آنچه از بهار تا پاییز بر زاینده‌رود می‌گذرد؛ نجات کشاورزی اصفهان با بارش باران
گروه استانها ـ وضعیت نامطلوب کشاورزی اصفهان به خاطر نبود ذخایر آبی مناسب از یک سو و نقش مهم ذخیره سد زاینده‌رود برای تأمین آب شرب مردم اصفهان از سوی دیگر موجب شد تا رهاسازی آب برای کشت بهاره کشاورزان اصفهان به تصویب رسید.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، مهمترین نگرانی مردم و دولت‌ها از گذشته تاکنون مسئله آب و نیاز به ذخیره آن بوده که از نقطه نظر کمی و کیفی بستر توسعه همه جانبه است، آب از اساسی‌ترین مباحث مهم امروز کشور و استان اصفهان محسوب میشود، شاید کمتر کسی مطلع باشد که در برخی از روستاهای اصفهان در سال‌های اخیر آب آشامیدنی با تانکر برای اهالی آنها تامین میشود.
زاینده‌رود از آن جهت که یکی از بزرگ‌ترین و پرآب‌ترین رودخانه‌های مرکز ایران بوده و در مسیر خود روستاهای بسیاری را آباد می‌کرده، نام زاینده‌رود گرفته و از دیرباز رگ‌حیاتی و عامل اصلی سرسبزی و حاصلخیزی اصفهان محسوب می‌شده، این رودخانه از کوه‌های زاگرس مرکزی به‌ویژه زردکوه بختیاری سرچشمه گرفته و در کویر مرکزی ایران به سمت شرق پیش می‌‌رود و به تالاب گاوخونی در شرق اصفهان می‌‌ریزد.
آب زاینده‌رود هویت بخش کشاورزی استان و نشانه زنده بودن این دیار است که علاوه بر جاذبه تفریحی و فرهنگی، همواره نقشی موثر در کشاورزی و اقتصاد منطقه به‌ویژه شرق اصفهان و هستی تالاب گاوخونی دارد که به‌علت تغییرات اقلیمی، خشکسالی‌های متوالی، تراکم جمعیت و افزایش برداشت بی‌رویه در سال‌های متوالی به رودخانه‌ای فصلی تبدیل و در محل پایین دست در فصول گرم با خشکی روبه‌رو شده است.
سد زاینده‌رود با حجم مخزن یک میلیارد و 250 میلیون مترمعکب، فروردینماه سال گذشته فقط 156 میلیون مترمکعب ذخیره آبی داشت به‌عبارتی حدود 88 درصد از مخزن این سد خالی بوده است البته بهمن‌ماه 96 میزان ذخیره سد به حدود 10 درصد (132 میلیون مترمکعب) رسیده بود.
وضعیت ذخایر نامطلوب سد زاینده‌رود در 6 ماهه دوم سال 96 موجب شد تا کشاورزان اصفهانی نتوانند همچون سال‌های قبل از منابع آبی این رودخانه برای کشت و زرع خود استفاده کنند. این موضوع سبب شد تا در اسفندماه سال گذشته اصغر محسن‌زاده کرمانی معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان بیان کند؛ برای کشت بهاره به شدت با محدودیت تحویل آب روبه‌رو هستیم، امکان کشت بهاره کشاورزان اصفهان بسیار کم و به صورت محدود از اواخر اسفند امسال تا اواسط اردیبهشت سال 98 محصولاتی همچون سبزی و صیفی‌جات کشت میشود.
با وجود اینکه سال گذشته کمترین بارندگی را در طول 52 سال گذشته داشتیم، زاینده‌رود پس از بازگشایی 20 روزه در میانه زمستان سال گذشته، از آغاز نوروز 98 بار دیگر جاری شد. هر چند دستور رئیس جمهور مبنی بر جاری شدن آب زاینده‌رود با هدف جذب گردشگر در نوروز امسال بود اما به لطف نزول برکات آسمانی باران مرحمی بر کم شدن آب مخزن سد زاینده‌رود شد و در فروردینماه با بارش‌های خوب بالادست، اکنون ذخیره مخزن سد زاینده‌رود در حدود 780 میلیون متر مکعب است که همین موضوع دلیلی برای جاری ماندن آب تا پایان تابستان است.
بدین ترتیب در برگزاری نشست شورای سازگاری با کم‌آبی در وزارت نیرو، مقرر شد با مسئولیت استان اصفهان، تمهیدات لازم برای مصرف بهینه و همچنین با رعایت خط قرمز حجم آب و نگه‌داشت کشت پاییزه، برنامه‌ریزی لازم انجام شود.
مدیریت جریان زاینده‌رود به استان اصفهان سپرده شد
استاندار اصفهان گفت: آب شرب خط قرمز وزارت نیرو و استانداری اصفهان است و از سوی دیگر کشاورزان تأکید بیشتری بر کشت پاییزه نسبت به کشت بهاره دارند و هر زمان ذخیره آب سد از 450 میلیون متر مکعب کمتر شود جریان آب متوقف میشود و مدیریت این موضوع به استان اصفهان سپرده شده است.
عباس رضایی با اشاره به برگزاری جلسه در وزارت نیرو برای جاری بودن آب در رودخانه زاینده‌رود برای کشت تابستانه کشاورزان اصفهانی اظهار داشت: این جلسه با حضور وزیر نیرو، معاونان وزرای کشور، صمت، جهاد کشاورزی، معاون سازمان محیط زیست، استانداران اصفهان و چهار محال و بختیاری و دو نماینده از صنف کشاورزان این استانها تشکیل شد.
وی با اشاره به اینکه ذخیره آب سد زاینده‌رود در حال حاضر حدود 780 میلیون متر مکعب است، افزود: در این جلسه از سوی استان اصفهان پیشنهاد شد که بنابر درخواست کشاورزان شرق، غرب و شمال استان حجمی از آب برای کشت صیفی‌جات و درختان اختصاص یابد. پس از بررسی‌های کارشناسی مقرر شد آب مورد نیاز برای کشت پاییزه مشروط بر حفظ حداقل 450 میلیون متر مکعب آب در پشت سد اختصاص داده شود.
استاندار اصفهان بیان کرد: مردم به شکرانه جریان آب زاینده‌رود در بخش‌های کشاورزی، صنعتی و خانگی صرفه‌جویی را در دستور کار قرار دهند.
تامین آب کشت بهاری کشاورزان تصویب شد
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اصفهان گفت: بنابر جلسه شورای سازگاری با کم‌آبی در تهران، رهاسازی آب برای کشت بهاره کشاورزان به تصویب رسید.
مسعود میرمحمدصادقی درباره تامین آب کشت بهاری کشاورزان با اشاره به جلسه صورت گرفته اظهار داشت: در جلسه شورای سازگاری با کم‌آبی که در تهران برگزار شد رهاسازی آب برای کشت بهاره کشاورزان به تصویب رسید.
وی ادامه داد: پیرامون درخواست و نامه استانداری اصفهان جلسه شورای هماهنگی حوضه آبریز زاینده‌رود تشکیل شد و در این جلسه با توزیع آب بهاره برای کشاورزان اصفهان ضمن حفظ خط قرمز حجم آب در پایان شهریور برای کشاورزی و کشت پاییزه موافقت شد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اصفهان پیرامون پیگیری‌های استاندار اصفهان در این ارتباط بیان کرد: در این جلسه با پیگیری‌های استاندار اصفهان رهاسازی آب برای کشت بهاره به تصویب شورا رسید.
تخصیص آب برای کشت تابستانه ضرر کشاورزان و محیط زیست را کاهش می‌دهد
عضو هیئت مدیره نظام صنفی کشاورزان شهرستان اصفهان گفت: برای کاهش ضرر کشاورزان باید آب صیفی یا همان آب تابستانه به کشاورزان داده شود.
حسین محمدرضایی خاطرنشان کرد: آب مدتی بسته می‌ماند تا کشاورزان کشت غله خود را برداشت کنند و جایگزین آن کشت صیفی یا تابستانه صورت گیرد.
وی تصریح کرد: آب کشت تابستانه باید برای کشاورزان مصوب و به موقع تخصیص داده شود و آب پاییزه غله سال زراعی 98 - 99 را نیز برای کشاورزان حق‌آبه دار حوضه زاینده‌رود حفظ و در آبان‌ماه برای آنها رهاسازی شود.
محمدرضایی بیان کرد: آب زاینده‌رود باید دائم باشد اما با توجه به مصرف آب شرب اصفهان و شهرستان‌های اطراف، برداشت آب برای باغات در 2 استان اصفهان و چهارمحال و بختیاری در بالادست رودخانه و جذب آب در سفره‌های زیرزمینی، استفاده صنایع از آب و انتقال آب به یزد، مصرف آب خیلی بالاتر از حد توان زاینده‌رود است.
وی گفت: این وقفه بین کشت غله با کشت تابستانه تا آماده شدن زمین‌های کشاورزی آب کشاورزی بسته میشود و با این بسته شدن آب روزانه نزدیک به 6 الی 7 میلیون مترمکعب از مصرف آب کاسته و به حجم سد افزوده میشود.
عضو هیئت مدیره نظام صنفی کشاورزان شهرستان اصفهان اظهار داشت: زمانی که آب شرب و صنعت تنها عبور داده شود آب کشاورزی ذخیره میشود، در حال حاضر کشاورزان در نگهداری از درخت و کشت‌های دیگر نیازمند آب هستند اما به دلیل اینکه کشت تابستان اهمیت بیشتری دارد و باید علی‌رغم درآمد تنوع کشتی نیز داشته باشند.
وی افزود: این چند سال تنها غله کشت و زمین‌ها قارچی شده و علف‌های هرز زمین‌ها را فرا گرفته و باید تنوع کشت صورت گیرد تا آنها از بین بروند، این خاصیت کشت تابستانه است و می‌تواند قارچی بودن زمین که به دلیل کشت مداوم یک محصول به وجود آمده را از بین ببرد.
محمدرضایی خاطرنشان کرد: باید کشت دیگری انجام گیرد تا آن زمین جوابگو باشد و موادی که گیاه نیاز دارد از بین رفته و با یک تغییر کشت به حالت قبل خود باز می‌گردد.
وی در پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا وضعیت آب اصفهان برای کشاورزان بهبود یافته یا خیر تصریح کرد: سال گذشته سد آبی نداشت و آب غله دیرهنگام و در بهمن‌ماه برای کشت غله داده شد، زمستان فصل کشت غله نبود و این کشت بالاجبار صورت گرفت و کشاورزان با آن آب دیروقت قانع شدند، در صورتی که کشت پاییزه همانطور که از اسمش پیداست باید در نیمه پاییز کشت شود تا محصول خوبی داشته باشد.
عضو هیئت مدیره نظام صنفی کشاورزان شهرستان اصفهان بیان کرد: بین 30 تا 40 درصد زمین‌های کشاورزان حق‌آبه دار در سال زراعی 97-98 زیر کشت رفت و با توجه به آبی که در ابتدای سال آمد کشت نسبتا خوبی برداشت میشود، البته با کشت تابستانه این کمبود جبران میشود که امیدواریم این آب اختصاص یابد تا کشاورزان درآمد خوبی داشته باشند.
وی گفت: بارندگی خوبی در سرشاخه‌های زاینده‌رود صورت گرفته و حدود 2150 میلی‌متر بارندگی شده و این میزان بارندگی آوردی حدود 2 میلیارد متر مکعب آب شود و بر اساس میانگین بارندگی بلند مدت که 1350 میلی‌متر بارندگی بوده امسال باید هم آب تابستانه و هم آب پاییزه را به موقع و به میزان کافی بدهند.
محمدرضایی اظهار داشت: البته این مستلزم این است که وزارت نیرو آب را کنترل و از برداشت‌های بی‌رویه و غیرمجاز جلوگیری کند تا حق آب محیط زیست داده شود تا حداقل تالاب بین‌المللی گاوخونی از حالت خشکی در بیاید و مشکلات ریزگرد را نیز کمتر داشته باشیم.
زمان رهاسازی آب اعلام میشود
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزان استان اصفهان گفت: با برگزاری جلسه در وزارت نیرو، مقرر شد حداقل 450 میلیون مترمکعب آب در پایان سال آبی شهریورماه برای کشت پاییزه 99-98 در سد زاینده‌رود باقی بماند.
اسفندیار امینی پیرامون اینکه حدود 350 تا 370 میلیون مترمکعب آب برای حقابه صیفی‌کاری کشت تابستانه کشاورزان و باغات حوضه زاینده‌رود اختصاص داده میشود اظهار داشت: در نوزدهمین جلسه شورای هماهنگی مدیریت به هم پیوسته منابع آب حوضه آبریز زاینده‌رود مقرر شد با رعایت نیازها و تخصیصات شرب، صنعت، دیگر بخش‌ها و اطمینان برای کشت پاییزه در سال آبی آینده بخشی از آب نیز برای کشت صیفی در تابستان برای کشاورزان از سد زاینده‌رود رهاسازی شود.
وی افزود: با برگزاری این جلسه در وزارت نیرو مقرر شد حداقل 450 میلیون مترمکعب آب در پایان سال آبی شهریورماه برای کشت پاییزه 99-98 در سد زاینده‌رود باقی بماند.
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزان استان اصفهان درباره زمان رهاسازی آب مورد نیاز برای کشت تابستانه، بیان کرد: پس از تشکیل جلسه کمیته 15 نفره صنف کشاورزی شهرهای حوضه زاینده‌رود با حضور نمایندگان جهاد کشاورزی و آب منطقه‌ای و بررسی نحوه توزیع و برنامه‌ریزی برای حفاظت آب زمان دقیق تخصیص آب اعلام میشود.
وی با اشاره به بارش‌های مطلوب در سرشاخه‌های زاینده‌رود، گفت: سال گذشته کمترین بارندگی را در طول 52 سال گذشته داشتیم، امسال وضعیت بارش‌ها بهتر بود اما به این معنا نیست که مشکل کم‌آبی استان اصفهان برطرف شده است.
امینی با بیان اینکه با وجود بارش‌های مطلوب امسال هنوز نتوانسته‌ایم حق‌آبه تالاب گاوخونی و محیط زیست که برای عموم مردم است به طور کامل تامین کنیم اظهار داشت: توصیه می‌کنم کسانی که در بالادست رودخانه به هر شکلی از طریق انهار سنتی و یا پمپاژ‌ها آب برداشت می‌کنند ملاحظاتی داشته باشند.
وی ادامه داد: متاسفانه در سال‌های گذشته مشاهده کردیم که شهرها و روستاهای بالادست و پایین دست به دلیل دسترسی همیشه به آب بسیار زیادتر از حد مجاز و نیازشان برداشت‌هایی داشته‌اند و از آنجا که آب زاینده‌رود برای عموم شهروندان است باید همه در حفظ آن تلاش کنند.
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزان استان اصفهان با توصیه به بخش‌های صنایع سبک و سنگین و افرادی که پمپاژ آب و حتی آنهایی که چاه‌هایی در حریم رودخانه دارند، بیان کرد: در حال حاضر درصد بسیاری از آب متاسفانه در مسیر انتقال دچار هدررفت میشود که این امر بیشتر نفوذ در آب خوان‌ها و به دلیل برداشت‌های بی‌رویه از طریق چاه‌ها است که باید حتما رعایت شود.
وی افزود: اگر حفظ و رعایت مصرف آب توسط تمام بخش‌ها، مردم و کشاورزان رعایت نشود آبی که تابستان در نظر گرفته‌ایم تا به انتهای رودخانه، شهر ورزنه برسانیم حتما آنها دچار آسیب می‌شوند.
امینی با بیان اینکه افرادی که در بالادست شهر اصفهان هم بند زده‌اند و موانعی را در بستر رودخانه ایجاد کردند باید توصیه‌ها را اجرایی کنند، گفت: در مباحث مصارف خانگی، شهری، بهداشتی، فضای سبز و کشاورزان باید نهایت دقت را در مصرف آب داشته باشند و با تغییر نوع گیاه برای فضای سبز و حتی صنایع مکانیزم که برای 50 تا 60 سال گذشته مستقر شده با توجه به نیاز آبی جایگزین کنند.
وی با بیان اینکه طرح‌های آبیاری نوین در منطقه اصفهان اجرا میشود، افزود: روش‌های نوین آبیاری در مصرف آب کمک شایانی می‌کند و این طرح‌ها می‌تواند در سایر نقاط استان اجرایی شود.
زاینده‌رود تا پایان تابستان امسال جاری است
حجت‌الاسلام سید ناصر موسوی لارگانی رئیس مجمع نمایندگان استان اصفهان پیرامون جدیدترین تصمیمات اخذ شده درباره زاینده‌رود اظهار داشت: قرار شده آب با دبی پایین تا پایان تابستان نیز در بستر رودخانه جاری باشد.
به گزارش تسنیم در سال‌های اخیر پیامدهای اجتناب‌ناپذیر سیر صعودی تقاضا و همچنین کاهش منابع آبی، کاهش بارندگی و خشکسالی موجب افزایش مناقشات میان مصرف‌کنندگان آب شده است از طرفی نیاز مبرم بخش کشاورزی به آب و گسترش بخش صنعت در استان اصفهان، رقابت میان مصرف کنندگان کشاورزی و صنعت برای کسب آب را افزایش داده است.
در این میان مسئله آب زمانی به درستی مدیریت میشود که با نگاهی عادلانه، جامع و علمی به آن پرداخت، در این صورت است که می‌توان با برنامه‌ریزی پیش‌بینی صحیح و به موقع از بحران و حتی تهدید بلایای طبیعی به نحوی مطلوب‌تر فرصت‌سازی کرد.
انتهای پیام/ح