گزارش تسنیم | مغولستان و خروج از دایره قدرت روسیه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در طی سال های حکومت اتحاد جماهیر شوروی خصوصا پس از سال 1945 روس ها به صورت غیررسمی مغولستان را شانزدهمین جمهوری شوروی می دانستند؛ دلیل آن نیز نه تنها تلاش خود مغولستان در طی جنگ دوم جهانی برای تبدیل شدن به یکی از جمهوری های اتحاد جماهیر شوروی بلکه تلاش ها و اقدامات شدید آنها برای کپی کردن قوانین و شیوه های شوروی بود. به عنوان مثال مغولستان در سال 1941 الفبایی بر مبنای الفبای سیریلیک روسی را انتخاب کرد. علاوه بر این مغولستان زبان روسی را در رسانه ها و سیستم آموزشی خود ارتقا و گسترش داد به گونه ای که در بسیاری از بخش ها زبان روسی جایگزین زبان مغولی شد (1).

این سیاست و الگو ریشه در این واقعیت داشت که امپراتوری روسیه تزاری حدود یک قرن پیش از آن نقشی کلیدی در استقلال مغولستان از چین ایفا کرده بود. اما علاوه بر این، امپراتوی روسیه تزاری نیز از این کشور بزرگ (با مساحتی حدود یک سوم امریکا) و کم جمعیت ( در حال حاضر با جمعیتی حدود 3 میلیون نفر) برای اعمال فشار بر چین که هنوز کنترل نواحی داخلی آن را بر عهده دارد استفاده می کرد. همچنین دلیل دیگر مسکو برای استفاده از سلطه خود بر مغولستان این بود که نمی خواست تا پکن از هم قومی های مغول ها یعنی بوریات ها که تا سال 1958 مغول های بوریاتی نامیده و در داخل مرزهای روسیه زندگی می کردند علیه آن ها استفاده کند. با این حال، پس از آغاز فروپاشی امپراتوری شوروی در سال 1989 و سپس فروپاشی کامل اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991، این اوضاع شروع به تغییر کرد. در حال حاضر نسلی به طور کامل در مغولستان رشد کرده است که زبان روسی را نمی داند. در همین حال برخی از مغولستانی ها حتی خواهان کنار گذاشتن کامل الفبای سیریلیک و بازگشت به الفبای اسکریپت عمودی هستند که مغول ها برای قرن ها از آن استفاده می کردند (2).

از دیدگاه مسکو، چنین اقداماتی پیرامون زبان و الفبا در مغولستان همانند سیاست های مشابهی که در دیگر جمهوری های سابق شوروی اتفاق افتاد حرکتی تهاجمی و خطرناک است. حتی به نظر می رسد که این تصمیم مغولستان به دو دلیل باعث نگرانی بیشتر مسکو باشد. چرا که از یک سو پیچیدگی های جدیدی در روابط روسیه و چین را باعث می شود و می توان انتظار داشت که مغولستان از این پس خود را در جبهه پکن تعریف کند. از سوی دیگر نیز این تغییرات در مغولستان می تواند بر روی بوریاتی ها که در داخل مرزهای فدراسیون روسیه ساکن هستند تاثیرگذار باشد (3).

با وجود اینکه زبان روسی در مقایسه با زبان سخت چینی هنوز هم به عنوان شناخته شده ترین زبان خارجی در مغولستان رایج است، اما در حال حاضر به عنوان یک زبان خارجی مورد استفاده قرار میگیرد نه یک زبان ملی. از سال 1990 میلادی برای ورود به دانشگاه های مغولستان نیازی به دانستن زبان روسی نیست و هم چنین از سال 2003 که زبان انگلیسی به عنوان واحد درسی زبان های خارجی جایگزین زبان روسی در مدارس مغولستان شد، تدریس این زبان از حالت اجباری در مدارس نیز حذف گردید. این بدین معناست و شواهد مختلفی نیز آن را تایید می کند در حالیکه اکثر مغولستانی های بالای 35 سال زبان روسی را می دانند، افراد با سنین کمتر دیگر با زبان روسی آشنا نیستند. این اوضاع نشان می دهد که نقش روسیه در مغولستان رو به کاهش است مگر این که اتفاقات رادیکالی صورت پذیرد، مساله ای که مسکو خواهان آن است ولی در حال حاضر هیچ چشم اندازی از سوی اولان باتور در این زمینه دیده نمی شود.

اخیرا در مقاله ای که در کنفرانس زبان روسی در خارج از فدراسیون روسیه وضعیت وخیم این زبان و کاهش نفوذ فرهنگی و سیاسی روسیه در مغولستان مورد بررسی قرار گرفته است. نویسنده در این مقاله تاکید کرده که دوران طلایی اواخر دهه 1940 که زبان روسی در تمامی مدارس مغولستان حدود 4 الی 5 ساعت در هفته تدریس می شد یا دهه 1970 که موسسه آموزش زبان روسی در این کشور تاسیس و طی یک دهه فعالیت 1847 معلم زبان روسی از آن فارغ التحصیل شدند تمام شده است. آن دوران طلایی احتمالا هرگز تکرار نخواهد شد. خصوصا که در سال 1989 مغولستان قرارداد کاری تمامی معلمان زبان روسی را لغو کرد که در نتیجه آن 500 نفر شغل خود را به طور کامل از دست دادند و بیش از 200 کلاس زبان روسی تعطیل و به جای آن تدریس زبان انگلیسی آغاز شد. این مقاله تاکید می کند که آموزش روسی به طور کامل متوقف نشد اما حتی گام های مثبت نیز شامل جنبه های منفی است. به عنوان مثال سه سال پیش وزرات آموزش مغولستان اعلام کرد که مدارس یم توانند دوره های زبان روسی را مجددا راه اندازی کنند اما به این شرط که هر کلاس بتواند شامل 25 دانش آموز باشد. در برخی از نقاط این امر باعث توقف کامل آموزش زبان روسی شد (4).

در مقابل مسکو با اقداماتی نظیر افزایش تعداد بورس های تحصیلی برای مغولستانی هایی که تمایل به مطالعه زبان روسی در دانشگاه های روسیه دارند، ارائه کمک های بیشتر به مدرسان زبان  روسی در مغولستان جهت ادامه کلاس های روسی برای بیش از 3000 جوان، و نیز راه اندازی کارزارهای تبلیغاتی علیه هر گونه کاهش آموزش زبان روسی یا ایده کنارگذاشتن الفبای سیریلیک و بازگشت به الفبای کهن مغولی به این اتفاقات پاسخ داد.

مسکو ممکن است که در زمینه جلوگیری از کنار گذاشتن الفبای سیریلیک و بازگشت به الفبای کهن مغولی موفق شود چرا که بسیاری از مغولستانی ها نیز مخالف این کار هستند. اما تقریبا در جای دیگری قطعا بازنده خواهد بود. تمامی شواهد نشان دهنده این است که کاهش اهمیت زبان روسی در مغولستان همچنان ادامه خواهد داشت و این کاهش باعث افول هر چه بیشتر نفوذ روسیه بر مغولستان خواهد شد.

1. https://cod15.ru/interesnoe/mongoliya-pochemu-ee-nazyvali-16-oj-respublikoj-no-tak-i-ne-prinyali-v-sostav-sssr.html
2. https://www.fergananews.com/articles/5850
3. https://gazeta-n1.ru/news/49168/
4. https://rg.ru/2019/06/11/rusist-v-mongolii-vyroslo-celoe-pokolenie-ne-znaiushchee-russkogo-iazyka.html

انتهای پیام /