گزارش تسنیم-۱| آیا ازبکستان در حال تبدیل شدن به یک بازیگر فعال انرژی اوراسیایی است؟
در حوزه نفت و گاز، ازبکستان ضمن اعمال اصلاحات ساختاری، افزایش تولید و کشف منابع جدید گازی را در دستور کار قرار داده و مشارکت فعالی در پروژه‌های منطقه‌ای انتقال انرژی صورت داده است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، پس از روسیه جمهوری‌های قزاقستان، آذربایجان و ترکمنستان از اصلی‌ترین بازیگران عرصه انرژی اوراسیا محسوب می‌شدند. جمهوری‌های دیگر یا وابسته انرژی این کشورها بوده و یا سطح تولید آن‌ها به حدی پایین بوده که بیش از توان مصرف داخلی و احتمالا صادرات فصلی (همچون قرقیزستان و تاجیکستان)، مجالی برای بازیگری فعال در این زمینه نداشتند. با این حال به نظر می‌رسد ازبکستان در حال تبدیل شدن به یکی از این بازیگران تاثیرگذار است.
ازبکستان یکی از معدود کشورهای جهان است که به صورت کامل در حوزه انرژی خودکفاست. این کشور پس از ترکمنستان دومین تولیدکننده گاز خزر محسوب می‌شود که علاوه بر مصرف داخلی، میزان کمی نیز صادر می‌کند. منابع نفت و گاز 97 درصد از توان انرژی این کشور را تشکیل می‌دهد. در این راستا، 86.3 درصد از انرژی آن را گاز تشکیل می‌دهد، 1.9 درصد را نیروگاه‌های هیدروالکتریکی دیگر، و 2.5 درصد را زغال‌سنگ و 9.3 درصد را نیز نفت خام.
در حوزه تولید برق نیز ازبکستان یکی از تولیدکنندگان بزرگ آسیای مرکزی محسوب می‌شود. ظرفیت تولید این کشور بر اساس آمار سال 2007 معادل 12.6 گیگاوات است که 88.5 درصد آن توسط نیروگاه‌های حرارتی و 11.5 درصد آن توسط نیروگاه‌های هیدروالکتریکی تامین می‌شود.
با این حال مصرف بالای جمعیت 32 میلیون نفری این کشور که تقریبا نیمی از جمعیت کل منطقه آسیای مرکزی را تشکیل می‌دهد و زیرساخت‌های صنعتی پرمصرف بر جای مانده از دوره اتحاد جماهیر شوروی، اجازه تبدیل شدن به یک بازیگر بزرگ انرژی را به این کشور نداده است. اما با روی کار آمدن شوکت میرضیایف و به‌ویژه پس از انتشار برنامه‌های بلندپروازانه، «توسعه زیرساخت‌های تولید انرژی» یکی از حوزه‌های کلیدی برنامه توسعه میان‌مدت و بلندمدت ازبکستان مطرح شد.
در این راستا ازبکستان در وهله نخست اصلاحاتی اساسی و ساختاری را در نظام مدیریتی انرژی خود و قوانین و قواعد مربوطه صورت داد. میرضیایف در سال 2018 با صدور دستوری چند ماده‌ای تحت عنوان «توسعه سریع و تدارک پایداری مالی حوزه انرژی»، ضمن تشریح یک نقشه راه در این حوزه، اصلاحاتی ساختاری را در این زمینه اعمال کرد. در ادامه نیز در روزهای گذشته رسانه‌ها خبر خصوصی‌سازی شرکت بزرگ و دولتی «ازبک نفت گاز» را به منظور جذب سرمایه‌گذاری خارجی و اعمال اصلاحات ساختاری اعلام کردند. بر این اساس قرار است تا 49 درصد سهام این شرکت بزرگ حوزه انرژی تا سال 2024 در بازارهای بورس به فروش برسد. این نخستین بار است که در یک جمهوری سابق چنین اقدامی در این سطح و به منظور اعمال اصلاحات صورت می‌گیرد.
در همین راستا، افزایش قابل توجه تولید نفت و گاز نیز در دستور کار مقامات ازبک قرار گرفته است. بهادرجان صدیق‌اف، رئیس هیات مدیره شرکت ازبک نفت‌گاز، اخیرا در یک نشست مطبوعاتی با خبرنگاران گفته است: میزان تولید انرژی تاکنون در کشور محرمانه بود، اما اکنون این مساله عمومی است. وی همچنین در ادامه به دستور میرضیایف مبنی بر افزایش تولید گاز اظهار داشت: بر اساس دستور رئیس‌جمهور ما باید تا سال 2024 ظرفیت تولید گاز را از 35 به 42.3 میلیارد متر مکعب و گاز مایع را به 1.5 میلیون تن در سال برسانیم.
در این راستا منابع گازی جدیدی نیز در این جمهوری اکتشاف شده است. مقامات حوزه انرژی ازبک اخیرا اعلام کرده‌اند که یک منبع گازی جدید در دره فرغانه در چاکار کشف شده که در چاه شماره 2 آن ظرفیت استخراج روزانه 300 هزار مترمکعب گاز در عمق 1710 متری وجود دارد. در میدان جدید آرالیک در جمهوری خودمختار قره‌قالپاقستان نیز عمق چاه شماره 1 به 3910 متر افزایش یافته و گفته می‌شود بین 700 الی 800 هزار مترمکعب در روز می‌توان از آن گاز طبیعی استخراج نمود. همچنین مطالعات برای استخراج بیشتر و اکتشاف منابع جدیدتر همچنان ادامه دارد.
بازیگری ازبکستان در حوزه انرژی در حالی است که ازبکستان بازیگری خود را در حوزه انتقال انرژی و بازیگری در طرح‌های منطقه‌ای نیز اعلام کرده است. در سال گذشته زمانی که ترکمنستان در پی بحران‌های مالی در جست‌و‌جوی سرمایه‌گذاران خارجی برای تکمیل خط لوله تاپی (ترکمنستان- افغانستان- پاکستان- هند) در کشورهای جنوبی حاشیه خلیج فارس می‌گشت، ازبکستان و میرضیایف بود خبر سرمایه‌گذاری 6 میلیارد دلاری در تاپی را اعلام کرد. با این اقدام ازبکستان در وهله اول روابط خود با همسایه جنوبی‌اش را بهبود داد و از سوی دیگر در بزرگ‌ترین طرح انتقال انرژی منطقه به جنوب مشارکت می‌کرد که می‌تواند ظرفیت‌های لازم برای تنوع‌بخشی به مسیرهای صادراتی آن در آینده را فراهم آورد. علاوه بر این، برخی منابع خبر از احتمال پیوستن ازبکستان به طرح انتقال انرژی ترانس خزر نیز داده بودند. گفته می‌شود ازبکستان در حال بررسی نحوه و میزان مشارکت در این طرح بین‌المللی است.
علاوه بر این، همکاری‌های موثر دیگری نیز توسط ازبکستان با همسایگان صورت گرفته است. قزاقستان و چین در یک پروژه مشترک قرار است شبکه‌ای از ایستگاه‌های گاز در ازبکستان بسازند. ازبکستان نیز پیش از این مشارکت خود را در پروژه‌های گازی افغانستان، هم‌زمان با میزبانی تلاش‌های میانجی‌گرانه صلح میان گروه‌های این کشور، اعلام کرده است.
انتهای پیام/