همدان| مبارزه بیولوژیک نخستین گام‌ برای کاهش مصرف سموم کشاورزی

به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، اگر به وقت طغیان و حضور آفت‌ها  با رشد این مشکلات کشاورزی مبارزه نشود بنیان تولید و اقتصاد کشور آسیب می‌بیند و کشور محتاج خارجیان خواهد شد؛ از قدیم‌الایام هم روش مهار تکثیر انواع آفت‌های کشاورزی استفاده از آفت‌کش(سم) با پایه‌ تولید شیمیایی است. 

بر اساس دیدگاه صاحب‌نظران فن کشاورزی و سلامت انسان اکنون بروز بیمار‌ی‌ها نو‌پدید و سخت علاج یکی دلایلش مصرف سم در محصولات کشاورزی است که هزینه‌های زیادی هم بر نظام سلامت کشور تحمیل کرده است.

افق روشن مبارزه بیولوژیک محصولات کشاورزی

همانطور که بیماری‌ها از رهاورد مصرف در کشاورزی نمود پیدا کرد، کارشناسان هم به دنبال‌ استفاده از راهکار‌های جایگزین مبارزه با آفت‌ها بودند که مبارزه بیولوژیک و مکانیکی راه‌حل آن تاکنون بوده است؛ اما همه کشاورزان هم از این روش استقبال نمی‌کنند چون آن را به صرفه تولید محصول نمی‌دانند. هستند کشاورزانی هم که این راه رفتند و محصول تولیدی آنها حاصل مبارزه بیو‌لوژیک است.

باید دید کشاورزی استان در این حوزه چه وضعیتی دارد با توجه به این نکته که استان همدان سالانه بیش 5 میلیون‌تن تولید محصول کشاورزی با 114 هزار بهره‌بردار دارد.

مدیر حفظ نباتات جهاد کشاورزی استان همدان درباره وضعیت استان در مبارزه بیولوژیک اظهار داشت: از سال 75 در استان همدان با 5 هکتار مبارزه بیولوژیک آغاز و در بین سال‌های 84 تا 85 روند این روش مبارزه گسترش داشت؛ تاکنون هم مبارزه با این روش برای مقابله با آفت‌ها به سطح زیرکشت 10 هزار هکتار در استان رسیده است.

شهرام پیشه‌ور بدون اشاره به سطح زیرکشت محصول در استان همدان، افزود: یک واحد آزمایشگاهی تولید حشرات مفید در استان داریم که اقلام مورد نیاز مبارزه را برای کشاورزی استان تامین می‌کند و برای نخستین‌بار در کشور هم یک شرکت دانش‌بنیان در استان انواع حشرات مبارزه کننده با آفا‌ت کشاورزی را تولید می‌کنند.

برای استفاده از روش بیولوژیک در محصولات کشاورزی باید سطح زیرکشت یا تولید محصول کشاورزی در مجاروت هم باشد و همزمان هم رها‌سازی حشرات مبارزه‌کننده با آفت‌ها رها‌سازی شود.  

اقتصاد مقاومتی و کاهش مصرف سم

وی گفت: روش مبارزه بیو‌لوژیک مصرف سم را در محصولات کشاورزی کاهش می‌دهد و روش اقتصاد مقاومتی هم محسوب‌ می‌شود چرا که دیگر مجبور به خروج ارز برای وارد کردن سم نخواهیم بودو افزون بر آن محصولات تولیدی هم از سلامت بیشتری نسبت به محصولاتی که در آنها استفاده شده است دارد.

مدیر حفظ نباتات جهاد کشاورزی استان همدان با یاد‌آوری اینکه هر سال 100 هزار هکتار مبارزه زراعی و مکانیکی در استان اجرا می‌شود، اظهار داشت: 600 عامل خسارت‌زا برای محصولات کشاورزی وجود دارد که آفت‌ها و علف هرز از مواردی است که برای آن سم استفاده می‌شود. سم یک ماده شیمیایی است و در 15 سال اخیر در استان همدان مصرف سم را از 700 تن به 460 تن کاهش دادیم.

اکنون سرانه مصرف سم استان همدان 6 تا 7 دهم لیتر در هر هکتار است که به دلیل استفاده از رو‌ش‌های جایگزین مانند مکانیکی، زراعی و بیولوژیک مصرف سم به این حد از کاهش در استان رسیده است.

پیشه‌ور با اشاره بر اینکه اکنون مصرف سم  در کشور یک لیتر در هر هکتار و در کشور‌های خارجی هم 1.2 لیتر در این مقیاس است، افزود: تا حدود 60 درصد هزینه استفاده از روش‌های مبارزه بیولوژیک مانند انواع کنه‌های شکار‌گر، فرمون‌ها و  غیره و با حمایت دولت به کشاورزان پرداخت می‌شود و حتی کلاس‌های آموزشی هم برای استفاده صحیح از این روش‌ها برای کشاورزان داشتیم تا آنها اهمیت استفاده از این روش را برای خود خانواده‌اشان و بعد هم جامعه بیشتر متوجه شوند.

حتی به کشاورزان توصیه کردیم که برای تولید محصول سالم از کود‌های عالی و با پایه‌های گیاهی استفاده کنند. در همدان هم یک فروشگاه محصول تولیدی مبارزه شده با روش‌های بیولوژیک را تولید می‌کند.

وی افزود: هر سال بین 20 تا 25 اطلاعیه برای نحوه صحیح مصرف سم به موقع صادر می‌کنیم تا سم‌ها فقط برای نوع مشخص آفت در بازه‌زمانی هاص مصرف شود و به حشرات مفید دیگر ضرر نرساند.

همچنین برای بررسی مقدار آفت‌کش باقیمانده در محصولات کشاورزی استان هم همکاری مشترکی با دانشگاه علوم‌پزشکی استان داریم استان همدان به لحاظ مصرف سم در کشاورزی استانی ایمن است. امسال بیش از 23 هزار هکتار مبارزه بیو‌لوژیک در سطح زیرکشت داریم که با روش‌های مختلف اجرا خواهد شد.

سم کمتر، سلامت بیشترمردم

یکی از کشاورزان به کار گیرنده روش مبارزه بیولوژیک در همدان هم اظهار داشت: 3 سال است که برای گلخانه‌اش از این روش استفاده می‌کند و به پرورش و تولید خیار، گوجه‌فرنگی و فلفل اشتغال دارد. با به کارگیری این روش سم کمتری در گلخانه مصرف کردم  چرا که اولویتم حفظ سلامت جامعه بوده و هست.

مهرداد زمانی‌فر افزود: مقدار مصرف حشرات مبارزه کننده با آفت محصولات کشاورزی به تناسب نوع کشت و وسعت مزرعه یا گلخانه متفاوت است؛ به دقت نمی‌توان آمار دقیقی از تعداد حشرات و غیره داد، هر چند با مبارزه بیولوژیک هزینه تولید افزایش می‌یابد اما به سلامتی مردم کمک کردم و در ضمن جمعیت آفت هم کامل کنترل شده است.

محصول تولیدی با این روش باید حتما تائیدیه سازمان حفظ نباتات را داشته باشد و مردم هم باید از فردی که چنین ادعایی دارد این تائیدیه را تقاضا کنند.

وی که دانش‌آموخته حشره‌شناسی است، گفت: اکنون در کنار استفاده از حشرات مفید برای مبارزه بیولوژیک باید از کود‌های دیگری هم برای مقاوم‌سازی محصول استفاده کنیم که هزینه‌ این کود‌ها هم 100 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته است تامین سم‌راحت‌تر است اما اقلام مبارزه بیو‌لوژیک به راحتی پیدا نمی‌شود به این دلیل هم شاید استقبال کشاورزان کمتر است.

افزایش تنوع عوامل مبارزه بیو‌لوژیک درکشور

یک استاد حشره شناس و تولید کننده عامل بیو‌لوژیک آفت‌ها گفت: حشرات مضر محصولات کشاورزی به صورت طبیعی دشمنانی دارند که از حشره بالغ یا لارو آن تغذیه می‌کند و به صورت خود‌کار جمعیت آفت‌ها را کنترل کرده و کاهش می‌دهد که سم‌پاشی گسترده موجب نابودی این حشرات مفید به همراه حشرات غیر‌مفید و مضر برای محصول هم می‌شود.

علیرضا نظری افزود: 10 سال است که در حوزه تولید انواع حشره‌های مفید برای مبارزه با آفت مزارع فعالیت دارد و دانش آموخته رشته حشره‌شناسی است. دانشی که در کنترل بیو‌لوژیک هم نقش دارد و به افزایش تولید محصول کشاورزی هم بدون استفاده از آفت‌کش‌ها و سم منجر شده است.

این دانش آموخته دکترای حشره‌شناسی اظهار داشت: نمونه دشمنان طبیعی آفات می‌توان، زنبور تریکوگراما و براکون را برای مبارزه با آفت‌های کرم ساقه‌خوار برنج و ذرت، مینوز گوجه فرنگی، کرم پیله نخود، کرم ساقه غوزه پنبه، گلوگاه‌انار  و همچنین مگس‌های پارازتوئید و کنه‌ها و غیره نام برد. البته تعداد تنوع عوامل بیولوژیک در کشور کم است که باید این تعداد برای مبارزه با انواع آفت‌های افزایش یابد. قیمت عوامل بیو‌لوژیکی آفت‌ها زیاد نیست.

افزایش حمایت دولت و فرهنگ‌سازی برای استفاده از روش‌های بیولوژیک

دیگر کشاورز همدانی هم که 8هزار متر گلخانه‌دار گفت: قبلا اقلام مبارزه بیولوژیک با آفت‌ها از خارج کشور وارد می‌شد اما اکنون برخی شرکت‌ها در کشور این حشرات و اقلام را تولید می‌کنند. اگر کشاورزی مبارزه تلفیقی انجام دهد هر هزار‌متر آن 2 تا 3 میلیون تومان هزینه دارد و اکنون با افزایش هزینه‌ها این مبلغ به 4  تا 5میلیون تومان رسیده است.

امیرحسین‌صفا‌دوست اظهار داشت: شاید به دلیل اینکه مزراع  استفاده کننده از روش‌های مبارزه بیولوژیک با آفت‌ها کم است مقدار تولید این حشرات هم در کشور زیاد نیست و تعداد محدودی از شرکت‌ها اقلام مورد‌نیاز را برای مبارزه بیو‌لوژیک تولید می‌کنند و هزینه آن در قیاس با مبارزه با سم زیاد است.

وی افزود: اما اهمیتی که مبارزه بیولوژیک در قیاس با سم برای سلامتی انسان دارد جایگزینی ندارد و کشور‌های پیشرو در این حوزه سال‌هاست به استفاده از این روش در تولید محصولات خود روی آوردند. و دولت باید تبلیغ گسترده‌ای برای استفاده از این روش انجام دهد تا کشاورزان بیش از گذشته به استفاده از این روش روی بیاورند و هزینه تمام شده تولید هم کاهش یابد و محصول تولیدی با این روش هم قیمت بیشتری داشته باشد.

تولید تجاری و تامین نیاز کشور

یک تولید کننده حشرات مبارزه بیو‌لوژیک که حدود یک سال است تولید خود را در کنه شکارگر به مرحله تجاری رسانده است، گفت: اکنون از این محصول و سایر تولیدات شرکت دانش‌بنیان خود برای استان‌های اصفهان، یزد، مرکزی و تهران و کرمانشاه و همدان تقاضا داریم.

کنه شکار‌گر برای ادامه حیات خود  از آفت‌های مزارع و گلخانه تغذیه می‌کند و نسل این آفت را کنترل و حتی نابود می‌کند. و وقتی در مزرعه‌ای این روش استفاده شود دیگر نیازی به سم‌پاشی نیست.

محمد خانجانی افزود: سم به گیاه استرس وارد می‌کند اما مبارزه بیو لوژیک این طور نیست و در نتیجه تولید محصول کاهش نمی‌یابد اگر از سم به درستی استفاده نشود آثار زیانباری در انسان دارد و مضر برای سلامت انسان است اما مبارزه بیو‌لوژیک به دلیل آنکه در ماده تولید شده تاثیری ندارد و فقط آفت را نابود می‌کند مضر برای سلامتی انسان نیست.

عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی همدان اظهار داشت: برای تهیه سم باید ارز از کشور خارج شود اما حشراتی که برای مبارزه بیو‌لوژیک تولید می‌شود در داخل تولید شده و ارزش تولید کشاورزی کشور را افزایش می‌دهد و نوعی اقتصاد مقاومتی هم محسوب می‌شود.

قبلا  این حشرات از کشور‌های دیگر مانند هلند و بلژیک وارد کشور می‌شد اکنون در کشور تولید می‌شود و حتی نیاز کشور را هم تامین می‌کنیم. یعنی دانش تولید این حشرات در کشور بومی شده است.

وی با اشاره بر اینکه در هر دوره رشدی گیاه باید از روش‌بیو‌لوژیک استفاده کرد، گفت: از اهداف تولید محصولات بیولوژیک در این شرکت، تأمین امنیت غذایی، اشتغال‌زایی مستقیم و غیر‌مسقیم و بومی‌سازی دانش آن بوده است و افزایش سم‌پاشی(آفت‌کش‌ها) به اکوسیستم آسیب زده و عامل نابودی حشرات مفید است.

5درصد از سمی که استفاده می‌شود آفت را نابود و بقیه در محیط می‌ماند. که برای سلامت انسان مضر است.کنه‌های شکار‌گر توانایی نابودی آفت‌هایی متعددی مانند کنه تار‌تن(کنه تار‌عنکبوتی) و غیره را دارند.

گزارش از حمید نصرتی قانعی

انتهای پیام/ ت