روایت تسنیم از گنجینه بزرگ تاریخی ایران؛ میراث کهن کشور در موزه‌های۱۵گانه آذربایجان غربی +تصاویر
موزه‌های پانزده‌گانه آذربایجان غربی یکی از مکان‌های پربازدید این استان است به‌طوری‌که صدها اثر تاریخی در بدو ورود به این موزه‌ها چشم هر بیننده‌ای را به‌سوی خود جذب می‌کند و با هر قدمی که در موزه‌ها می‌زنیم انسان به یاد گذشته دور می‌افتد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از ارومیه، آذربایجان غربی دارای 15 موزه با 30 هزار قلم اشیای تاریخی دولتی و بقیه غیردولتی است با توجه به این که این استان از ظرفیت‌های فاخری در جذب گردشگران برخوردار است می‌توان گفت که موزه‌های استان در راستای معرفی هویت تاریخی آذربایجان غربی نقش بسزایی داشته‌اند.
موزه ارومیه با 30 هزار قطعه تاریخی خود یکی از غنی‌ترین موزه‌های ایران بوده و دومین گنجینه بزرگ تاریخی کشور محسوب می‌شود این موزه آثاری از ماقبل تاریخ تا دوره اسلامی، اروراتویی و قاجار را در خود جای داده است همچنین در این موزه کتاب‌های نفیس خطی که اکثر آنها قرآن مجید، کتب دینی و اسلامی است نگهداری می‌شود.
این موزه در سال 1346 شمسی با زیربنای 750 مترمربع در محوطه‌ای به وسعت 2000 مترمربع احداث‌شده است که بعدها به‌منظور حفظ و نگهداری آثار و اشیای منحصر به فرد به وجود آمده و در راستای گسترش موزه، دو فضای نسبتاً بزرگ و یک گنجینه زیرزمینی نیز به آن افزوده شده امروزه هرکدام ازبخش‌های موزه در ساختمان‌های مختلفی به نمایش گذاشته شده‌اند.
تالار بزرگ موزه ارومیه به نمایش اشیای باستانی و تاریخی دوران های مختلف می پردازد در طول سال ها بخش های مختلفی به آن افزوده شده است وهم اکنون موزه دارای یک گنجینه نگهداری آثار و اموال، آزمایشگاه و کارگاه مرمت اشیاء،کتابخانه، سالن باستان شناسی، بخش فروش نشریات و آمفی تئاتر بوده وعرصه موزه 300 مترمربع و اعیانی آن حدود 3 هزار و 200 متر مربع است.
موزه ارومیه نماد تاریخ چند صد ساله آذربایجان غربی
سالن باستان‌شناسی از سه بخش پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی تشکیل شده است که در آن آثار نفیس کشف شده از تپه‌های باستانی استان به آغاز دوره نوسنگی تا پایان دوره قاجاریه برمی‌گردد در بخش پیش از تاریخ و تاریخی موزه ارومیه آثار سنگی، سفالی و فلزی متنوعی از دوره نوسنگی تا صدر اسلام نگهداری می‌شوند.
ابزار و ادوات سنگی متعلق به هزاره‌های هفتم و ششم پیش از میلاد مکشوفه از تپه اهرنجان سلماس و تپه جلبر ارومیه، سفالینه‌های زیبای منقوش و ساده از هزاره پنجم پیش از میلاد تا هزاره اول پیش از میلاد به‌دست‌آمده از تپه‌های دالما،حسنلو نقده، سنگر ماکو، همچنین آثار فلزی تزئینی و شیرهای برنزی تپه حسنلو که در نوع خود بی‌نظیر هستند.
سنگ نوشته‌های کله شین، موانا و محمودآباد به خط میخی متعلق به دوره اورارتو هزاره اول پیش از میلاد، آجرهای لعابدار از تپه قالایچی بوکان و تپه ربط سردشت متعلق به سال‌های 800 تا 700 پس از میلاد، قبر کشف شده از حومه سلماس متعلق به دوره اشکانی، گل مهرهای تخت سلیمان، سکه‌های نقره و ظروف شیشه‌ای دوره ساسانی و زیورآلاتی که در موزه ارومیه نگهداری می‌شود بسیار متنوع و متعلق به ادوار مختلف است.
انواع جعبه‌های جواهر مرصع و نقره‌های فیروزه کوب از دوره قاجار، گوشواره‌ها و گردنبندهای طلا از دوره اورارتور، هخامنشیان و اشکانیان، زیورآلات برنزی از اواخر عصر برنز که بیشتر آنها متعلق به تپه حسنلو بوده و در انواع دستبند،رشته‌های گردنبند و سنجاق‌سر هستند.
فرهنگ بومی و سنتی در سالن موزه مردم‌شناسی ارومیه
ویترین‌های دوره اسلامی نمایش‌دهنده آثار نفیسی از قرون اولیه اسلامی تا دوره قاجار است برخی از این آثار عبارتند از سفالینه‌های نیشابور، ظروف لعابدار و ظروف برنجی از دوره سلجوقی، کاشی و سفالینه‌های زرین‌فام منحصربه‌فرد از دوره ایلخانی، ظروف سفالین با تکنیک‌های نقوش کنده، استامپی و انواع لعاب‌کاری (لعاب پاشیده و نقاشی زیر لعابی) از قرون 5-6 هجری قمری، آثار سفالین و فلزکاری دوره تیموری، نسخ، کتب خطی و سکه‌های صدر اسلام تا دوره قاجار است.
در سالن مردم‌شناسی فرهنگ بومی و سنتی منطقه از اواخر دوران صفویه تا به امروز در معرض نمایش است و همچنین انواع ابزار، ادوات کشاورزی و دامداری، لوازم شکار، آثار فلزی با مناسبات مذهبی و اعتقادات بومی، پوشش اقوام آذری، کرد، آشوری و ارمنی قفل و یراق بقاع و امامزاده، لوازم طب سنتی، آلات موسیقی، وسایل زندگی روزمره از قبیل اتو و سماور زغالی، آفتابه و لگن، وسایل روشنایی سنتی نفتی و روغنی فلزی و سفالی در معرض نمایش قرار دارد.
موزه های آذربایجان غربی نشانگر اصالت و هویت ملی
در بخش کتاب‌های خطی و تابلوهای موزه نیز اشیای بسیار جالبی چون خط نوشته‌ها و آیاتی از قرآن مجید، خط نسخ، نستعلیق، تابلو، مینیاتور، مرقع و قلمدان هایی از قرون سیزدهم و چهاردهم هجری قمری به نمایش گذاشته شده است که آذربایجان غربی علاوه بر موزه ارومیه از موزه‌های تاریخی متعددی نیزبهره‌مند است ازجمله خوی، میاندوآب، سایت موزه مجموعه جهانی تخت سلیمان، نقده و مهاباد که بهترین فرصت آشنایی با تاریخ و تمدن کهن ایران اسلامی است.
موزه خوی در سال 1348 تأسیس شد و شامل واحد اداری با دو تالار نمایش است در این موزه اشیای تاریخی، هنری و مردم شناسی در معرض تماشای مردم گذاشته می شود و در آن آثاری متعلق به ادوار پیش از تاریخ، دوره تاریخی و اشیایی مربوط به هنرهای ملی و تزئینی به نمایش گذاشته می شود.
همچنین برخی از اشیای این موزه از موزه ایران باستان به آن آورده شده است بخش دیگر این موزه تحت عنوان مکشوفه است و شامل اشیایی است که به هنگام عبور قاچاق از مرز بازرگان ضبط شده‌اند تعداد اندک این اشیاء نیز از مخزن موزه ارومیه به این مکان منتقل شده‌اند و بخش مردم شناسی را تشکیل می‌دهند.
موزه‌های آذربایجان غربی شاهکاری از تاریخ ایران
در این موزه اشیای منحصربه‌فردی وجود دارد ازجمله کتیبه سنگی فرمان شاه تهماسب صفوی در سال 918 هجری قمری مبنی بر بخشودگی و تخفیف مالیات که نام خوی در آن آمده این فرمان‌بر روی قطعه‌سنگ مرمری سفیدرنگی حک شده و قسمتی از آن از بین رفته و فقط چهار سطر اول آن باقی‌مانده ازجمله دیگر آثار ارزشمند این موزه، کتب خطی اهدایی به موزه است.
موزه میاندوآب در سال 1347 شمسی تأسیس شد و دارای هشت بخش آثار برنزی و مفرغی مربوط به دوره پیش از تاریخ، آثار سفال و مفرغ مربوط به دوره اسلامی، انواع سکه‌ها، آثار مفرغ و برنز و سفال‌های مربوط به لرستان، هنرهای تزئینی، اثر مربوط به هنرهای ملی، آثار مردم‌شناسی، آثار مرمر، سفال، شیشه، عقیق، سنگ لاجورد و مفرغ است.
موزه نقده در سال 1378 شمسی در داخل شهر نقده افتتاح شد این موزه آثار تاریخی و باستانی تپه حسنلو را دربرمی گیرد و دارای یک سالن بزرگ و یک مرکز نگهداری اشیای باستانی است از جمله آثار موجود در این موزه مولاژی از جام طلایی حسنلو در ابعاد واقعی آن است و از دیگر آثار موجود در این موزه کتیبه سفالین و مفرغی بسیار زیبایی از تپه حسنلو است.
سایت موزه تاریخی تخت سلیمان که در سال 2003 موفق به ثبت نام خود در فهرست آثار جهانی یونسکو شد تخت سلیمان (یا آتشکده آذر گشنسب) نام محوطهٔ تاریخی بزرگی، در نزدیکی تکاب و روستای تخت سلیمان (درگذشته نصرت‌آباد) در آذربایجان غربی و 45 کیلومتری شمال شرقی این شهر است این اثر بزرگ‌ترین مرکز آموزشی، مذهبی، اجتماعی و عبادتگاه ایرانیان در قبل از اسلام به شمار می‌رود.
اما در سال 624 میلادی و در حمله هراکلیوس، امپراتور رومیان به ایران تخریب شد آبا قاخان برادرزاده هلاکوخان که به دین اسلام گرویده بود بر روی ویرانه‌های تخت سلیمان مسجدی بنا کرد که آن نیز بعدها ویران شد و تنها کاشی‌هایی با نقوش و خط برجسته از آن به جامانده است که در حال حاضر موزه رضا عباسی نگهداری می‌شود.
موزه تاریخ طبیعی ارومیه، بزرگ‌ترین موزه تاریخ طبیعی کشور
موزه تاریخ طبیعی ارومیه یکی از جاذبه‌های دیدنی این شهر است که بزرگ‌ترین موزه تاریخ طبیعی کشور بوده و در زمینی به مساحت 5 هزارمترمربع و زیربنای3 هزارو 300 مترمربع در 4 طبقه احداث‌شده است و دارای سالن‌های تخصصی پستانداران، پرندگان، خزندگان، اکوسیستم‌های آبی و هفت اقلیم کشور و نیز سالن‌های جانبی همایش، کتابخانه و نمایشگاه عکس است.
این موزه در ورودی شهر زیبای ارومیه و در مجاورت رودخانه شهر چایی به بهره‌برداری رسید که به‌راحتی در دسترس بازدیدکنندگان بوده و فرصت مناسبی برای فعالیت علمی و پژوهشی متخصصان و محققان فراهم آورده است آموزش شناخت محیط زیست و اجزای تشکیل‌دهنده آن، آشنایی با تنوع زیستی، جبران عدم دستیابی مردم به مناطق محیط زیست و مشاهده حیات وحش استان از اهداف راه‌اندازی این موزه است.
با توجه به وجود تنوع اقلیمی گسترده در کشور که به‌عنوان "هفت اقلیم" از آن یادمی‌شود، گونه‌های مختلف جانوری در این موزه به نمایش عموم گذاشته شده است.
آذربایجان غربی از شاخص‌ترین استان‌های کشور ازلحاظ پارامترهای مختلف زیست‌محیطی بوده و از شرایط اقلیمی خاصی برخوردار است که می‌توان در شمال استان از اکوسیستم بیابانی و مقوله شن‌های روان و در جنوب استان به اقلیم کوهستانی و جنگل‌های بلوط اشاره کرد که مابین این دو اقلیم و اکوسیستم، رویدادهای بسیار متنوع و خاص زیست‌محیطی روی می‌دهد که در این موزه به نمایش در آمده است.
آذربایجان غربی کریدور مهاجرتی پرندگان
آذربایجان غربی کریدور مهاجرتی پرندگان نیز محسوب می شود طبیعتاً به لحاظ مسائل زیست محیطی شاخص و حائز اهمیت است و موزه تاریخ طبیعی ارومیه این امکان را برای علاقه مندان ایجاد می کند که بجای صرف وقت و هزینه‌های هنگفت جهت انجام تحقیقات و بیومتری و بررسی شرایط فیزیکی ، رفتاری و اکولوژیکی بر روی گونه های جانوران در سطح کشور می‌تواند موارد مذکور را به راحتی در این موزه به انجام رساند.
در این موزه انواع گونه‌های جانوری مانند خرس خاکستری، شیر ایرانی، گراز وحشی، گوزن زرد ایرانی، قوچ و میش ارمنی، گرگ و انواع پستانداران، دو زیستان و خزندگان وجود دارد و اغلب حیوانات به نمایش گذاشته شده جزو حیات‌وحش منطقه بوده و به همین سبب این موزه را به مکانی منحصربه‌فرد در نوع خود در کشور تبدیل کرده است.
موزه کودک ارومیه نخستین موزه در ایران
قدمت این موزه به پیشینه تاریخی و انسانی بازمی‌گردد ونشان می‌دهد که استان از اصالت چند هزار ساله برخوردار است موزه کودک ارومیه امسال در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان افتتاح‌شده با بیش از 500 مترمربع در این موزه اولویت بهکودکان و افراد کم‌توان جسمی داده است.
با توجه به ظرفیت‌ها و پذیرش هایی که موزه کودک ارومیه دارد و همچنین با امکاناتی که در اختیار کودکان و نوجوانان قرار داده است باید شاهد استفاده هر چه بیشتر این قشر جامعه از موزه بوده تا همه ساله بر سایر امکانات آن افزوده شود.
گزارش از فرزانه ارشادی
انتهای پیام/ش