اصفهان| مدارس فوتبال؛ مجاز یا غیر مجاز؟
با گذشت نزدیک به ۲ دهه از حرفه‌ای شدن فوتبال بیشتر مدارس فوتبال دایر شده در ایران ماهیت آموزشی نداشته و به‌جای پرورش بازیکن به دنبال سودآوری مالی بوده و عملاً تبدیل به بنگاه‌های درآمدزایی شده‌اند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، در سال‌های اخیر پایان یافتن فصل امتحانات دانش‌آموزان و شروع تعطیلات تابستانی به معنای آغاز و تشدید فعالیت مدارس فوتبال است. مدارس فوتبال به‌ویژه در فصل تابستان یکی از اصلی‌ترین پایگاه‌های پر کردن اوقات فراغت کودکان و نوجوانان ایرانی است و خانواده‌های بسیاری در این ایام برای آموزش و پر شدن اوقات فراغت فرزندانشان رو به ثبت‌نام آنها در این مدارس می‌آورند.
در دهه‌های گذشته برخلاف امروز بیشتر بازیکنان فوتبال از طریق زمین‌های خاکی و تیم‌های مدارس عادی شروع به رشد می‌کردند. بیشتر مدارس آن دوران دارای تیم بوده و مسابقات جذابی بین مدارس برگزار می‌شد و از همین طریق بازیکنان بزرگی به فوتبال ما معرفی شدند، اما به مرور زمان با حرفه‌ای شدن فوتبال در ایران، حضور مدارس عادی در فوتبال کمرنگ و کمرنگ‌تر شده و آکادمی‌ها و مدارس فوتبال جای آنها را گرفتند.
حرفه‌ای شدن فوتبال و در کنار ورود چشم‌گیر پول به این رشته، منجر به تمایل بیشتر خانواده‌ها برای فوتبالیست شدن فرزندانشان شده و همین امر باعث شد تا تعداد مدارس فوتبال و آکادمی‌ها به طور سرسام‌آوری افزایش یافته و هر سال به تعداد آنها افزوده شود. رشد قارچ‌گونه مدارس فوتبال در سال‌های اخیر معضلات بسیاری را در حیطه این رشته به وجود آورده و باعث سردرگمی علاقه‌مندان به فراگیری فوتبال شده است.
فصلی یا دائمی؛ کدام یک؟
پیشرفت فوتبال در چند سال اخیر موجب افزایش علاقه‌مندی به فراگیری فوتبال در نزد خانواده‌های ایرانی شده و بسیاری از خانواده‌ها در پی آن هستند که فرزندانشان به نحوی وارد این رشته شوند و همین امر آنها را راهی مدارس فوتبال می‌کند. اما واقعاً مدارس فوتبال با شرایط کنونی تا چه اندازه در تربیت و پرورش بازیکنان نقش دارند؟ خروجی این مدارس چقدر بوده و چه تعدادی بازیکن به سطح حرفه‌ای معرفی کرده‌اند؟
نگاهی به عمکلرد مدارس فوتبال در 2 دهه اخیر به خوبی عیان می‌سازد که این مدارس نقش چندانی در کشف و پرورش استعدادها نداشته و به جای توسعه فوتبال، در برخی اوقات خود تبدیل به یک معضل اساسی شده‌اند. یکی از اصلی‌ترین عوامل ضعف مدارس فوتبال در کشف و پرورش استعدادها ماهیت بنگاه‌‌گونه آنها است. بیشتر مدارس فوتبال دایر شده در ایران ماهیت آموزشی درستی نداشته و به جای پرورش بازیکن بیشتر به دنبال سودآوری مالی بوده و عملاً تبدیل به بنگاه‌های درآمدزایی شده‌اند که در بهترین حالت می‌توانند بخشی از اوقات فراغت بچه‌ها را پر کنند.
نکته مهم دیگر در ناکارآمدی مدارس فوتبال با شرایط کنونی، فعالیت فصلی بیشتر این مدارس است که عملاً کوچک‌ترین بازدهی نخواهد داشت.
اصغر قاسم‌زاده یکی از مربیان فوتبال پایه معتقد است که مدارسی که به صورت فصلی به فعالیت می‌پردازند، قادر به کشف و پرورش استعدادهای بازیکنان نیستند و هدف نخست این‌گونه مدارس درآمدزایی است.
قاسم‌زاده در این رابطه می‌گوید: «مطمئن باشید که نه فقط مدارس فوتبال، بلکه مدارس هر رشته ورزشی که به صورت فصلی به فعالیت می‌پردازند، در بهترین حالت اوقات فراغت بچه‌ها را پر می‌کنند و هدف آنها درآمدزایی است. از نظر من مدرسه فوتبال به صورت فصلی اصلاً کارایی نداشته و باید جلوی فعالیت این مدارس را گرفت. باید بررسی شود که اصلاً افرادی که به این صورت کار می‌کنند، صلاحیت فعالیت در این حوزه را دارند یا نه. مسائل زیادی باید درباره مدارس فوتبال در نظر گرفت؛ از جمله مکان آن مدرسه، سوابق مربی و بحث فنی مدرسه باید در نظر گرفته شود.»
کشف استعداد و پرورش یک بازیکن پروسه‌ای پیچیده و هزینه‌بر است که در بسیاری از کشورهای صاحب‌سبک فوتبال بر عهده مربیان نخبه و با دانش است. کافی است مقایسه کوچکی در مورد نحوه استعدادیابی و پرورش بازیکن بین باشگاه‌های دنیا و حتی آسیا با تیم‌های داخل کشور کرد تا متوجه شویم تا چه اندازه از قافله عقب هستیم. در فوتبال روز دنیا آموزش بخش پایه از بالاترین اهمیت ممکن برخوردار بوده و هزینه‌های زیادی در بخش پایه انجام می‌شود.
مربیانی که در فوتبال پایه فعالیت می‌کنند علاوه بر دانش و تجربه بالا باید از فیلترهای بسیاری بگذرند، کمیته‌های استعدادیابی در نقاط زیادی از جمله مدارس عادی فعالیت می‌کنند و بازیکنان مستعد را بدون هزینه راهی آکادمی باشگاه می‌کنند، امکانات و هزینه بالایی صرف می‌شود تا یک بازیکن در نهایت به بالاترین حد از فوتبال برسد.
این در حالی است که بسیاری از باشگاه‌های ما حتی قادر به پرداخت هزینه‌های عادی خود نیستند و نکته تلخ‌تر آنکه در شرایط کنونی حاکم بر فوتبال ایران، بیشتر مدارسی که به صورت سالانه در این حوزه فعال هستند نیز قادر به کشف و پرورش بازیکن نبوده و بازدهی کافی را ندارند و مدارس فصلی در این میان نتیجه‌ای جز اتلاف وقت و ایجاد هزینه بسیار بر خانواده‌ها نخواهند داشت.
پارامترهای مدارس فوتبال
در سال‌های اخیر تعداد مدارس فوتبال به طور سرسام‌آوری افزایش یافته و هر ساله نیز به تعداد آنها افزوده می‌شود. خلأهای قانونی و عدم نظارت کافی ارگان‌های مربوطه موجب شده است تا هر فردی قادر باشد با کمترین سابقه و تجربه مربیگری و بدون در اختیار داشتن حداقل امکانات لازم، مدرسه و آکادمی فوتبال تأسیس کرده و شروع به جذب بازیکن در رده‌های مختلف کند.
بیشتر این مدارس حداقل استانداردهای لازم جهت پرورش یک بازیکن را در اختیار ندارند؛ بیشتر آنها حتی فاقد یک زمین خوب و با کیفیت، مربی باتجربه و حتی امکانات تمرینی مناسب هستند، چه برسد به رعایت مواردی همچون اصول تغذیه، مسائل روحی و روانی و غیره. همین امر سب می‌شود تا یکی از جدی‌ترین معضلات خانواده‌ها و علاقه‌مندان به فراگیری فوتبال، یافتن مدرسه معتبر و موثر در زمینه آموزش این رشته از میان هزاران مدرسه فوتبال دایر شده باشد. عدم آگاهی خانواده‌ها از چگونگی انتخاب یک مدرسه معتبر در زمینه آموزش فوتبال و نداشتن شناخت کافی آنها از فعالان این رشته باعث می‌شود تا بسیاری از آنها جذب مدارس غیرمعتبر شده و راه برای بهره‌برداری سودجویان باز شود.
اما سوال اینجا است که مدارس فوتبال بر اساس چه پارامترهایی مجوز فعالیت می‌گیرند و اساساً آیا تمام مدارس فعال در این زمینه دارای مجوز هستند؟
احسان علی‌پور دبیر واحد پایه و جوانان هیئت فوتبال اصفهان در مورد چگونگی اخذ مجوز برای تأسیس مدرسه فوتبال به خبرنگار تسنیم گفت: «هیئت فوتبال متولی برگزاری کلاس‌ها و برنامه‌های فوتبالی است اما متأسفانه خیلی‌ها یا نمی‌دانند هیئت فوتبالی وجود دارد و یا خودشان را به ندانستن می‌زنند و یا اصلاً هیئت فوتبال را به رسمیت نمی‌شناسند. برای تأسیس مدرسه فوتبال افراد باید ایتدا یک موسسه ورزشی را به ثبت رسانده و پس از طی مراحلی مانند گرفتن سوءپیشینه و عدم اعتیاد، سوابق ورزشی خود را به هیئت ارائه داده و انگیزه‌هایشان را از تاسیس مدرسه فوتبال بیان کرده و پس از گرفتن مجوزهای لازم اقدام به فعالیت در این حوزه کنند.
هیئت فوتبال اسامی مدارس فوتبال مجاز را از طریق سایت و مجاری اطلاع رسانی خود منتشر کرده است، اما هستند افرادی سودجو که اقدام به تأسیس مدارس غیرمجاز کرده‌اند.»
شیوع مدارس غیرمجاز
در سال‌های اخیر افزایش چشم‌گیر علاقه‌مندان به فراگیری فوتبال در کنار سودآوری مالی بالای مدارس این رشته و همچنین فقدان قوانین جامعی برای برخورد با افراد خاطی و سهل‌انگاری مسئولان مربوطه، موجب هجوم افراد سودجو به این بخش و بازگشایی تعداد بالایی از مدارس فوتبال شده که بسیاری از آنها فاقد مجوز بوده و به صورت غیرمجاز به فعالیت می‌پردازند. بیشتر اسامی افراد سرشناس و بزرگ فوتبالی که بر سردر مدارس فوتبال خودنمایی می‌کند، تنها یک حقه تبلیغاتی بوده و در بهترین حالت فرد مورد نظر فقط یک ناظر مدیریتی است.
هیئت فوتبال در سال جاری قوانین جدیدی را برای جلوگیری از بازی کردن مدارس فوتبال با اسامی باشگاه‌ها و بازیکنان بزرگ وضع کرده اما معضل اصلی همچنان مدارس غیرمجاز است. افزایش بی‌رویه مدارس فوتبال غیرمجاز معضلات زیادی از جمله سوءاستفاده‌های مالی را در این زمینه به وجود آورده و می‌تواند منجر به آسیب‌های بیشتری نیز بشود.
اگر چه هیئت فوتبال استان در چند سال اخیر تلاش کرده است تا با افراد خاطی برخورد کرده و مدارس مجاز را معرفی کند، اما فقدان قوانین بازدارنده قوی و همچنین ناآگاهی خانواده‌ها سبب شده است تا هر روز به تعداد این مدارس افزوده شود. متأسفانه هیئت‌های فوتبال توانایی حمایت از افراد آسیب‌دیده توسط این مدارس را ندارند و همین امر خانواده‌ها را ملزم می‌سازد که با دقت بیشتری در پی انتخاب مکان آموزش فرزندانشان باشند.
سوالی که پیش می‌آید این است که خانواده‌ها از چه راه‌های می‌توانند مدارس مجاز را شناخته و برای انتخاب یک مدرسه مناسب چه فاکتورهایی را باید در نظر بگیرند؟ قاسم‌زاده در این مورد می‌گوید: «خانواده‌ها هنگام انتخاب مدرسه باید درباره مجوز آن تحقیق کرده و بعد سوابق مدیرفنی و مربی مدرسه انتخابی خود بررسی کنند و در نظر بگیرند که مکان تمرینات کجا بوده و از چه امکاناتی برخوردار است. خانواده‌ها باید دقت زیادی داشته باشند چون ممکن است دچار مشکلات زیادی شوند و همین دلیل بهتر است ار طریق هیئت فوتبال استان درباره مدارس فوتبال تحقیق کنند.»
تخلفات مالی گسترده و شهریه‌های سنگین
یکی دیگر از معضلات مدارس فوتبال شهریه‌های آنها و هزینه‌های سنگین تحمیل شده برای خانواده‌ها است. متأسفانه در چند سال اخیر فوتبال پایه ایران درگیر تخلفات گستره مالی بوده و تعداد زیادی از مدارس فوتبال فعال علاوه بر دریافت شهریه، به بهانه‌های مختلف هزینه‌های سرسام‌آوری را نیز به خانواده‌ها تحمیل می‌کنند.
شهریه‌های این مدارس که از چند صد هزار تومان برای یک فصل شروع شده و گاهی به چند میلیون تومان می‌رسد، در بسیاری اوقات خارج از توان خانواده‌ها بوده و دردسرهای زیادی را برای آنها به وجود می‌آورد. نکته جالب اینجا است که با آغاز مشکلات اقتصادی، شهریه این مدارس نیز به طور سرسام‌آوری افزایش یافته و در نقطه مقابل خدمات‌رسانی آنها به بهانه‌های مختلف کاهش یافته است.
اما این شهریه‌ها بر چه اساسی تعیین شده و مقدار مصوب هیئت فوتبال استان در این مورد چیست؟ علی‌پور در این خصوص به تسنیم توضیح می‌دهد: «ما مدارس فوتبال را بر اساس امکانات و خدماتی که ارائه می‌دهند، درجه‌بندی کرده و 3 درجه برای آنها در نظر گرفته‌ایم؛ درجه ممتاز، درجه یک و درجه دو. ما بر اساس امکاناتی که مدارس فوتبال ارائه می‌دهند برآورد هزینه کرده و شهریه‌های یک ترم را که شامل 24 جلسه است تعیین می‌کنیم.
مدارس ممتاز برای یک ترم باید مبلغ 500 هزار تومان بگیرند و مدارس درجه یک 400 و درجه دو 300 هزار تومان به عنوان شهریه دریافت کنند. تعداد جلسات در تمامی مدارس فوتبال یکی است اما بر اساس کیفیت امکانات و خدماتی که ارائه می‌دهند، این قیمت‌ها متغییر است، اما یک عده هستند که در قالب تیم‌داری فعال هستند و این دسته هزینه کل سال را دربر می‌گیرند و به همین دلیل شهریه آنها بالاتر است.»
نرخ‌های مصوب هیئت فوتبال اگرچه با توجه به تبصره‌های در نظر گرفته شده منطقی به نظر می‌رسد اما آنچه که در عمل اتفاق می‌افتد این است که بسیاری از مدارس فوتبال از ناآگاهی خانواده‌ها سوءاستفاده کرده و بدون توجه به قوانین موجود، مبالغ بالاتری را از خانواده‌ها دریافت می‌کنند. تخلفات مالی گسترده در فوتبال پایه و مدارس آن مستلزم پرداخت جدی هیئت فوتبال و مسئولان ذی‌ربط بوده و باید دستگاه‌های نظارتی با قدرت بیشتری با متخلفان برخورد نمایند.
نتیجه تمام مسائل عنوان شده این است که تا زمانی که شرایط بدین‌گونه پیش رفته و تغییر و تحول اساسی صورت نگیرد، نباید انتظار پیشرفت و ترقی در ورزش به‌خصوص فوتبال را داشت. مگر آنکه عزمی بزرگ و همگانی برای سر و سامان بخشیدن به این وضع پیش آید. وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال باید قوانین جامع و کاملی را در خصوص مدارس فوتبال و نحوه حضور باشگاه‌ها در فوتبال پایه تدوین کرده و سازمان‌های نظارتی کافی برای اجرای آن را به کار گیرند و باشگاه‌ها را موظف به حضوری اصول‌مند در بخش آکادمیک کنند.
واقعیت آن است که شرایط فوتبال پایه بحرانی است و سامان بخشیدن به آن نیاز به حضور گسترده متخصصین این رشته دارد. نهادهای اجرایی و نظارتی باید با توان بیشتری به تخلفات صورت گرفته در فوتبال پایه ورود کرده و برخورد قاطعانه‌تری با متخلفین داشته باشند. اتفاقاتی که در صورت وقوع می‌تواند آغازگر راه پیشرفت در ورزش کشور باشد، اما باید پذیرفت تا به جامه عمل پوشیدن به آن فاصله بسیار است.
گزارش از بهاره کلوندی
انتهای پیام/ح
