موسیقی سنتی آذربایجان‌غربی همچنان در دل تاریخ می‌درخشد + تصاویر
آذربایجان‌غربی به‌عنوان منطقه‌ای که به رنگین‌کمان اقوام ایرانی یاد می‌شود دارای فرهنگ غنی موسیقی سنتی نیز هست که با ساز نی و دف و تار عاشیق، آوازی عاشقانه و چنگ و رباب می‌سرایند و فرهنگ زیبای آذری را به‌رخ جهانیان می‌کشند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از ارومیه، آذربایجان غربى به‌تبع تنوع و ترکیب قومى خود داراى انواع مختلف موسیقى بومى است که اقلیت‌هاى مذهبى، کردها، آذرى‌ها و سایر اقوام هر کدام با توجه به خصوصیات قومى و رفتارهاى فرهنگى خود نوعى از موسیقى خاص را به‌نمایش می‌گذارند و موسیقى بومى آذرى‌ها عمدتاً در وجود "عاشیق‌ها" خلاصه مى‌شود.
عاشیق‌های معاصر آذربایجان، مالک گنجینه عظیم هنر و ادبیات تاریخی اسلامی خویش هستند و سروده‌های استادانه خود را با ایده‌های بشردوستانه و حفظ سنن عاشیقی میان مردم رواج می‌دهند و وقت و بی‌وقت در مجالس عروسی و جشن‌ها حاضر می‌شوند و هم از این راه معیشت روزانه خود را نیز تأمین می‌کنند.
در روزگاران گذشته به این هنرمندان علاوه بر "اوزان" "عاشیق" "وارساق" "یانشاق" هم می‌گفتند و به هنرمندترین و شایسته‌ترین‌شان "دده" اطلاق می‌شد و آهنگ‌های عاشیقی 72 عدد بوده که امروزه اگر آهنگ‌های مناطق و سرزمین‌های مختلف را به‌حساب آوریم صدها آهنگ متنوع عاشیقی وجود دارد که از آنها 50 موردشان در آذربایجان غربی رایج است.
حضور پرشور جوانان در کارگاه‌های ساخت ساز سنتی سبب می‌شود که همه‌ساله تعداد زیادی از آلات موسیقی مانند "تار"، "سه‌تار"، "کمانچه"، "تنبک" و "بربط" را (البته از نوع مرغوب آن) به بازارهای داخلی و خارجی عرضه نمایند و آینده امیدوار کننده‌ای را برای این هنر سنتی ترسیم کنند.
ساز عاشیقی اسلحه‌ای برای دفاع از حق مردم
عاشیق همان معنی دلباخته و دلداده است و هنرمندی است خوش‌قریحه، شیرین‌بیان، خلاق، خوش‌صدا و دارای طبع شعری که همراه با نواختن ساز آواز خوانده و داستان می‌سراید، مورخان و محققان تاریخ پیدایش هنر عاشیق را در حدود 2 هزار سال پیش می‌دانند که از آن زمان به‌تدریج سیر تکاملی خود را طی نموده و بعد از فراز و نشیب بسیار به‌شکل کنونی به دست ما رسیده است.
ساز عاشیق علاوه بر اینکه یک ابزار اجرایی موسیقی در آذربایجان است در طول تاریخ در حکم اسلحه آتشینی در دست قهرمانان بوده و گاه مانند شمشیری تیز به قلب دشمنان کشور فرو رفته و ستم‌دیدگان را علیه ستمکاران و حاکم ظالم شورانیده است همچنین از عاشیق‌های قدیمی و معروف آذربایجان عاشیق علی عسگر، درویش قربانی، عاشیق آلی، عاشیق فرهاد و عاشیق درویش را می‌توان نام برد.
در طول تاریخ گذشته عاشیق‌ها ضمن شرکت در مجالس عروسی و عزا داستان‌های عبرت‌آمیز آذربایجان همچون کوراوغلو، آسلی و کرم، حیدر و بهرام را برای مردم مشتاق تعریف می‌کردند و اخبار و اطلاعات مردم دهات و مناطق مختلف سرزمین بزرگ آذربایجان را به یکدیگر می‌رساندند.
آذربایجان غربی مهد موسیقی سنتی
کارشناس حوزه هنری موسیقی آذربایجان غربی می‌گوید: موسیقی از گذشته تاکنون در تمامی جوامع بشری مطرح بوده و آیتم‌های اصلی فرهنگی هر کشور و هر قومیت را تشکیل می‌دهد و هر کشوری دارای موسیقی ملی خود بوده و قبل از اینکه یک هنر باشد از زمان قدیم جزو علم ریاضی بوده است.
داریوش علیزاده می‌افزاید: آذربایجان غربی مهد موسیقی است و به‌دلیل داشتن قومیت‌های مختلف و مرزی بودن منطقه و داشتن مرز مشترک با کشورهای همسایه و تبادلات فرهنگی با افراد این کشورها فرهنگ و سنن آنان نیز در موسیقی و فرهنگ ایرانی و آذری تأثیر گذاشته است.
وی تصریح می‌کند: یک سری از موسیقی‌ها وارداتی است و یک سری از آنها موسیقی‌های محلی و بومی است، موسیقی‌های وارداتی از طریق مرزها یا سایر وسایل ارتباطی ازجمله اینترنت، تلویزیون و ماهواره‌ها از فرهنگ‌های مختلف وارد موسیقی استان شده است خصوصاً موسیقی فولکلور و سنتی ترکیه که به‌دلیل اشتراکات مذهبی و زبانی موسیقی آذربایجان غربی بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
موسیقی عاشیق آذربایجان غربی به ثبت ملی رسیده است
وی تأکید می‌کند: ارومیه در موسیقی بومی عاشیق صاحب سبک و مکتب است، موسیقی عاشیق به‌عنوان میراث بشر در سازمان یونسکو به نام جمهوری آذربایجان به ثبت جهانی رسیده است در سال 92 نیز در آذربایجان غربی به نام ارومیه ثبت ملی شده است.
علیزاده می‌گوید: موسیقی جلمان یکی دیگر از موسیقی‌های سنتی با قدمت کهن در آذربایجان غربی است و در واقع یک نوع موسیقی رقص با حرکات موزون به‌شمار می‌رود که میان اقوام مختلفی ازجمله اعراب، کردها، ترک‌ها در آذربایجان غربی رایج است این رقص در استان دارای متد خاصی است.
وی با اشاره به اینکه در عروسی‌های آذربایجان غربی طی زمان گذشته در مجلس آقایان موسیقی عاشیقی و در مجلس خانم‌ها کمان قوال (کمانچه و دایره) نواخته می‌شد که با رقص جلمان مجلس را گرم می‌کردند، جلمان یک نوع رقصی است که کوچک و بزرگ همه با هم به‌طور دایره‌وار دست یکدیگر را می‌گیرند و به‌نوعی نماد اتحاد و همبستگی را تداعی می‌کنند.
کارشناس حوزه هنری موسیقی آذربایجان غربی بیان می‌کند: موسیقی کمانچه و دایره در سال‌های پیشین جایگاه خاصی را در آذربایجان غربی داشت و صاحب یک موسیقی ویژه‌ای بود که امروزه دیگر چنین سبک و نوازنده‌ای در استان وجود ندارد آخرین و مشهورترین نوازنده این کمان یدالله حاجی‌زاده بود که فوت کردند و الآن به‌دلیل بی‌توجهی به این موسیقی قدیمی و آمدن ارکسترها و آلات موسیقی جدید بیشتر موسیقی‌های سنتی منقرض شده‌اند.
نسل جدید با نوای سنتی و محلی آشنایی ندارند
داریوش علیزاده می‌افزاید: موسیقی محلی و ملی در سطح کشور وضعیت مساعدی ندارد جوانان با ماهیت موسیقی اصیل فولکلور و ارزش‌هایی که این موسیقی دارد آشنایی ندارند و هویت فرهنگی‌شان را گم‌کرده‌اند و این نوع آهنگ را نوعی بی‌کلاسی و بی‌فرهنگی برای خود تلقی می‌کنند.
وی تصریح می‌کند: ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که فرهنگ‌های جوامع مختلف در آن به هر شکلی تبلیغ می‌شود و سعی در غالب کردن فرهنگ خود دارند که متأسفانه این جریان در جامعه ما بازخورد خوبی نداشته و علاوه بر اینکه از تبلیغ فرهنگ خود در سایر کشورها بازمانده‌ایم در کشور خودمان نیز دچار بحران فرهنگی هستیم.
علیزاده می‌گوید: واحد موسیقی حوزه هنری در آذربایجان غربی برای حفظ فرهنگ موسیقی سنتی در سال 83 تأسیس شد و طی این 15 سال کارهایی برای حفظ و ترویج این نوع موسیقی در استان انجام گرفته است از جمله شناسایی تعداد نوازندگان سبک موسیقی عاشقی استان، تولید آلبوم موسیقی عاشقی مکتب ارومیه برای معرفی نوازندگان و مکتب عاشقی ارومیه و برای اولین بار کانون عاشیق‌های آذربایجان غربی ایجاد شد.
کارشناس حوزه هنری موسیقی آذربایجان غربی تأکید می‌کند: از عمده‌ترین مشکلات حوزه هنری موسیقی استان نداشتن اماکن مناسب توزیع سی‌دی‌های مجاز برای عرضه موسیقی‌های محلی و بومی، عدم تخصیص بودجه کافی برای اجرای برنامه‌های توسعه‌گرا در حوزه موسیقی سنتی، تبلیغات ضعیف در تمامی حوزه‌ها خصوصاً فرهنگ غنی موسیقی سنتی، عدم حمایت صدا و سیمای استان از این رویداد در حالی که کانون عاشیق‌ها قریب به 8 سال است که در حوزه آشنایی بیشتر مردم با موسیقی سنتی عاشیقی و حفظ فرهنگ آذربایجان غربی برنامه رایگان اجرا می‌کند.
گزارش از زهرا بخشی
انتهای پیام/ش*
