دبیر جشنواره فیلم صنعتی: سالیانه ۴۰ میلیارد تومان هزینه تولید فیلم در صنعت می‌شود/تعاملی بین فیلمساز و صنعتگر وجود ندارد
جشنواره فیلم و عکس فناوری و صنعتی، با هدف ایجاد پیوند و ارتباط بین صنعت و هنر در آستانه برگزاری پنجمین دوره خود است. بهزاد رشیدی دبیر جشنواره از اهداف و دستآوردهای جشنواره می‌گوید.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، جشنواره ملی فیلم و عکس فناوری و صنعتی (فردا) به دبیری بهزاد رشیدی در آستانه برگزاری پنجمین دوره خود است. این جشنواره به دنبال ایجاد پیوند بین هنر و صنعت است و با ایجاد پیوند بین بدنه‌ی دانشجویی و البته حمایت اساتید دانشگاه به دنبال ایجاد محفلی برای ارزشیابی و بررسی آثار تولید شده با محوریت صنعت است. بهزاد رشیدی دبیر جشنواره در گفت‌و‌گو با تسنیم با اشاره به هدف کلی برگزاری جشنواره صنعتی بخشی از دستآوردهای این جشنواره در ادوار گذشته را بیان کرد که ادامه این گفت‌و‌گو را می‌خوانید.
- کاری که شما در جشنواره‌‌تان انجام می‌دهید سعی در برقراری ارتباط بین هنر و صنعت دارد. اینکه صنعت متوجه شود چقدر به هنر احتیاج دارد برای برندسازی و برای اینکه بتواند خود را معرفی کند. صنعتگران به کمکی که هنر میتواند به آن‌ها کند توجه نمی‌کنند و با اینکه در ادوار گذشته آن طور که باید به جشنواره صنعتی بها داده نشده است اما این جشنواره میتواند راه حلی باشد برای شرایط مالی نامناسب سینما و از طرفی ترغیب کننده صنعت به استفاده از هنر در راستای رشد و معرفی شود.
یکی از اهداف و دستآوردهای جنشواره صنعتی از ایجاد ارتباط و تعامل بین صنعت و هنر،همین موضوعی است که شما به آن اشاره کردید البته در حال حاضر این رابطه بین صنعت و هنر وجود دارد ولی بسیار محدود و بر اساس ارتباطی بین افراد است یعنی فیلمساز یا تهیه‌کننده باید ارتباط فردی با صنعتی داشته باشد تا بتواند از آن امکانات بگیرد و متاسفانه هیچ الگو یا سیستمی برای این قضیه نداریم.
در دنیا، شرکت‌های بزرگ صنعتی ضمن اینکه در قالب تولیدات تبلیغاتی مانند تیزر‌ها خودشان را معرفی می‌کنند همچنین اسپانسر تولیدات بلند سینمایی می‌شوند و از آن‌ها حمایت می‌کنند و با اینکه این فیلم‌ها صرفا بحث هنری را دنبال می‌کنند اما این شرکت‌ها با ارائه امکانات به تهیه‌کننده و محل کار خود به عنوان لوکیشن فیلمبرداری از این نوع فیلم‌ها حمایت می‌کنند.
تعامل و ارتباط بین فیلمساز و صنعتگر وجود ندارد
متاسفانه در ایران بر خلاف سایر کشور‌ها این تعامل و ارتباط بین فیلمساز و صنعتگر وجود ندارد و مکانیزمی برای این قضیه در ایران تعریف نشده است. البته معدود برنامه‌هایی در تلویزیون و سینما تولید شده است اما با طی روندی درست تولید نشده است. به طور کلی در حال حاضر الگویی برای ارتباط صنعتگر و هنرمند تعیین نشده است و ما در جهاد دانشگاهی به دنبال ایجاد این ارتباط هستیم و در قالب جشنواره صنعتی به دنبال رسیدن به این هدف هستیم و ما اعتقاد داریم ایجاد این ارتباط نتایج سودمندی برای هنر و صنعت دارد.
یکی از این نتایج افزایش تعداد تولیدات سینمایی در حوزه‌های تبلیغاتی، مستند و حتی فیلم‌های بلند است. هم اکنون آثاری که توسط خود صنایع تولید می‌شود آثاری با سطح کیفی مناسبی نیست و ممکن است که یک مسئله‌ای را پوشش بدهد ولی اثر ماندگاری نمی‌شود. در صورتی در گذشته شاهد تولیداتی ماندگار بودیم. امروزه صنعتگر متناسب با نیازی که دارد تصمیم به تولید اثری می‌کند ولی الزاما برای این کار به سراغ مستندسازان حرفه‌ای نمی‌رود و معمولا به افرادی که اطراف خودش می‌بیند رجوع می‌کند و یا با مشاورانی حرف می‌زند که لزوما تولیدکنندگان خوبی نیستند و در نهایت در این بی ارتباطی و این فضا که صنعت و هنر به هم کاری ندارند آثار سطح پایینی تولید می‌شود. از طرفی تلویزیون تولیداتی که سطح کیفی خوبی ندارند را پخش نمی‌کند. البته بر خلاف این تصور که تلویزیون مدام از صنایع طلب هزینه می‌کند، اعتقاد من این است که اگر اثری خوب تولید شده باشد و به جنبه‌‌های هنری در آن توجه شده باشد حتی اگر تبلیغاتی هم باشد باز هم تلویزیون تمایل به پخش آن دارد و از آن استقبال می‌کند. به طوری که خود ما آثاری را درباره فناوری خاص تولید کردیم و به یکی از شبکه‌های تلویزیون دادیم و بقیه شبکه‌ها نیز این اثر گرفتند و چند بار از تلویزیون پخش شد.
اگر در اثری ویژگی‌های هنری رعایت شده باشد آن اثر راه خودش را پیدا می‌کند و می‌توانند در جشنواره‌های مختلف شرکت کنند و شبکه‌های تلویزون پخش شود و حتی ممکن است در شبکه‌های مجازی پخش شود. شرایط الان به شکلی است که هر صنعت یک اثری را تولید می‌کند و در یک نمایشگاه یا افتتاحیه‌ای نمایش داده می‌شود و با همین یکبار پخش این اثر کنار گذاشته می‌شود و البته که اثر هم دیگر قابلیت نمایش را ندارد.ایجاد این ارتباط علاوه بر افزایش تعداد آثار تولید شده بر رشد کیفی این آثار نیز تاثیرگذار است. به طوری که صنعت حق انتخاب دارد و میتواند از بین فیلمسازان مختلف و چهره‌های سینمایی متفاوت انتخاب کند و با همان هزینه‌ای که در گذشته انجام می‌داد اثری با کیفیت را ارائه دهد.
از دیگر کارکرد‌های این ارتباط ایجاد حس نیاز به هنر در صنعتگر است این طور که صنعت احساس کند با استفاده از فلان فیلمساز یا فلان هنرمند به شکلی مستقیم یا غیرمستقیم میتواند در معرفی محصول و خدمات و برندسازی خود موفق باشد. در صورت ایجاد این احساس صنعتگر حاضر است هزینه کند و امکانات خود را در اختیار فیلمساز قرار دهد و حتی از آثار بلند سینمایی نیز حمایت می‌کند.باید توجه داشت که داستان فیلم‌های سینمایی با موضوعات اجتماعی و عاشقانه نیز میتواند در فضایی صنعتی روایت شود. در بسیاری از فیلم‌های هالیوودی شغل کاراکتر اصلی نشان داده می‌شود و چندبار او را در محیط اشتغال خود می‌بینیم و در کنار روایت داستان، مخاطب هم با توانایی‌های آن صنعت به شکلی غیر مستقیم آشنا می‌شود.
- در شرایطی که با تعدد جشنواره‌ها روبه‌رو هستیم جشنواره‌ای توجیه مناسبی برای حضور دارد باید تداوم داشته باشد. این جشنواره توانایی ایجاد تغییر را دارد و میتواند دیدگاه صنعت را نسبت به هنر دچار تغییر کند و صرفا مکانی برای عرضه فیلم نیست بلکه محفلی است برای هم‌افزایی و ایجاد ارتباط بین صنعت و هنر، در این پنج دوره جشنواره چه دست آوردی در زمینه ایجاد این ارتباط داشته است؟
تعدد جشنواره‌ها بد نیست به شرطی که جشنواره‌هایی با موضوعات یکسان نداشته باشیم و چند جشنواره در یک حوزه کار نکنند. جشنواره‌های مطرح دنیا توسط کانون‌های مستقل از دولت برگزار می‌شوند البته ممکن است از طرف دولت حمایت شوند اما همیشه دانشگاه‌ها، انجمن‌ها و نهاد‌هایی خارج از دولت جشنواره‌ها را برگزار می‌کنند. یکی از خوبی‌های جشنواره صنعتی این است که در نهادی برگزار می‌شود که به بخش دولتی و خصوصی تعلق ندارد و ضمن اینکه با هر دو بخش آشنا است خیلی درگیر با قواعد رایج در حوزه‌های دولتی نیست و واسطه‌ی جوان بودن و برگزاری با حداقل امکانات، از جشنواره‌های کم خرج محسوب می‌شود و در مقایسه با جشنواره‌های هم رده‌ی خودمان، با هزینه کمتری جشنواره را برگزار می‌کنیم.
خودمان را محصور در استاندارد‌های رایج در برگزاری جشنواره‌ها نکردیم
به دلیل حضور استادان و دانشجویان در بدنه جشنواره، در هر دوره سعی شده کار‌های خلاقه و جدیدی انجام شود. یعنی ما خودمان را محصور در استاندارد‌های رایج در برگزاری جشنواره‌ها نکردیم و هرگاه دانشجو یا استادی به ما پیشنهاد خوبی بدهد حتی اگر خارج از استاندارد‌های برگزاری جشنواره‌ها باشد اگر با اهداف جشنواره همسو باشد، ما از آن پیشنهاد در جشنواره استفاده می‌کنیم.
ما به سراغ وزارت خانه‌های مربوط به صنعت رفتیم و از آن‌ها خواستیم عضو دبیرخانه دائمی جشنواره صنعتی شوند زیرا ما اراده کرده‌ایم تا رسیدن به اهداف جشنواره این جشنواره تداوم پیدا کند و حالا در آستانه برگزاری پنچمین دوره از آن هستیم. در گذشته نمونه‌های دولتی همانند جشنواره صنعتی، مثل جشنواره فیلم نفت یا جشنواره فرهنگ و صنعت وجود داشتند که تنها یک دوره برگزار شدند که رسیدن جشنواره صنعتی به دوره پنجم نشانه اراده محکم ما برای رسیدن اهداف‌مان است. حتی بعضی وزارت‌خانه جشنواره‌ای را برگزار می‌کردند و به خودشان جایزه می‌دادند.
در واقع تعدد جشنواره‌ها به این شکل، اتفاق بدی است اما ما یک مکان غیر دولتی و دانشگاهی هستیم که بدون اینکه وام‌دار کسی باشیم با جمع کردن اساتید مختلف که مرتبط با این حوزه هستند در قالب گروه‌های ارزیابی و داوری تولیدات این عرصه را هر دو سال یکبار بررسی می‌کنیم. ما حتی بخشی را درجشنواره قرار دادیم تا سازمان‌ها متناسب با دغدغه‌های صنفی خود از آن استفاده کنند. مثلا اگر وزارت راه بخواهد بین آثاری که خود تولید کرده مسابقه‌ای جداگانه‌ای برگزار کند میتواند از این بخش استفاده کند که هزینه این کار نسبت به برگزاری جشنواره‌ای مجزا به مراتب پایین‌تر است.
ما در این جشنواره به صنایعی که در حوزه تولید اثر فعالیت می‌کنند یاد می‌دهیم چگونه مدیریت هزینه کنند. در هر دوره از جشنواره حدود 500 اثر برای ما ارسال شده است که در میان آثار از اثر چند دقیقه‌ای وجود دارد تا اثر 70 دقیقه‌ای، اگر فرض کنیم میانگین طول هر اثر 15 دقیقه باشد و هزینه ساخت هر اثر را 5 میلیون تومان در نظر بگیریم، حاصل ضرب این مقادیر چیزی در حدود 40 میلیارد تومان می‌شود که این مقدار حداقل هزینه‌ای است که صنعت در طول یک سال در این حوزه انجام می‌دهد. این هزینه‌ها باید منجر به شناخت مردم نسبت به صنعت و تولیدات صنعتی شود در صورتی که این آثار دیده نمی‌شوند. ما قصد داریم با برگزاری جشنواره، صنعتگران با آثار منتخب آشنا شوند و فیلمسازان برتر را شناسایی کنند. به هر حال هر ساله این مقدار هزینه می‌شود اما با حضور در جشنواره می‌توانند حجم کمّی آثار را افزایش دهند و بر کیفیت آثار اضافه کنند و حتی تولیدات آن‌ها به جشنواره‌های خارجی راه پیدا کنند.
- پس از گذشت چند دوره از جشنواره استقبال صنعتگران از جشنواره صنعتی چطور بوده است؟
کاری که ما می‌کنیم کاری فرهنگی است و با گذشت زمان اتفاق می‌افتد ولی اگر بخواهم مثالی بزنم، ما در دوره دوم جشنواره بخش جنبی «هوا و فضا» را برگزار کردیم. در حوزه هوا و فضا به عنوان یک صنعت کلیدی و استراتژیک، هم هزینه خوبی و هم بهره‌برداری خوبی می‌شود. ما به آن‌ها گفتیم که مردم از موشک یا ماهواره‌ای که شما پرتاب کرده‌اید تنها یک خبر می‌شنوند و ممکن است خیلی از مردم این دست‌آورد شما را باور نکنند و چون این خبر جنبه‌ی تبلیغاتی دارد، نگاهی نمایشی نسبت به این خبر دارند. ما به آن‌ها پیشنهاد برگزاری بخشی به عنوان «هوا و فضا» را برای ارزیابی آثار تولید شده در این زمینه دادیم و بعد از برگزاری این بخش در جشنواره، بعضی از سازمان‌ها به ما مراجعه کردند و مدعی شدند که نسبت به صنایعی که شما در جشنواره از آن‌ها تقدیر کردید، صنعت ما بسیار جلوتر است اما ما چون اثری برای عرضه نداشتیم در جشنواره دیده نشدیم در نتیجه ما برخی از برگزیدگان جشنواره را به این صنایع معرفی کردیم و این ارتباط منجر به تولید و ارائه در دوره‌های بعدی جشنواره شد. اتفاقاتی از این دست بسیار رخ داده است ولی تاثیر کلی جشنواره در طول زمان اتفاق می‌افتد.
ما امروز در تلویزیون شاهد شبکه‌هایی مثل شبکه «ایران کالا» یا شبکه «مستند» هستیم. زمانی تلویزیون این گونه بود که اگر صنایع، حتی صنایع ملی مانند فولاد و نفت، قصد پخش تیزر یا نماهنگی را به بهانه‌ی مناسبت‌های گوناگون داشتند تلویزیون از آن‌ها برای هر ثانیه پخش پول دریافت می‌کرد و صنایع این مبلغ را پرداخت می‌کرد اما امروزه تلویزیون حاضر است تا آنتن خود را به رایگان در اختیار مستند‌های با درجه‌ی کیفی بالا بدهد. در گذشته ما به تلویزیون این اعتراض را می‌کردیم که شما مستند‌های ما را پخش نمی‌کنید و تلویزیون در جواب ما می‌گفت که من آثار قوی را نمایش می‌دهم و خوشبختانه الان شاهد همچین اتفاقی هستیم. من در طی صحبتی که با چند نفر از مدیران تلویزیون داشتم متوجه شدم که این نگاه در آن‌ها بوجود آمده که آثار خوب را پخش کنند.
- شما تا به حال اثری را به تلویزیون معرفی کرده‌اید؟
ما از دوره دوم به بعد، آثار منتخب جشنواره را در شبکه‌ی مستند نمایش داده‌ایم یعنی ما آثار را به شبکه مستند معرفی می‌کنیم و آن‌ها مطابق با سیاست‌های خود اقدام به پخش آثار می‌کنند.
- برخی از برند‌ها در ایران، در میان مردم شناخته شده هستند و همچنین در تلویزیون نیز تیزر‌های خود را پخش می‌کنند ولی برای برندسازی در عرصه جهانی حرفی برای گفتن ندارند. چقدر از این برند‌ها در جشنواره صنعتی شرکت کرده‌اند و با جشنواره همکاری داشته‌اند؟
در دوره پنجم، این برند‌ها نیز آثاری را به جشنواره ارسال کرده‌اند اما روال جشنواره در دوره‌های گذشته به این شکل بوده که شرکت کنندگان دوره‌های قبل در دوره‌های بعدی تکرار شده‌اند. مخاطبان جشنواره ما دو نوع هستند، نوع اول مراکز صنعتی هستند که به شکل مستقل سفارش تولید فیلم داده‌اند و اثری را تولید کرده‌اند و نوع دیگر شرکت کنندگان ما فیلمسازان هستند که با سرمایه‌گذاری شخصی، کمک اسپانسر یا همکاری با آن صنعت اثری را می‌سازند که البته آثار کیفی،در بخش مخاطبان دسته دوم تولید می‌شود. صنایع چون نگاهی صرفا تبلیغاتی به این آثار دارند، تولیداتی قوی در زمینه هنری نداشتند. البته چون تبلیغات نیاز صنعت است، در دوره سوم بخش تیزر را هم به جشنواره اضافه کردیم و همچنین در ادامه بخش گرافیک متحرک، عکس صنعتی و عکس تبلیغاتی را نیز به جشنواره اضافه کردیم.
نگاه ما این است که دانشجوی ایرانی چرا به دنبال آرزو‌های خود در آن طرف مرز‌ها است، بخشی به دلیل فضای داخلی کشور است اما ما برای ماندن دانشجو در کشور چه کردیم. دانشجویی که در دانشگاه مراحل تحصیلی خود را طی می‌کند چه چیزی از مراکز صنعتی ما دیده است. اگر بخواهد به تولیدات عمومی مانند لوازم خانگی نگاه کند دیدی کاملا منفی پیدا می‌کند در صورتی که افتخار ما در تولیدات ملی ما است. احتمالا خیلی‌ها ندانند که 60 درصد برق کشور در داخل کشور تولید می‌شود و از چگونگی تولید آن خبر ندارند. رسانه میتواند همچین مطالبی را ارائه کند. متاسفانه تلویزیون اگر در بخشی وارد شود به وجه حماسی و خبری آن گزارش توجه دارد.
یکی از کار‌هایی که ما در جشنواره انجام می‌دهیم بازدید هنرمندان، عکاسان و مستندسازان از مراکز صنعتی است که آن‌ها از نزدیک با این صنایع آشنا شوند و آخرین بازدیدمان نیز از پارک علم و فناوری پردیس بود. در پارک فناوری از شرکتی بازدید کردیم که تولید کننده دوربین‌های بزرگراهی بود و با اینکه تولید آن‌ها دارای تکنولوژی خیلی بالایی نبود اما برای مستندسازان بسیار جالب بود. هر کدام از این موضوعات میتواند دست‌مایه‌‌ی یک فیلم هنری بسیار جذاب باشد. من خطاب به مسئولین بیان می‌کنم نشان دادن دستآوردهای صنعتی باعث ایجاد حس غرور می‌شود و این حس بسیار ارزشمند است.
- برای اینکه صنعت را قانع کنیم که دیده شود و خود را مطرح کند، راه پیشنهادی شما چیست؟
من در هر دوره سعی می‌کنم آثار را چه در قالب هیئت انتخاب و ارزشیابی و چه در سالن‌های نمایش تماشا کنم. یکی از مشکلات آثار این است که بعضی از آن‌ها هنری هستند ولی محتوا یا حرفی که مدنظر صنعت باشد در اثر نیست از آن طرف در آثاری که توسط صنعت ساخته شده است در به تصویر کشیدن مدیرعامل یا آن محصول اینقدر زیاده‌روی شده که مخاطب خسته می‌شود و یا آرم شرکت خود را در تمام طول فیلم در گوشه‌ی تصویر می‌گذارند در صورتی که در مستند‌های خارجی، تنها در یک یا دو صحنه و بسیار غیرمستقیم به صاحب صنعت اشاره می‌شود ولی اثر پیام خود را به خوبی می‌رساند.
توانایی هنری ما بسیار بالا است حتی من شنیده‌ام که به دلیل پایین بودن هزینه‌ها در ایران، هنرمندان ما در ایران برای کشور‌های دیگر تولید می‌کنند. سایر جشنواره‌های هنری ما نیز نشان‌دهنده این است که تعداد فیلمساز، مستندساز و افراد هنرمندی که حرفی برای گفتن در سطح جهانی داشته باشند، کم نیست.صنعت ما هزینه می‌کند و به هنر نیاز دارد و اگر می‌خواهد در منطقه و جهان پیشتاز باشد،باید فرهنگ‌سازی کند و ما اعتقاد داریم اگر بین هنر و صنعت ارتباط برقرار شود، سینما و تصویر میتواند این فرهنگ‌سازی را انجام دهد. ما جدا از بحث برندسازی و افزایش فروش، به دنبال شناساندن صنعت برای عموم جامعه هستیم که هم غرور ملی و هم حس وطن پرستی واقعی را افزایش می‌دهد. اگر مطلبی خوب ارائه نشود در جهت عکس عمل می‌کند مانند آثاری که حسی لحظه‌ای و زودگذر را ایجاد می‌کند.
براورد هزینه‌ی ما برای این جشنواره در حدود 600 میلیون تومان است
- بودجه‌ای که برای برگزاری جشنواره صنعتی در نظر گرفته‌اید چقدر است؟
براورد هزینه‌ی ما برای این جشنواره در حدود 600 میلیون تومان است که فکر می‌کنم به نسبت جشنواره‌های هم رده‌ی خود،جشنواره‌ی کم خرجی است.
- در جشنواره از میهمانان خارجی دعوت شده است؟
مهمان خارجی در برنامه ما قرار دارد. در جشنواره حتما نمایش خارجی داریم و از جهت انتقال تجربه بسیار تمایل داریم که مهمان خارجی نیز داشته باشیم.
جشنواره صنعتی میتواند روایت‌گری شفاف باشد. که هم به صنایع غرورآفرین و هم به صنایعی که بازده کافی ندارند بپردازد و منجر به ارتقای فرهنگ صنعتی شود. ارتقای فرهنگ صنعتی یعنی اطلاعات و دانش عمومی و تخصصی اقشار مختلف ارتقا پیدا می‌کند و با دیده شدن پشت حصار‌هایی که ما در اطراف صنعت خود کشیده‌ایم هم صنایع مجبور می‌شوند که درست عمل کنند و هم مصرف‌کننده و خریدار داخلی و خارجی به سمت این صنایع گرایش پیدا می‌کنند.
تنها در شعار از تولید ملی حمایت نکنیم
یکی از مستندسازان در خاطره‌ای می‌گفت که با گذاشتن دوربین خاموش خود در محل فیلمبرداری، آن‌ها به خاطر دوربین خط تولید خود را سامان می‌دادند حالا اگر این دوربین به شکلی هنرمندانه‌ای بازتاب دهنده‌ای باشد از آنچه که در خط تولید رخ می‌دهد، برکات زیادی برای کشور دارد که در مجموع تبدیل به فرهنگ صنعتی می‌شود. یعنی ما نسبت به صنعت احساس تعلق کنیم و تنها در شعار از تولید ملی حمایت نکنیم. مردم باید به طور واقعی حس کند که خرید یک شلوار ایرانی تاثیر مستقیم بر اشتغال دارد.
انتهای پیام/