تئاتر هنر چهارفصل اصفهان؛ نمایش خلاق برای کودک قوی‌ترین معلم اخلاق است
تئأتر کودک و نوجوان بخش بزرگی از فرهنگ و هنر کشورمان را تشکیل می‌دهد و علاوه بر افزایش اعتماد به نفس در جامعه هدف سبب افزایش مهارت‌های فردی و اجتماعی در آینده کودکان و نوجوانان می‌شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، تابستان با رنگ و بوی گرما و وقت‌های اضافه و چه کنم‌های والدین در حال نزدیک شدن است، برای برخی‌ها از همین خرداد دوست داشتنی آغاز شده و برای برخی دیگر تیر سرآغاز وقت اضافه‌ای است که باید برایش برنامه بریزند؛ برنامه‌ای که هم اسباب خوشایند فرزندان را فراهم کند و هم والدین پر مشغله.
برنامه‌های تابستان آنقدر متنوع و آموزشگاه‌ها زیاد و رنگارنگ است که انتخاب را سخت می‌کند، اینکه کدام نوع کلاس‌های آموزشی، تفریحی و سرگرمی مناسب کدام رده سنی است و کودک و نوجوان با انتخاب کدام‌ها موفق‌تر می‌شود نیز دغدغه‌ای دیگر است که باید با تفکر و جستجو و مطالعه به پاسخ آن رسید.
نکته مهمی که در انتخاب کلاس‌ها باید آن را مدنظر قرار داد علاقه کودکانی است که قرار است در این کلاس‌ها شرکت کنند، در صورتی که تنها خواسته والدین در نظر گرفته شود ممکن است آسیب‌های جبران ناپذیری بر روحیه فرزندان وارد آید. به همین سبب نخستین عامل در انتخاب کلاس‌های تابستانه باید علاقه و خواست کودک و سپس نیاز کودک و والدین باشد.
اشتیاق کودک برای شرکت در کلاس‌های تابستانه باعث می‌شود نتایج بهتری از اوقات فراغت گرفته شود و بچه‌ها با روحیه شاداب‌تری در سال تحصیلی جدید شرکت کنند.
در میان لیست کلاس‌ها و سختی تصمیم‌گیری‌ها کلاس‌های سرگرمی و آموزشی هستند که حتی روان شناسان خانواده‌ها و فرزندان را به شرکت در آنها تشویق می‌کنند چراکه این گونه برنامه‌ها هم جنبه سرگرمی و تفریحی دارد و هم آموزشی و کودکان اشتیاق فراوانی برای شرکت در آن دارند.
تئاتر کودک و نوجوان از جمله این آموزش‌هاست. تئاتر و نمایش خلاقیت و اشتیاق کودکان را بالا برده و سبب افزایش بازدهی آنها در امور مختلف می‌شود و از سوی دیگر برخی رفتارهای اشتباه و پر آسیب کودکان را نیز کاهش می‌دهد. به همین دلیل است که روان شناسان به والدین توصیه می‌کنند فرزندان خود را از این گونه آموزشها محروم نکنند تا همراه با افزایش اعتماد به نفس و روابط اجتماعی‌شان آموزش‌های مرتبط با این هنر را نیز بیاموزند و در زندگی فردی و اجتماعی خود به کار گیرند.
در این زمینه با امیر شیخ جبلی؛ یکی از کارگردانان تئاتر کودک و نوجوان در اصفهان که تا کنون نمایش‌های بسیاری برای این قشر تهیه و به اجرا در آورده است به گفت‌وگو نشستیم تا در مورد ویژگی‌ها و آثار تئاتر بر روحیه کودکان و نوجوانان و آثار فردی و اجتماعی آن و همچنین نقش تئاتر بر جامعه هنری و اجتماعی بیشتر بدانیم.
نمایش‌های معروف و پرطرفدار «پینوکیو»، «خاله سوسکه»، «چوپان دروغگو»، «شنل قرمزی» و ... از جمله آثار شیخ جبلی است. او در بیست و چهارمین جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان در همدان با نمایش «پینوکیو» شرکت کرده و توانست مخاطبان بسیاری نیز جذب کند.
این کارگردان تئاتر کودک و نوجوان در اصفهان و در مجتمع فرهنگی و هنری فرشچیان تا کنون آثار بسیاری ارائه کرده است و در زمینه تئاتر کودک و نوجوان به صورت حرفه‌ای فعالیت می‌کند.
تسنیم:تئاتر کودک و نوجوان چگونه تئاتری باید باشد؟
شیخ جبلی:تئاتر کودکان ویژگی و امتیازات خاص خود را داراست؛ تئاتر کودکان قالب هنری جداگانه‌ای است که از حیث کیفیت کاملا با تئاتر بزرگسال متفاوت بوده و برای تولید تئاتر با کیفیت برای کودکان باید دنیای جدیدی از هیجان و تخیل را برای آنها ساخته و کودکان به عنوان بخش مهمی از افراد جامعه، باید تئاتر ویژه خود را داشته باشند.
استقبال مخاطبان از تئاتر کودک نیازمند ارتقای سطح کیفی آثار و توجه به ویژگی‌ها و پارامترهای خاص این گونه تئاتر است. تئاتر کودک همان گره افکنی، تحول شخصیت و گره گشایی درام را دارد، ولی تفاوت عمده‌اش در جامعه هدفش است، باید دانست برای چه کسانی و چگونه دست به آفرینش می‌زنیم.
تسنیم:تئاتر کودک چگونه می‌تواند سبب شکوفایی کودکان شده و در مخاطب تاثیرگذاری مطلوب و مناسب را داشته باشد؟
شیخ جبلی:استفاده از قصه‌های قدیمی و کهن و امروزی کردن آن یکی از رویکردها در این زمینه می‌تواند باشد.هیچ قصه و داستانی بدون پیشینه نیست و هر آنچه امروز ما در اختیار داریم، به گذشته باز می‌گردد اما برای بازآفرینی آثار کهن باید اصولی را مدنظر داشت. در زبان و ادبیات امروز با تغییرات نسبتا گسترده‌ای که در سبک بیان و نگارش و در به کارگیری لغات و اصطلاحات و تعبیرات رخ داده و همچنین با دگرگونی کیفی که در مفاهیم پدید آمده است مواجه هستیم.
مطالب بزرگان و حکایات نیز کمتر درک و دریافت می‌شوند، اما نمی‌توان به سادگی از آن همه حکمت و تاریخ و گزارش به جای مانده از گذشته‌های بسیار دور وخاطره‌هایی که روزگاری واقعیت خارجی داشته و به مرور جنبه اساطیری به خود گرفته‌اند و نیز از آن همه ادب و راه و رسم زندگی و نکته‌های پر مایه دل برکند.
پس باید به بهترین وجه و با در نظر گرفتن دریافت کنونی و سلیقه امروزی، از الفاظ زبان و معانی و مفاهیم بهره گرفت؛ می‌توان گفت تلاش ما بازآفرینی یا استقبال، نظیره گویی، اقتباس، تضمین، تقلید، تاثیر، اخذ و...است. ضمن وفاداری به متون کهن، به خلق کنونی از آن متون و بازآفرینی دوباره و امروزی و معاصر از قصه‌ها برای ارتباط و تاثیر بهتر با مخاطب امروزی دست می‌یابیم.
تسنیم:تـئاتر چه تاثیری بر رشد روانی و جسمی کودکان دارد؟
شیخ جبلی: قطعا در فرایند رشد هیجانی و شناختی کودکان موثر و خلاقیت را در آنها تقویت و منجر به بروز رفتارهای سازگارانه تر در محیط خانواده، مدرسه و جامعه را سبب می‌شود.
در صورت اجرای آموزش صحیح و هدفمند تکنیک‌های نمایش خلاق توسط مربی، کودک در فضای امن کلاس مفهوم و معنای تخیل را شناخته و امکان لازم در خصوص بروز احساسات را یافته و در نتیجه در محیط خارج از کلاس هیجانات خود را تحت کنترل خواهد گرفت.
تسنیم:نتیجه‌ای که از تئاتر برای کودکان و نوجوان حاصل می‌شود چیست؟
شیخ جبلی: تربیت به کمک نمایش شیوه بسیار موثری در جهت اصلاح رفتار از راه غیر مستقیم در کنار تامین لحظات سرگرم شدن او بوده و تاثیری شگرف بر بنیان‌های رفتاری او گذاشته و شاهد نتایج سودمندی در پیشگیری از نارسایی‌های رفتاری را خواهیم بود.
نمایش خلاق برای کودک قوی‌ترین معلم اخلاق و بهترین انگیزه به سوی بهتر زیستن و پرورش نبوغ و خلاقیت در دنیایی سرشار از هیجان و تخیل است.
تسنیم:چقدر جای خالی تئاتر و هنرهایی از این دست در مدارس به چشم می‌خورد؟
شیخ جبلی: چندی است در درس فارسی مدارس برای درک بهتر مطالب بخشی با عنوان نمایش گنجانده شده اما متاسفانه عدم گرایش مربی به اجرا در کلاس یا اجرای غیر تکنیکی آن به دلیل عدم شناخت اولیه مربی نه تنها تاثیر مثبت نخواهد گذاشت بلکه از ذوق و انگیزه کودکان نیز کاسته خواهد شد.
تسنیم:چگونه می‌توان با استفاده از نمایش کودکان بهتری پرورش داد؟
شیخ جبلی:در صورت بهره‌گیری از قابلیت‌های داستان و نمایش در محیط‌های آموزشی مانند مدارس می‌توان شاهد تاثیر وسیعی در زمینه‌های پرورشی بوده و با دلچسب و متنوع کردن فضای آموزشی به انتقال بهتر مفاهیم به کودک و درک بهتر مطالب موفق‌تر عمل کرد.
به کارگیری تکنیک‌های نمایشی که سرشار از عوامل شنیداری، دیداری، حسی و حرکتی در تدریس و تربیت، نتایج مثبت و ماندگاری در مسیر رشد ذهنی کودک خواهد داشت.
تسنیم: با توجه به نزدیک شدن به فصل تابستان، نقش تئاتر را در اوقات فراغت کودکان چگونه ارزیابی می‌کنید؟
شیخ جبلی: نمایش و تئاتر چهار فصل است و نقشی که از دیرباز نمایش در بروز خلاقیت کودکان و همچنین اثرگذاری رفتاری مناسب در کودکان دارای رفتارهای خاص، مثلا خجالتی یا ناسازگار شرکت کننده در این فعاایت‌ها بسیار حائز اهمیت بوده و همچنین با ایجاد فرصت و موقعیت‌های لازم برای مشارکت در فعالیت‌های گروهی زمینه‌های رشد شخصیت و خودباوری همراه با حس استقلال طلبی را در کودک افزایش دهیم.
در عین حال باید به این نکته را مد نظر قرارداد که در تکنیک‌های به کار گرفته شده در کلاس می‌بایست تناسب سنی شرکت کنندگان رعایت شده و زمینه‌های بروز اعتماد به نفس فراهم شود.
به عنوان مثال تکنیک‌های به کار گرفته برای کودکان زیر 7 سال به رشد شناختی، رشد زبانی، رشد هیجانی و تعامل کمک و برای کودکان بالای 8 سال علاوه برموارد ذکر شده در جهت تقویت فن بیان و سخنوری، تقویت بیان بدنی به جهت حضور اجتماعی قوی‌تر در جامعه در کنار شناخت تکنیکی و علمی این هنر می‌بایست توجه داشت.
تسنیم:برنامه‌های در دست اقدام شما برای کودکان چیست؟
شیخ جبلی:در کنار برگزاری کلاس‌ها و دوره‌های آموزشی هدفمند در زمینه هنرهای نمایشی در آموزشگاه و مرکز مهارت آموزی سایه ویژه کودکان، نوجوانان و بزرگسالان اهتمام ویژه‌ای به زمینه سازی حضور و شکوفایی هنرجویان و هنرآموزان در تولیدات حرفه‌ای را روی صحنه یا مقابل دوربین از ابتدای حرکت و فعالیت بوجود آورده و از همین رو نیمه دوم تیرماه 98 دو اثر پرمخاطب سال گذشته گروه با عناوین «خاله سوسکه» و همچنین «چوپان دروغگو» را در سالن اصلی مجتمع فرشچیان به اجرای عمومی خواهیم گذاشت.
همچنین تمرینات دواثر نمایشی جذاب دیگر نیز برای فصول آتی سال 98 در دستور کار گروه تئاتر نگار سبز زنده رود قرار گرفته است.
تسنیم: نظرتان در مورد جایگاه تئاتر در اصفهان چیست؟
شیخ جبلی: خوشبختانه در سال‌های اخیر در مورد تئاتر بزرگسال پدیده‌های بارزی به چشم خورده و شاهد درخشش آن حتی در جشنواره‌های متعدد بوده‌ایم اما زمینه تولیدات خاص کودک و نوجوان به جز چند مورد کیفیت تولیدات نمایشی در این بخش، چه حرفه‌ای و چه آماتور تفاوت چندانی نکرده است.
متاسفانه ضعف در مخاطب شناسی، ضعف در زبان و ساختار و عدم شفافیت، عدم وجود ارتباط عمیق و صادقانه با کودک و..باعث شده این قالب هنری در سطح پایین نگه داشته و تئاتر کودکان به عنوان یک قالب هنری جداگانه و دارای استانداردهای لازم در جامعه شناسایی نگردد.
تسنیم: مشکلات تئاتر کودکان در اصفهان چیست؟
شیخ جبلی: از جنبه‌های مختلف این وضعیت قابل بررسی بوده و آسیب شناسی خاص خود را می‌طلبد. پایتخت از لحاظ امکانات و شرایط اجرا ویژگی‌های خود را دارا بوده و قیاس آن با شهر دیگری همچون اصفهان که در مرکز شهر تنها یک سالن تقریبا مناسب برای تئاتر در نظر گرفته شده قیاس مع الفارق است.
مسائل و دغدغه‌ها در این خصوص زیاد و تاثیر آن بر اقتصاد تئاتر همواره سایه افکنده است. عدم وجود سالن‌های تئاتر چه از لحاظ کیفی و چه کمی، بی بهره بودن تئاتر از تبلیغات صدا و سیما و ...همواره دغدغه تمامی هنرمندان این عرصه بوده و هست.
باید پذیرفت که به دلایل مشکلات اقتصادی مختلف در جامعه قاعدتا فرهنگ و هنر هم تحت تاثیر این چالش‌ها قرار گرفته و توسعه تئاتر در حوزه‌های مختلف را با موانع جدی مواجه کرده است تا آنجا که قاعدتا سطح انتظارات را نیز از سوی جامعه هدف کاهش خواهد داد.
تسنیم: چه راهکاری برای بهتر شدن وضعیت تئاتر کودک در اصفهان پیشنهاد می‌کنید؟
شیخ جبلی:به نظر بنده در صورت هم افزایی سازمان‌های داعیه دار، حمایت مادی و معنوی از تئاتر به شکل عملی و علمی در صورتی‌که نظارت همه جانبه آن به دولت و در رأس آن وزارت ارشاد به عنوان متولی اصلی و واقعی این هنر سپرده و در پی آن اجرای اصولی این فرایند به شکل تمام و کمال به جای خصوصی سازی محض در قالب خصولتی سازی در اختیار انجمن هنرهای نمایشی قرار گرفته و با تشکیل کانون‌های تخصصی بدون شک شاهد بروز اتفاقات تاریخ ساز در ارتقای سطح کیفی و کمی در این عرصه خواهیم بود.
گفت‌وگو از ثریا قنبری
انتهای پیام/ن