گرانی کاغذ کتاب را از سبد خرید خانوار اردبیلی‌ها حذف کرد
کارشناسان می گویند کاهش مطالعه در اردبیل که خود از پایین بودن سرانه مطالعه رنج می‌برد، با شیب تند مواجه است و عوامل جدید الظهوری موج جدیدی از بی‌سوادی را دامن زده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل، سرانه مطالعه در استان اردبیل به حدی پایین است که در یک دهه گذشته عدد درستی برای آن اشاره نمی‌شود. حتی یک دقیقه یا 10 دقیقه مطالعه در روز در مقایسه با بررسی میدانی عدد بزرگی است و به واقع اغلب شهروندان اردبیلی علاقه‌ای به کتاب و کتابخوانی ندارند. این در حالی است که پیشرفت تکنولوژی و پدید آمدن شیوه‌های دیگر کسب اطلاع نیز نتوانسته از اهمیت کتاب و روزنامه بکاهد و در کشورهای پیشرفته کتاب همچنان به عنوان یکی از ابزارهای کسب اطلاع و دانش و آگاهی قلمداد می‌شود.
سوال اینجاست که چرا در اردبیل کتابخوانی با وجود برنامه‌های تشویقی متعدد دستگاه‌های متولی رواج مطلوبی ندارد و چرا تولیدات کتاب در سطح تولیدات سایر استانها قد علم نمی‌کند؟ پاسخ به این سوال از دیدگاه مردم و مسئولان نشان می‌دهد اردبیل با آفت ضدفرهنگی به نام اهمیت نداشتن کتاب در مقایسه با سایر ضروریات زندگی مواجه است؛ هر اردبیلی ممکن است هزینه ماهانه برای شارژ اینترنت گوشی خود صرف کرده و در فضای مجازی گردش اطلاعاتی داشته باشد اما تهیه کتاب اغلب با مقاومت همراه است و این روزها عوامل دیگری بر موج کاهش مطالعه در این استان نشسته و آن را تشدید کرده است.
کمبود کتاب در اردبیل
مشتریان کتاب می‌توانند کتابخوانان حرفه‌ای، دانش آموزان و دانشجویان و عموم مردم باشند. کتابخوانان حرفه‌ای معتقد هستند کتاب گران شده و به مانند گذشته نمی‌توان کتاب تهیه کرد.
رامین عیسی پور تصریح کرد: اگر در گذشته کتاب 30 صفحه ای 8 هزار تومان خریداری می‌شد امروز به 20 هزار تومان رسیده و نمی‌توان به مانند 5-6 سال قبل کتاب خرید.
وی افزود: اغلب کتابخوانان حرفه‌ای کتابخانه شخصی دارند و به خریدکتاب بیش از امانت آن علاقه‌مند هستند از سویی بسیاری از آثار جدید الچاپ در کتابخانه‌های عمومی موجود نیست؛ به همین دلیل در بحث امانت گرفتن نیز با مشکل مواجه می‌شویم.
در تکمیل این اظهارات باید گفت که کتابخانه‌های عمومی استان نیز با محدودیت فضا و منبع مواجه هستند. مدیر کل امور کتابخانه‌های عمومی استان اردبیل در خصوص وضعیت کتاب گفت: سرانه فضاهای مطالعاتی 3 متر مربع برای هر 100 نفر باسواد در استان است.
رباب عزیزخانی با اشاره به محدودیت‌های این مجموعه در عمران و ساخت و ساز کتابخانه متذکر شد: لازم است فرمانداران، شهرداران و خیرین به کمک ما بیایند؛ چرا که افق ترسیم شده سال 1404، افزایش فضا به میزان 8 متر مربع برای هر 100 نفر باسواد است.
وی همچنین در خصوص سرانه منابع مطالعاتی اضافه کرد: در بحث سرانه منابع هم وضعیت موجود یک جلد کتاب برای هر نفر باسواد است و افقی که در نظر داریم چهار جلد کتاب برای هر نفر در سال 1404 است.
مدیر کل امور کتابخانه‌های عمومی استان با اشاره به تامین کتاب از سوی نهاد کتابخانه‌های عمومی و برخی دستگاه‌های فرهنگی اظهار کرد: به منظور رونق منابع دست یاری به سوی خود مردم دراز کردیم تا مردم مجموعه های کتاب خود را به کتابخانه‌های عمومی امانت و یا هدیه دهند.
در کنار محدودیت منابع کتابخانه‌های عمومی که قرار است نیاز اقشار کم درآمد و فقیر جامعه به ویژه در شهرها و روستاهای محروم را تامین کند، تعداد کتابفروشی‌ها نیز در اردبیل مطلوب نیست.
به دلیل بی علاقه‌گی مردم به کتاب روز به روز از تعداد کتابفروشی‌ها کاسته می‌شود، به تعداد کباب فروشی و لباس فروشی اضافه می‌شود و در برخی شهرها حتی یک کتابفروشی دیده نمی‌شود؛ بلکه در مقابل لوازم التحریر فروشی‌ها چند عدد کتاب نیز در کنار اجناس خود به فروش می‌رسانند.
درآمدها کفاف خرید کتاب را نمی‌دهد
سطح عمومی درآمد مردم اردبیل به اذعان مسئولان پایین‌تر از میانگین کشوری است. در گفتگو با چند تن از شهروندان مشخص شد اولین کالایی که از سبد خرید خانوار حذف می‌شود، کتاب است. هر چند بی‌توجهی به کتاب در بین اقشار مرفه نیز دیده می‌شود و کتابخوانی به پرکردن قفسه با کتاب‌های گران قیمت تبدیل شده اما اقشار کم درآمد علاقه‌ای به خواندن کتاب به دلیل گرانی آن ندارند.
مریم خداپناه که مادر دو کودک است در این خصوص گفت: تنها کتاب‌های درسی و داستان برای کودکانم می‌خرم و کتاب‌های شعر و داستان به حدی گران است در یک سال گذشته حتی یک جلد کتاب نخریدم.
وی افزود: ترجیح می‌دهم پولی که در دست دارم برای اجناس دیگر صرف شود و حالا شعر نخواندم چندان اهمیتی ندارد.
یکی از دانشجویان نیز در این خصوص تصریح کرد: کتب درسی دانشگاهی با افزایش قابل توجه قیمت مواجه است و به دلیل اینکه اغلب کتب قطوری هستند در یکی دو سال گذشته برخی از آن‌ها با قیمت چهار و حتی 4 برابری مواجه شده است.
عطا محمدی افزود: چنین وضعیتی موجب شده تا دانشجویان به جای استفاده از منابع دست اول به سمت جزوه‌نویسی و جزوه‌خوانی روی بیاورند تا صرفا واحدی پاس شود.
گرانی کاغذ اتفاقی کمرشکن برای ناشران
نه تنها گرانی کتاب داد کتابخوانان و حتی نیازمندان به کتاب را درآورده بلکه کتابفروشی‌ها، ناشران و نویسندگان نیز راضی به این وضعیت نیستند.
یکی از ناشران در این خصوص گفت: تیراژ چاپ کتاب از هزار جلد در سه سال قبل به 500 یا 200 و حتی 100 نسخه رسیده است و به ویژه در 6 ماه اخیر تیراژ چاپ کتاب تا 100 نسخه کاهش یافته است.
عزیز احدی تاکید کرد: در چاپ کتاب یا سرمایه‌گذاری 100 درصدی ناشر، یا سرمایه‌گذاری 100 درصدی نویسنده و مولف و یا مشارکت 50 درصدی ناشر و 50 درصدی مولف تعریف شده که با توجه به وضعیت چاپ اکثر ناشران تمایلی به سرمایه‌گذاری ندارند و بیشتر کتب با سرمایه‌گذاری خود مولف چاپ می‌شوند.
وی یکی از دلایل عدم رغبت به چاپ را نبود کاغذ عنوان کرد و افزود: بر خلاف مطبوعات که در بیشتر مواقع از کاغذ داخلی برای چاپ استفاده می‌کنند، کاغذ کتاب وارداتی است و یک بند کاغذ را نمی‌توان پیدا کرد؛ نوسانات موجب شده تا کاغذفروشان از فروش خودداری کنند و مولف مجبور به تامین کاغذ از تهران شود.
احدی با بیان اینکه کاغذ با دلار 4200 تومانی تامین شده اما عملا فروش با قیمت 16 هزار تومانی است، تصریح کرد: اگر کاغذ تا سال گذشته 80 هزار تومان بود امروز به 320 هزار تومان رسیده است و هرچند سه نوع کاغذ دولتی، نیمه دولتی و آزاد داریم اما در اردبیل بر خلاف برخی استانها کاغذ دولتی توزیع نمی‌شود.
وضعیت نابه سامان کاغذ در اردبیل موجب شده اغلب نویسندگان استان‌های دیگر را برای چاپ کتاب خود برگزینند که برآیند آن کاهش رتبه تولید کتاب در اردبیل است.
از سویی گرانی کاغذ طی هفته‌های اخیر شوک غیرقابل وصفی به وضعیت نشر در اردبیل وارد ساخته و عملا به تعبیر مدیر انتشارات محقق اردبیلی از 40 انتشاراتی موجود در استان تعداد انگشت شماری همچنان فعالیت دارد و مابقی به تعطیلی و ورشکستگی مبتلا است.
تنزل فرهنگی در انتظار نسل بعدی
چه خوش فرمودند رهبر معظم انقلاب اسلامی که گرانی کاغذ و این وضعیت پیش آمده پذیرفته نیست. ایشان در بازدید از نمایشگاه کتاب خطاب به وزیر ارشاد گفته بودند صورت‌وضعیت نشان دهنده این است که مردم هنوز کتاب میخرند و برای خواندن، میخرند.
آیت الله خامنه ای اظهار داشتند: دنیای کتاب، دنیای پیچیده‌ای است و این نکته‌ای است که آقای صالحی [وزیر ارشاد] باید توجه کند، باید مسئله کاغذ را حل کرد؛ اینطور نمی‌شود. وزیر فرهنگ و وزیر صنعت بنشینند و این مسئله را حل کنند.
در مقابل این اظهارات موضوع تامین کاغذهای یارانه‌دار برای ناشران و مطبوعات چند صباحی است مطرح شده و مدیرکل ارشاد اسلامی استان اردبیل اخیرا در جمع خبرنگاران از احصا نیاز مصرفی استان و تامین کاغذ خبر داد.
سید ناصر اسحاقی گفت: نیاز مصرفی ناشران فعال نیز احصا شده و کاغذ به زودی به انبارهای ما می‌رسد تا به شکل عادلانه توزیع کنیم.
اما سوال این است که سرنوشت نشر اردبیل در طولانی مدت به چه شکل خواهد بود و آیا مسئولان تدبیری برای تامین کاغذ در دراز مدت دارند؟تامین مقطعی کاغذ آیا قیمت کتاب را کاهش می‌دهد؟ به تجربه ثابت شده که به دلیل افزایش هزینه‌های تمام شده تولید کالا در کشور و تورم موجود، کاهش قیمت بعد از تامین مواد اولیه نیز امکان‌پذیر نیست و در واقع وضعیت فعلی کاغذ و کتاب موجب شده تا ته مانده‌های کتاب در سبدهای خرید خانوار نیز حذف شود.
نسلی از جوانان امروز که با دانش و معلومات بوده و علاقه‌مند به کتاب هستند در سایه کتاب ارزان از مدرسه تا دانشگاه به علم و دانش خود افزوده‌اند. در دهه‌های 70 و 80 به دلیل ارزانی کتاب، کتاب به سادگی در دسترس بود و به ویژه قشر دانش‌آموز، دانشجو و پژوهشگر از آن بهره‌مند می‌شد اما در وضعیت فعلی به ویژه در استانی که میانگین درآمد پایینی به نسبت سایر مناطق دارد به نظر می‌رسد گرانی کتاب و کاغذ سطح دانش و سواد نسل بعدی را تهدید می‌کند و روزی فراخواهد رسید که دانشجویی در این شهر حتی در محاسبات ساده ریاضی و حداقل‌های نگارش املا به مشکل بر برخورد.
گزارش از ونوس بهنود
انتهای پیام/