نحوه شکل‌گیری اولین مراکز شبانه‌روزی حفظ قرآن/ هزینه‌ها به سختی تامین می‌شود
اولین مرکز شبانه‌روزی در روستای محمد‌آباد با یک خانه اجاره‌ای روستایی راه‌اندازی شد و تعدادی از بچه‌های محمد‌آباد و روستاهای اطراف در آن مشغول به حفظ شدند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، علیرضا شاهسونی مدیر موسسه بیت‌الاحزان حضرت زهرا (س) را می‌توان موسس اولین مدارس شبانه‌روزی حفظ و مفاهیم یکساله کل قرآن کریم در کشور دانست. این روحانی که از ابتدای راه‌اندازی بیت‌الاحزان دغدغه ترویج آموزه‌های قرآن‌کریم را در سر داشت پس از حفظ قرآن‌کریم در دوران طلبگی در قم به زادگاه خود دهستان خیر از توابع استهبان فارس بازگشت و با همکاری تعدادی از طلاب و روحانیون جوان، بنای این مؤسسه قرآنی را بنا نهاد.
به بهانه ثبت‌نام مدارس شبانه‌روزی حفظ تخصصی قرآن‌کریم گفتگویی با مسئول موسسه بیت‌الاحزان انجام شده که در ادامه می‌خوانید.
چرا از بین همه فعالیت‌های قرآنی تمرکز موسسه بیشتر در بحث حفظ قرآن است؟
شاید بتوان گفت اصلی‌ترین دلیل این کار تاکید آیات قرآن و روایات و توجه ویژه بزرگان از جمله مقام معظم رهبری به مبحث حفظ قرآن باشد. همچنین بهترین راه انس دائمی با قرآن‌کریم، حفظ آن است. یک قاری موقع تلاوت همراه با قرآن است و بعد از اتمام تلاوت این همراهی پایان می‌یابد امّا قرآن در روح و جان یک حافظ قرآن جاری است و هر لحظه با او همراه است و قلب حافظ ظرف قرآن می‌شود. به غیر از حفظ در هیچ یک از رشته‌های مرتبط با قرآن‌کریم اینگونه یکی‌شدن با قرآن حاصل نمی‌شود.
ایده راه‌اندازی مدارس شبانه‌روزی حفظ یکساله کل قرآن‌کریم از کی و چه طور شکل گرفت؟
بنده بخش زیادی از قرآن را در محضر آقای طباطبایی مسئول جامعه‌القرآن و اهل البیت(ع) حفظ کردم. ایشان سال 79 در قم کلاس‌های حفظ تخصصی قرآن در یک سال را راه‌اندازی کردند و بنده در برهه‌ای از زمان استادی یکی از این کلاس‌ها را به عهده گرفتم و الحمدلله در آن سال موفقیت خوبی نصیب شد و بهترین بهره ما از این کلاس‌ها فهم این موضوع بود که حفظ کل قرآن‌کریم در یک سال میسر است. سال بعد که بنده از قم به استهبان بازگشتم، با قبول مسئولیت موسسه قرآنی بیت‌الاحزان به فکر برگزاری کلاس‌های حفظ تخصصی به صورت روزانه برای خواهران و برادران افتادم. در آن برهه فعالیت بیت‌الاحزان به روستاهای اطراف شهرستان استهبان محدود بود و مشکل رفت و آمد از سایر روستاها به یک روستا مانع مهمی بود و قرآن‌آموزان برای رفت و آمد هر روز از مدرسه به منزل و بالعکس وقت زیادی را صرف می‌کردند. علاوه بر این سال دوم نیز عده‌ای از راه‌های دور و نزدیک به حفظ قرآن علاقه‌مند شده و خواستار حضور در این دوره‌های حفظ تخصصی بودند، این شد که به فکر تبدیل دوره روزانه به شبانه‌روزی افتادیم امّا مکانی برای این کار وجود نداشت. بنابراین برای اسکان قرآن‌آموزان خوابگاهی را تدارک دیدیم که یکی خوابگاه و دیگری مکان آموزش بود. باز هم امکانات خیلی کم بود و هر روز جای خالی برخی اقلام آموزشی و رفاهی بیشتر احساس می‌شد. آشپزی را هم یکی از بانوان روستا قبول کرد. با گذشت زمان، خوابگاه حفظ تخصصی تبدیل به مدرسه شبانه‌روزی حفظ قرآن شد. البته بعدها متوجه شدیم که در بین اهل‌سنت هم اینگونه مراکز شبانه‌روزی حفظ چند ساله قرآن‌کریم وجود دارد امّا آن زمان اطلاعی از این موضوع نداشتیم.
یعنی اولین مدرسه شبانه‌روزی از همین جا شکل گرفت؟
بله، اولین مرکز شبانه‌روزی در روستای محمد‌آباد با یک خانه اجاره‌ای روستایی راه‌اندازی شد و تعدادی از بچه‌های محمد‌آباد و روستاهای اطراف به همراه تعدادی طلاب حوزه علمیه استهبان که خود از شهر‌هایی مثل فسا، جهرم، داراب و... بودند در آن مشغول به حفظ شدند.
در ابتدای کار مدارس چه طور اعتماد قرآن‌آموزان و خانواده‌هایشان را برای شرکت در دوره جلب کردید؟
سال قبل از اجرای طرح شبانه‌روزی، طرح روزانه حفظ یک ساله را اجرا کرده بودیم و از بابت نتیجه‌بخشی طرح اطمینان وجود داشت امّا اعتماد به فضای خوابگاهی آن هم با شرایط آن زمان به لطف قرآن و از عنایت های حضرت زهرا (س) حاصل شد.
در طول 18 دوره اجرای طرح مدارس شبانه‌روزی. متد و محتوای طرح چه تغییراتی کرده است؟
در این سالها تغییرات چندانی در روش‌های حفظ به وجود نیامده و تقریباً ثابت بوده است امّا در سالهای اخیر کلاس‌های تفسیر و دوره‌های تجوید و تأکید بر ترجمه قرآن به صورت جدی در دستور کار مدارس شبانه‌روزی قرار گرفته است. همچنین در سالهای اول به آزمون و مصاحبه و شرط سنی توجه زیادی نمی‌شد و ثبت نام فرد به منزله قبولی او در طرح بود و این خود باعث ایجاد مشکل در خروجی طرح و ناامیدی عده ای نسبت به طرح بود. با گذشت زمان و کسب تجربه و برگزاری جلسات آسیب‌شناسی بسیاری از این مشکلات رفع شد.
هزینه‌ها به سختی تامین می‌شود
هزینه‌های اجرای طرح شبانه‌روزی را از کجا تأمین می‌کردید؟
ما در بیت‌الاحزان هیچ وقت به چه طور تأمین شدن هزینه‌ها فکر نکردیم. همه فکر و ذکر ما اجرای طرح‌ها و برنامه‌هایی بود که در ذهن داشتیم. با لطف خدا و عنایت اهل‌بیت(ع) همیشه هم هزینه‌ها البته با دشواری و سختی تامین شده است.
با توجه به اینکه آن زمان خیلی جوان بودید، هیچ وقت از شکست نترسیدید؟
از همان ابتدا همواره این تفکر حاکم بود که مجموعه افرادی که در بیت‌الاحزان مشغول خدمت هستند، خادم حضرت زهرا (س) و قرآن‌کریم هستند و این تفکر نیز توسل و توکل سوق می‌یافت.
چه کسانی از شما حمایت کردند؟
در ابتدای کار مدارس شبانه‌روزی بخش زیادی از زحمت مدرسه بر عهده آقای حاج ابوالقاسم شاهسونی بود. ایشان با وجود اینکه آن زمان هنوز خودشان حافظ کل قرآن نشده بودند استادی کلاس‌ها را پذیرفتند و تقریباً همه امور مرکز شبانه‌روزی از جمله آشپزی و تهیه لوازم مورد نیاز به دست ایشان انجام می‌شد؛ ضمن اینکه آن زمان خوابگاه مدیر داخلی نداشت و رسیدگی به امور قرآن‌آموزان را نیز خودشان انجام می‌دادند. در سالهای بعد دوستانی از جمله آقایان داود اسلامی‌نسب حجج اسلام یوسف انوری، عبدالله الهی‌زاده، و یونس شاهسوندی و برادر کوچکتر بنده حجت‌الاسلام علی اکبر شاهسونی به کمک موسسه آمدند و رفته رفته، هم موسسه بیت‌الاحزان حضرت زهرا (س) و هم مدارس شبانه‌روزی سر و سامان گرفتند.
از نهادها و ارگان‌های دولتی و فرهنگی چه طور؟
بعدها که موسسه کمی شناخته تر شد از جانب معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد و سازمان اوقاف کمک‌هایی صورت گرفت امّا اوایل کار تقریباً هیچ‌گونه حمایتی وجود نداشت؛ خب البته آن زمان تقریباً هیچ کسی موسسه را نمی‌شناخت و فعالیت‌های موسسه به صورت مویرگی در یک گوشه سربسته و دور افتاده انجام می‌شد و بیشترین کمک‌ها از مردم بومی دهستان خیر و خیرین منطقه می‌رسید. همچنین ما همواره درصدد خود اتکایی بودیم.
راه‌اندازی 12 مدرسه شبانه‌روزی در 8 استان کشور
چه شد که مدارس شبانه‌روزی گسترده یافت؟
جالب است بدانید که گسترش مدارس به اراده و خواست ما نبود؛ در چند سال اول مدارس شبانه‌روزی منحصر به یک خانه اجاره‌ای در روستای محمد آباد بود و با زیاد شدن داوطلبان نهایتاً یک خانه تبدیل به دو خانه شد. سال 84 یک مرکز خواهران هم در روستای محمد آباد افتتاح شد که به دلیل نبود زیر ساخت کافی و برنامه مناسب بعد از یک یا دو سال تعطیل شد. اواسط سال 86 موفق به ساخت طبقه اول مدرسه امام حسن مجتبی(ع) در روستای لای خرمی شدیم و بچه ها را به آنجا منتقل کردیم و رسماً مدرسه محمد‌آباد تعطیل شد. سال 88 طبقه دوم مدرسه لای خرمی هم تکمیل شد و این یعنی افزایش ظرفیت پذیرش داوطلبان، امّا همچنان فقط یک مدرسه شبانه‌روزی وجود داشت. سال 91 تعداد متقاضیان حتی از ظرفیت هر دو طبقه مدرسه امام حسن مجتبی (ع) بیشتر بود که با همکاری شورای روستا طبقه دوم حسینیه روستای محمد‌آباد اتاق‌بندی و دومین مرکز شبانه‌روزی راه‌اندازی شد. در همان ایام یک مرکز خواهران هم در روستای مبارک‌آباد در دهستان خیر دایر شد. سال بعد آقای صالح محبّی که خود از حفاظ مدارس شبانه‌روزی است، درخواست تاسیس مرکز شبانه روزی در روستای صحرارود شهرستان فسا را دادند. بسیاری از دوستان مخالف این کار بودند و می‌گفتند این قدرها متقاضی نداریم که نیاز به مدرسه‌ای دیگر باشد امّا نهایتاً با تاسیس مدرسه موافقت شد. در سالهای بعد دیگر حافظان این مدارس که از استان‌های دیگر به مدارس شبانه‌روزی در استان فارس آمده بودند بانی راه‌اندازی مدارس در دیگر استانها شدند و با گذشت زمان ثمره‌های مدارس شبانه‌روزی باعث صدور این مراکز به نقاط مختلف کشور شد و بحمدالله اکنون 12 مدرسه شبانه‌روزی حفظ و مفاهیم یکساله قرآن‌کریم در 8 استان کشور مشغول فعالیت‌اند.
در چه شهر یا استا‌ن‌هایی این مدارس راه اندازی شده است؟
روستاهای محمد‌آباد و لای خرمی از توابع شهرستان استهبان، روستای صحرارود در فسا و شهر شیراز میزبان 4 مرکز شبانه‌روزی ویژه برادران و مرکز شبانه‌روزی حضرت زینب کبری(س) در استهبان نیز پنجمین مرکز شبانه‌روزی واقع در استان فارس است. بیرجند(خراسان جنوبی)، روستای سرآسیاب چناران در حاشیه مشهد(خراسان رضوی)، روستای کرشت از توابع تهران، شهر قم، بروجرد در استان لرستان، ملایر در استان همدان و آبادان در استان خوزستان نیز دیگر مراکز فعال ما در سایر نقاط کشور هستند.
این مدارس از طرف مدیریت موسسه حمایت مالی می‌شوند؟
حمایت مالی تقریباً خیر و بیشتر حمایت‌ها معنوی و فکری هستند. هزینه‌های جاری مدارس به وسیله فرد متقاضی راه‌اندازی مدرسه و از راه کمک‌های خیرین تأمین می‌شود. مقدار کمی از هزینه‌ها هم به عهده قرآن‌آموز است و از طریق شهریه دریافت می‌شود. البته دو ماه تابستان که دوره آموزشی است درصورت تأمین منابع در قالب طرح رحله حقوق اساتید از طرف موسسه پرداخت می‌شود. همچنین در بحث مواد غذایی هم حمایت‌هایی هر چند کم صورت می‌گیرد.
مدارس شبانه‌روزی چه قدر به پیشرفت موسسه کمک کردند؟
اگر نگاهی گذرا به فعالیت‌های قرآنی کشور در بخش برادران داشته باشیم متوجه خواهیم شد که متاسفانه برنامه‌های قرآنی در بخش برادران در سطح کشور خیلی کم، ضعیف و سنتی است. شیوه آموزش و تربیت نیرو در این مدارس شبانه‌روزی منحصر به فرد است، به گونه‌ای که تجارب سالهای گذشته نشان داده است برنامه این مدارس از معدود فعالیت‌های قرآنی، ثمربخش و اثرگذار در بین برادران است. تقریباً همه نیروها و کادر موسسه به خصوص در بخش برادران مدیون مدارس شبانه‌روزی است. پیش‌بینی ما این است که در طرح رحله امسال حدود 300 نفر از حفاظ به عنوان استاد و مدیر مشغول به فعالیت شوند که اینها خروجی‌های مدارس شبانه‌روزی هستند. می توانیم ادعا کنیم که ما تنها موسسه‌ای هستیم که می‌توانیم همزمان 300 نیروی توانمند قرآنی را در بین برادران آن هم به صورت تشکیلاتی به مدت 2 ماه به کار بگیریم.
تمرکز مدارس حفظ در مناطق روستایی
چرا بیشتر مدارس در روستاها هستند؟
ابتدای امر که چون خود ما ساکن روستا بودیم فعالیت در روستا ها شروع شد. البته تمرکز و آرامش یکی از شرایط اصلی برای حفظ تخصصی قرآن است و فضای آرام و ساده روستا شرایط بهتری برای حفظ قرآن فراهم می‌کند. همچنین راه‌اندازی مدارس در یک روستا باعث پیشرفت فرهنگ و حتی رونق اقتصادی آن روستا می‌شود. مثلاً روستایی مثل لای خرمی را مدرسه شبانه‌روزی به معنی واقعی از خالی شدن سکنه نجات داد.
چرا تمرکز مدارس به تربیت حافظان پسر است؟
در کشور بخش عظیمی از فعالیت‌های قرآنی مربوط به خواهران است و احساس می‌شود که ترویج قرآن در بین برادران مغفول مانده است. در واقع موسسه بیت‌الاحزان با مدارس شبانه‌روزی و طرح رحله سعی می‌کند که این عقب ماندگی را جبران کند.
چه چشم‌اندازی برای مدارس شبانه‌روزی در نظر دارید؟
هدف ما این است که کادری قرآنی در جهان تشیع و جهان اسلام برای گسترش فعالیت‌ها و آموزه‌های قرآنی تشکیل دهیم و برای این مهم لازم است که مدارس شبانه‌روزی هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی توسعه پیدا کنند.
دلیل مخالفت برخی با مدارس شبانه‌روزی چیست و شما چه جوابی به این افراد می‌دهید؟
بیشتر اعتراض‌ها در زمینه فشردگی طرح است و اینکه فشردگی طرح ممکن است به قرآن‌آموز ضربه بزند. ما در جواب این افراد می‌گوییم: با توجه به شرایط تحصیلی و قوانین مربوط به مرخصی تحصیلی ما چاره‌ای جز این نداریم که طرح را یک ساله اجرا کنیم. ما هم معتقدیم این طرح برای همه قابل اجرا نیست و باید همه جوانب در پذیرش‌ها لحاظ شود. بعد از گزینش فقط افراد نخبه‌ای که توانایی تحمل فشردگی دوره را دارند در مدارس مشغول به حفظ می‌شوند. ضمن اینکه کسانی این نظرات را ارائه می‌دهند که خود تجربه‌ای در این کار ندارند. ما از این دوستان تقاضا می‌کنیم که به نظرات خروجی‌های مدارس شبانه‌روزی و خانواده‌هایشان هم توجه کنند که بالای 90 درصد رضایت کامل وجود دارد. البته افرادی می‌توانند در این زمینه نظر کارشناسی بدهند که این فضا را تجربه کرده باشند و علم و اطلاعات کافی از این دوره‌های حفظ را داشته باشند.
نامداران عرصه حفظ قرآن، تربیت‌یافتگان موسسه بیت‌الاحزان
آیا مدارس شبانه‌روزی بیت‌الاحزان توانایی تربیت حافظانی با استاندارد‌های حفظ را دارد؟
همین الان هم این امر در حال اجراست و بسیاری از حافظان همین مدارس پیشتاز در کسب رتبه‌های ملی و بین‌المللی قرآنی هستند. به عنوان مثال آقایان مجتبی فرد فانی، نوید رزمجو، سعید شاهرخی، مجتبی علیرضالو، عبدالمهدی برامسی و خواهرانی از جمله اعظم محمدی، الهام حسین زاده، فائزه جلالی، مینا چشم سبز و بسیاری از چهره‌های جوان قرآنی کشور پرورش‌یافته همین مدارس شبانه‌روزی هستند که بارها و بارها در عالی ترین سطوح مسابقات معتبر کشوری و حتی بین‌المللی مقام‌های برتر را کسب کرده‌اند.
از تشکیلاتی بودن، نظم و انظباط و برنامه‌ریزی دقیق صحبت کردید. لطفاً سین برنامه روزانه این مدارس را شرح دهید.
این مراکز برنامه زمانبندی دقیقی دارند که توسط مدیر آموزش و مدیر داخلی با نهایت دقت اجرا می‌شود. اقامه نماز صبح، برنامه صبحگاه با قرائت دعای قبل از تلاوت قرآن و دعای امام زمان(عج) به صورت دسته جمعی، ورزش صبحگاهی، صبحانه، کلاس حفظ، تحویل صفحه حفظ جدید که روز قبل حفظ کرده‌اند، کلاس 10 درس، پرسش از محفوظات 10 روز اخیر، کلاس مرور محفوظات، پرسش از محفوظات قبل ( 3 جزء از محفوظات گذشته)، استراحت و خواب نیمروزی پس از اتمام کلاس‌ها، نماز جماعت ظهر و عصر، صرف ناهار، استراحت، استماع ترتیل، آغاز حفظ 2 صفحه جدید، صرف چای و عصرانه ، تفسیر قرآن ، ورزش، نماز مغرب و عشاء، صرف شام، مرور محفوظات، استراحت و مشاهده اخبار، مباحثه محفوظات و خاموشی.
تا به حال چه تعداد حافظ قرآن در مدارس شبانه‌روزی تربیت شده‌اند؟
تقریبا نیمی از 2 هزار حافظ موسسه خروجی‌های مدارس شبانه‌روزی خواهران و برادران هستند و نیم دیگر در شعب روزانه موسسه حافظ قرآن شده‌اند.
حفظ کل قرآن کریم چه مزایایی برای حفاظ دارد؟
در ابتدا، اثرات مختلف معنوی حفظ را اشاره کردم امّا امتیازات مادی هم جهت حافظان وجود دارد. اعطای مدرک کارشناسی علوم قرآن و حدیث در صورت قبولی در آزمون حفظ و آزمون سازمان سنجش، اعطای مدرک معتبر حفظ، رایگان شدن یا تخفیف قابل توجه تحصیلات دانشگاهی در رشته‌های مختلف، امکان انتخاب محل خدمت وظیفه و بهره‌مندی از کسر خدمت و ارتقا یک درجه (معادل 4 سال) در صورت خدمت در نهادهای نظامی بخشی از تسهیلاتی است که جهت حافظان قرآن در نظر گرفته شده است.
ارتباط موسسه بعد از اتمام دوره با حافظان چگونه است؟
تلاش ما بر این است که از ظرفیت حافظان در بخش‌های مختلف مؤسسه استفاده کنیم به‌طوری که بسیاری از کادر آموزشی مراکز شبانه‌روزی و شعب مؤسسه در حال حاضر از حافظان سالهای گذشته هستند. برگزاری گردهمایی سالیانه حافظان هم در سالهای گذشته داشته‌ایم که باعث افزایش روحیه و انسجام بین حافظان می‌شود. هر چند قبول دارم که در این زمینه هنوز ضعف هایی وجود دارد که با تغییراتی که در بخش آموزش مرکز مدیریت صورت گرفته در تلاشیم این ضعف‌ها را جبران کنیم.
انتهای پیام/