پکن شد. به طور مشخص، در مه 2018 جمهوری آذربایجان بندر تجاری بین المللی باکو را در دریای خزر با ظرفیت سالیانه 15 میلیون تن کالا افتتاح کرد. رویداد مهم دیگر افتتاح خط آهن باکو-تفلیس-کارس در سال 2017 بود که عمدتا از سوی جمهوری آذربایجان تامین مالی شده بود. این خط آهن نقشی کلیدی در حمل و نقل زمینی میان قاره ای از چین به اروپا و بالعکس را دارد.

توسعه روابط اقتصادی دو کشور از سال 2015 به میزان قابل توجهی بر حجم تجارت دوجانبه تاثیر گذاشت. از آن زمان، گردش مالی بین جمهوری آذربایجان و چین بیش از دوبرابر شده و در سال 2018 به 1.3 میلیارد دلار رسیده است. هم اکون چین یکی از چهار شریک برتر تجاری جمهوری آذربایجان است.

43 درصد از کل تجارت چین با کشورهای قفقاز جنوبی در حال حاضر با جمهوری آذربایجان است. علیرغم همکاری فعال باکو و پکن در پروژه های استراتژیک و افزایش حجم تجارت میان دو کشور، جمهوری آذربایجان تا کنون عمدتا مایل نیست که درهای خود را به روی شرکت های خصوصی چینی باز کند. علیرغم همکاری فعال در پروژه های استراتژیک و افزایش حجم تجارت با چین، تا کنون آذربایجان عمدتا مایل نیست که درهای خود را به شرکت های خصوصی چینی باز کند. بسیاری از توافقنامه های سرمایه گذاری از گذشته تا کنون با شرکت های دولتی چینی بوده است. باکو در مقایسه با کشور همسایه اش گرجستان که آن هم در ابتکار کمربند و جاده مشارکت داشته و با چین نیز توافقنامه تجارت آزاد امضا کرده است پول به مراتب کمتری را از چین جذب کرده است که به عقیده کارشناسان چینی علت آن سیاست های اقتصادی داخلی جمهوری آذربایجان است.

بنابراین قراردادهای امضا شده در دومین نشست ابتکار کمربند و جاده بین باکو و پکن می تواند نقطه عطفی در روابط اقتصادی دو کشور باشد؛ زیرا به طور قابل ملاحظه ای باعث حضور شرکتهای چینی در منطقه قفقاز جنوبی خواهد شد. این واقعیت که ارزش قراردادهای امضا شده توسط شرکت های چینی بیش از 800 میلیون دلار است، نشان دهنده تمایل هر دو طرف به گسترش همکاری اقتصادی در آینده است.

افزایش سهم بخش غیرنفتی در روابط اقتصادی دوجانبه یکی دیگر از عوامل مهم در این تحولات است. بحران نفتی سال 2014 باعث تشویق جمهوری آذربایجان به جذب سرمایه گذاری خارجی در بخش غیرنفتی خود و همچنین یافتن بازارهای صادراتی جدید شد. از نظر باکو، چین بهترین گزینه برای تحقق دو این مورد است. با اینکه محصولات مبتنی بر نفت از جمله سوخت و پلاستیک همچنان بر صادرات جمهوری آذربایجان به چین غلبه دارد، بازار چین نیز در چشم اندازی درازمدت باید فرصت های عالی برای محصولات غیرنفتی آذربایجان فراهم کند.

با این حال، افزایش روابط میان جمهوری آذربایجان و چین با برخی پیامدهای مهم سیاسی همراه است. با در نظر گرفتن این واقعیت که روسیه و ترکیه در حال حاضر شرکای اصلی تجاری جمهوری آذربایجان در بخش غیر نفتی این کشور هستند، افزایش حضور چین احتمالا باعث ایجاد اصطکاک با مهمترین بازیگران منطقه قفقاز جنوبی خواهد شد. روسیه دنبال ایجاد تنش در روابطش با چین نیست اما مسکو قفقاز جنوبی را حوزه منافع ممتاز خود می داند و نسبت به حضور طرف های ثالث در منطقه بسیتر حساس است. باکو نیز این مساله را به خوبی می داند و از این رو در رویکرد خود به مسکو بسیار محتاطانه رفتار می کند چزا که میداند روسیه بازیگری مهم در زمینه مناقشه قره باغ است؛ مناقشه ای که اولویت اصلی سیاست خارجی جمهوری آذربایجان را تشکیل می دهد.

از سویی نیز، باکو خود را با خطرهای مربوط به کاهش ناگهانی قیمت نفت و نیز طرح های بزرگ سرمایه گذاری چین در کشورهای همسایه اش روبرو می بیند. همگی این موارد باعث شده تا جمهوری اذربایجان سیاست متعادلی را در رابطه با چین و دیگر بازیگران منطقه ای در پیش بگیرد و در این میان منافع اقتصادی و سیاسی خود را تامین کند. در راستای این سیاست، باکو به دنبال مشاکت در ابتکار کمربند و جاده بدون دریافت وام از چین است تا خود را گرفتار بدهکاری به پکن نکند. علاوه بر این، ترجیح می دهد عمدتا با شرکت های دولتی چینی در پروژه های سرمایه گذاری طرف قرارداد باشد تا دامنه فشارهای اقتصادی کاهش یابد. با توجه به موفقیت این سیاست ها تا به امروز، این تاکتیکها قطعا به عنوان ستون اصلی سیاست جمهوری آذربایجان در قبال چین باقی خواهد ماند.

با توجه به ابعاد گسترده و میان قاره ای ابتکار کمربند و جاده، جمهوری آذربایجان از موقعیتی برخوردار است که می تواند یکی از بزرگترین برندگان این پروژه زیربنایی عظیم باشد. به گفته طرفداران ابتکار کمربند و جاده، این پروژه باعث رشد اقتصادی در منطقه قفقاز و گسترش ارتباطات منطقه اوراسیا با غرب خواهد شد.

بیشتر بخوانید