صنایع دستی استان قم حال و روز خوشی ندارد؛ دغدغه ۲۰ سالهای که هنوز پابرجاست
روز صنایع‌دستی زمانی است برای یادآوری دست‌هایی که خلق می‌کنند و نقش هنر می‌زنند اما محیطی برای عرضه ندارند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، دست‌هایی که زیبایی می‌آفرینند و با هنرشان اعجاز می‌کنند؛ سختی چوب و سنگ را نرم می‌کنند و نقشی هفت‌رنگ می‌زنند بر سختی اجسام، کاشی‌هایی که رنگ‌آمیزی‌شان چشم‌ها را خیره می‌کنند؛ زمختی چوب را با فراز و نشیب‌های موزونی زیبایی می‌بخشند و منبت‌هایشان هنر را برای خانه‌ها به ارمغان می‌آورد. بر دار قالی گره می‌زنند و رنگ‌به‌رنگ و رج به رج هنر اصیل ایرانی را از خانه‌هایی در روستاهای قم به خانه‌هایی در دورترین کشورهای دنیا می‌رسانند تا نام هنرمندان صنایع‌دستی ایران بر عرصه هنر همچنان درخشان بماند.
بیستم خردادماه هرسال، روز صنایع‌دستی لقب گرفته تا زمانی باشد برای یادآوری از زحمات هنرمندانی که سالهای بسیاری است خاک هنر را خورده‌اند و چیزی جز عشق به کارشان عایدشان نشده است؛ سختی‌ها و رنج‌های هنرمندان صنایع‌دستی موضوعی است که حالا سال‌هاست که از آن سخن گفته می‌شود اما این قصه همان است که سردراز دارد.
از بین 300 رشته صنایع‌دستی به ثبت رسیده در سطح کشور، هنرمندان قم در 50 رشته فعال هستند و 2 هزار کارگاه صنایع‌دستی در رشته‌های مختلف ازجمله منبت‌کاری، زیورآلات سنتی، سفال و سرامیک، تراش سنگ، شیشه‌گری، چرم، رودوزی و سایر رشته‌های صنایع‌دستی در استان قم فعال است.
صنایع‌دستی و مشکل فروش!
ریحانه حاجی رضایی یکی از همین هنرمندان جوانی است که حالا 4 سالی می‌شود که به سفال جان تازه می‌بخشد، او که فارغ‌التحصیل از دانشگاه کاشان رشته صنایع‌دستی گرایش سفال و سرامیک است حالا کارگاه انفرادی سفال و سرامیک دارد و با نیرو مشغول فعالیت است اما فروش صنایع‌دستی هنوز برای او و همکارانش مشکلی حل نشده است.
وی اعتقاد دارد که کار سفال پر از ایده و تنوع است و می‌تواند بسط و گسترش بسیاری داشته باشد، اما هنوز کارگاهای کاشی‌کاری و سفال در قم متناسب با این فضا وجود ندارد و بسیار اندک است و اصلاً صنایع‌دستی در شهر قم جایگاه ویژه‌ای نداشته و محیطی برای عرضه محصولات صنایع‌دستی وجود ندارد.
حاجی رضایی اما رجوع مردم به صنایع‌دستی را امید این روزهای فعالان این عرصه دانسته و اعتقاد دارد که علاقه و توجه مردم به صنایع‌دستی به‌مرورزمان بیشتر شده و هنرمندان صنایع‌دستی در قم هم امید دارند که با توجه بیشتر مردم به این رشته‌ها بتوانند محیطی مناسبی برای عرضه این محصولات داشته باشند.
این هنرمند جوان معتقد است که به‌طورکلی جایگاه صنایع‌دستی در استان قم جایگاه مناسبی نیست و فقدان یک محیط عرضه مناسب این مسئله را تشدید کرده است.
این درحالی است که ظرفیت مناسب برای محیط عرضه‌ای که حاجی رضایی از آن یاد می‌کند در استان قم وجود دارد اما این ظرفیت تا به امروز هرز رفته است. بازار کهنه قم اثر تاریخی و ملی که البته این روزها حال‌وروز خوشی هم ندارد و از ظرفیت‌های آن به‌درستی استفاده نمی‌شود.
گردشگری زیارتی و فرصت فروش صنایع‌دستی
نگار رحمتی از دیگر هنرمندان جوان صنایع‌دستی استان قم است که کار کاشی را از پدرش آموخته و حالا زندگی‌اش خلاصه‌شده در کاشی و رنگ و نقش؛ کاشی منبت و هفت‌رنگ کار می‌کند و حالا برای عرضه محصولاتش با مشکل مواجه است. رحمتی می‌گوید: کارگاه چینه را در خانه راه انداخته اما برای فروش محصولات لازم است که بازار و یا بازارچه‌ای دائمی برای فروش محصولات صنایع‌دستی راه‌اندازی شود.
به اعتقاد این هنرمند قمی اقبال و توجه به صنایع‌دستی به نسبت گذشته در بین مردم بیشتر شده است اما شرایط عرضه به‌درستی فراهم نیست و بعضا مردم و زائرانی که به دنبال صنایع‌دستی قم هستند به آن دسترسی پیدا نمی‌کنند و به همان محصولات چینی اطراف بازار و حرم حضرت معصومه(س) رضایت می‌دهند.
این دغدغه البته تنها مختص به جوان‌ها و هنرمندان نوپای صنایع‌دستی نیست و حرف قدیمی‌های صنایع‌دستی استان نیز هست. ابوالقاسم سعادتمند که از جمله همین هنرمندان شناخته‌شده است که اعتقاد دارد راه‌کار در این عرصه چندان هموار نیست و مشکلات بسیاری سر راه هنرمندان صنایع‌دستی وجود دارد.
این هنرمند قمی که تنها تولیدکننده خرمهره در ایران است معتقد است که هنرمندان صنایع‌دستی در استان تنها به هنر خود متکی هستند درحالی‌که بسیاری از وعده‌های حمایت مسئولان روی کاغذ مانده و عملی نشده است و از این منظر که به صنایع فرهنگی استان نگاه هنری و آینده نگرانه‌ای وجود ندارد این صنعت قدرت رشد پیدا نکرده است.
دغدغه‌ای 20 ساله
به گفته وی ایجاد شرایط مناسب برای فروش ازجمله دغدغه‌های اصلی فعالان صنایع‌دستی در قم است به‌طوری‌که ایجاد یک مجتمع مناسب برای فروش و عرضه کالای فرهنگی به یک خواسته و دغدغه 20 ساله تبدیل‌شده که هرروز ماجرای جدیدی پیداکرده و عملی نمی‌شود درحالی‌که یکی از راه‌های اساسی برای افزایش اقبال مردم به صنایع‌دستی پیوند آن با گردشگری مذهبی و عرضه آن در محیط‌های حضور زائران ازجمله ایجاد نمایشگاه‌های فروش صنایع‌دستی در هتل‌ها و مجتمع‌های بین‌المللی است.
آن‌طور که مسئولان میراث فرهنگی و صنایع‌دستی و گردشگری استان پیش‌ازاین گفته بودند بازار کهنه از 180 غرفه موجود در بازار کهنه حدود 40 غرفه مربوط به صنایع‌دستی هستند. زمزمه‌هایی از تبدیل بازار کهنه به بازار صنایع‌دستی و اعطای تسهیلات برای تبدیل‌شدن سایر غرفه‌ها به محل عرضه محصولات صنایع‌دستی، پیش‌ازاین بارها در جلسات استان مطرح‌شده بود اما نتیجه چیزی نزدیک به هیچ بوده است.
سختی‌های و مشکلات جابه‌جایی غرفه‌هایی که به کاری غیر از صنایع‌دستی مشغول‌اند ازجمله بهانه‌هایی بوده است که پیش از این برای این موضوع عنوان‌شده بود اما خود کسبه بازار معتقدند لازم نیست که حتما این اتفاق بیفتد.
علی صباغی که در بازار کهنه کارگاه خراطی راه انداخته است معتقداست که صنایع‌دستی تنها منحصر به محصولات معمول و شناخته‌شده نمی‌شود، به گفته وی لزومی ندارد که نجاری‌ها بخواهند از این منطقه خارج شوند، منبت‌کاری و همین محصولات چوبی مانند پارو که در بازار کهنه ساخته می‌شود اگرچه در لیست صنایع‌دستی نیست اما کاملاً یک اثر هنری ساخته دست است ، برای تبدیل بازار کهنه به بازار صنایع‌دستی تنها باید میراث فرهنگی ورود کند و مغازه‌هایی که خاک می‌خورند و بسته‌اند را احیا کند و سروشکلی به بازار بدهد.
به گفته وی در استان‌های دیگر از ظرفیت‌های مشابه بازار کهنه بهترین استفاده شده و تبدیل بازار کهنه به بازار عرضه صنایع‌دستی می‌تواند یک تیر و دونشان باشد که هم به رونق یافتن بازار کهنه کمک کند و هم‌محلی برای عرضه صنایع‌دستی هنرمندان استان قم فراهم کند و زمینه‌های ارتقای وضعیت هنرمندان قمی را فراهم کند. اتفاقی که البته تا به امروز نیفتاده است و هنوز هم صنایع‌دستی استان حال‌وروز خوشی ندارد.
انتهای پیام/ش