گزارش| اعترافِ اصلاح‌طلبان به اختلاف انتخاباتی؛ از «حضور مشروط» تا سرلیستِ نامشخص
مصطفی تاج‌زاده اخیراً گفته؛ در هیچ دوره‌ای به‌اندازه امسال میان اصلاح‌طلبان درباره انتخابات اختلاف نظر وجود نداشته است. تسنیم به بررسی اختلافاتی که ماه‌های اخیر میان اصلاح‌طلبان به‌وجود آمده می‌پردازد.
به گزارش خبرنگار حوزه احزاب خبرگزاری تسنیم، کمتر از 8 ماه تا انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی باقی مانده است و احزاب و جریانات سیاسی کم‌کم خود را برای پیروزی در انتخابات پارلمان و راهیابی به بهارستان آماده می‌کنند.
جریان اصلاحات که در انتخابات سال 94 کاندیداهایش توانستند پیروزی نسبی کسب کنند، این روزها بار دیگر حول محور «شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان» به‌ریاست محمدرضا عارف گرد هم آمده‌اند و در حال تعیین رابطان استانی و شوراهای استانی این تشکیلات برای انتخابات هستند بااین‌حال اختلاف بر سر نحوه حضور در انتخابات در این جریان به‌حدی است که خود آنها نیز چندبار به آن اعتراف کرده‌اند.
مصطفی تاج‌زاده فعال سیاسی اصلاح‌طلب در نشست حزب اتحاد ملت، گفت: در هیچ دوره‌ای به‌اندازه امسال میان اصلاح‌طلبان درباره انتخابات اختلاف نظر وجود نداشته است. در این زمینه دو دیدگاه وجود دارد؛ یکی اینکه کسی چیزی نگوید و دیگر آنکه پا‌به‌پای جامعه پیش برویم به‌شکلی که هرکس نظرات خود را مطرح و از آن دفاع کند و دیگران هم آن را نقد کنند تا کم‌کم به اجماع رسیده و در مورد نامزدها هم به سازوکاری برسیم که مردم در انتخاب نامزد نهایی نظر بدهند تا اصلاحات با جامعه پیوند بخورد.
یکی از موارد اختلافی میان اصلاح‌طلبان را می‌توان موضوع شرکت یا عدم حضور آنها در انتخابات دانست. مصطفی تاج‌زاده و سعید حجاریان از جمله افرادی هستند که در ماه‌های گذشته سازِ عدم ارائه لیست توسط اصلاح‌طلبان به‌بهانه ردصلاحیت‌ها را کوک کرده‌اند. تاج‌زاده در نشست اخیر حزب اتحاد ملت بار دیگر بر همین موضع خود تأکید کرده و گفته است: "با استراتژی حضور بی قید و شرط در قدرت تأثیرگذاری نخواهیم داشت و اصلاحات را بی‌هویت و بی‌خاصیت و جامعه را منفعل می‌کنیم".
این اظهارنظرها که چندماهی هست از زبان برخی اصلاح‌طلبان شنیده می‌شود، واکنش چهره‌های دیگر این جریان را به‌دنبال داشت. صادق خرازی دبیرکل حزب ندای ایرانیان در مصاحبه‌ای با تسنیم می‌گوید: از همان روز اولی که بحث نظارت استصوابی در قانون اساسی مطرح شد، عده‌ای این سخنان را مطرح می‌کردند و غزل مخالفت می‌خوانند، گاهی شرط می‌گذارند، سپس از شرط خود کوتاه می‌آیند و بعد مردم را تحریک می‌کنند و وقتی که این حربه جواب نداد بار دیگر از شرط خود کوتاه می‌آیند. به‌طور کلی به‌جای اینکه مسائل را ایجابی ببینند نگاه مردم را سلبی می‌کنند.
اظهارات اخیر مصطفی تاج‌زاده درباره حضور مشروط اصلاح‌طلبان در انتخابات با انتقاد چهره‌های شاخص این جریان روبه‌رو شد
بهزاد نبوی از اعضای سازمان منحله مجاهدین انقلاب نیز معتقد است؛ در چنین شرایطی باید فشارهای داخلی را کم و شرایط را برای مردم قابل تحمل‌تر کرد. هرچه فشار بیشتری بر مردم وارد شود آنها مأیوس‌تر می‌شوند. مسئله ما انتخابات نیست؛ مسئله این است که انتخابات کم‌رونق شرایط ما را بدتر می‌کند و زمینه برای تکرار حوادث دی ماه 96 مهیا می‌شود.
اسماعیل گرامی‌مقدم سخنگوی حزب اعتماد ملی نیز ایده حجاریان را مبنی بر شرکت مشروط در انتخابات بسیار کهنه دانست و معتقد است: "تجویز تحریم انتخابات و شرط گذاشتن بر آن، به‌میزانی ورشکسته است که دیگر محل بحث اصلاح‌طلبان نیست زیرا به‌وضوح نتیجه این رویکرد را در انتخابات مجلس هفتم و شورای شهر دوم دیدیم".
رفتارهای انتخاباتی اصلاح‌طلبان نیز نشان می‌دهد آنها با وجود مخالفت شخصیت‌هایی مانند حجاریان و تاج‌زاده با شرکت بدون قید و شرط، عزم‌شان برای حضور در عرصه جزم است و شورای سیاست‌گذاری (که اخیراً نامش را به جبهه اصلاح‌طلبان ایران تغییر داده) کار خود را برای مجلس یازدهم آغاز کرده است.
مسئله دیگری که اصلاح‌طلبان نسبت به آن نگران هستند، عدم تمکین برخی احزاب به سازوکار شورای سیاست‌گذاری است. این شورا که در آستانه انتخابات مجلس دهم در سال 94 شکل گرفت، توانست لیستی واحد برای انتخابات ارائه دهد.
با آغاز به کار مجدد این شورا در سال 95، برخی احزاب مانند حزب مردم‌سالاری به‌دبیرکلی مصطفی کواکبیان، مجمع نیروهای خط امام به‌دبیرکلی هادی خامنه‌ای، اراده ملت به‌دبیرکلی احمد حکیمی‌پور و اعتماد ملی (زمانی که منتجب‌نیا قائم‌مقام این حزب بود) از جمله مخالفان سفت و سخت این شورا بودند که در نهایت منجر به ارائه دو لیست توسط اصلاح‌طلبان برای انتخابات شورای شهر شد.
منتجب‌نیا، کواکبیان و هادی خامنه‌ای از جمله مخالفان شورای سیاست‌گذاری به‌ریاست عارف هستند
با پایان یافتن انتخابات 96، این شورا مخالفان بیشتری پیدا کرد و حسین کمالی دبیرکل حزب اسلامی کار نیز به صف منتقدان آن پیوست. صادق خرازی دبیرکل حزب ندا در مصاحبه اخیر خود با تسنیم گفته است، "معتقدیم شورای عالی سیاست‌گذاری باید دموکرات باشد، پاسخگو و شفاف باشد، تحزب را به‌رسمیت بشمارد و نماینده‌های غیرحزبی و به‌اصطلاح ملی به حداقل برسد. کسانی که قصد ورود به عرصه انتخابات را دارند، باید برنامه‌هایشان را ارائه داده و احراز هویت شوند".
هرچند هنوز اظهارنظر چندانی درباره انتخابات مجلس از سوی احزاب منتقد نشده، اما به‌نظر می‌رسد تجربه انتخابات شورای شهر با توجه به افزایش انتقادات از عملکرد این شورا ادامه یابد و شاهد ارائه دو لیست در انتخابات از سوی اصلاح‌طلبان باشیم.
مسئله اختلافی دیگری که می‌توان در ماه‌های آینده شاهد آن بود، بحث درباره سرلیست این جریان در انتخابات تهران است. محمدرضا عارف سال 94 به‌دلیل آنکه چهره چندان شاخصی بین اعضای لیست امید حضور نداشت و همچنین در انتخابات 92 با کناره‌گیری به‌نفع حسن روحانی تاحدی زمینه پیروزی او را فراهم کرد، سرلیست این جریان شد.
با این‌حال عارف به‌دلیل انتقاد به عملکرد فراکسیون امید که هرازگاهی از زبان چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب بیان می‌شود، شاید نتواند این‌بار به‌راحتی خود را در رأس فهرست اصلاح‌طلبان قرار دهد.
حزب کارگزاران از جمله منتقدان اصلی عملکرد عارف در انتخابات مجلس است. غلامحسین کرباسچی دبیرکل حزب کارگزاران پس از کاندیداتوری دوباره عارف در سال چهارم مجلس برای کرسی ریاست و عدم پیروزی علی مطهری در انتخابات هیئت رئیسه، با کنایه به عارف گفت: "برخی که در میکروفن خود فوت هم نکرده بودند پیشتازی مطهری را به‌ضرر خود می‌دیدند... از همان اول هم که این مجلس تشکیل شد مشخص بود حدود 105 تا 106 نفر عضو این فراکسیون [امید] هستند که با آن کار می‌کنند".
محمد عطریانفر عضو حزب کارگزاران در مصاحبه با تسنیم می‌گوید "معتقدم آقای عارف برای تصدی پست‌های اجرایی مناسب‌تر هستند. آقای عارف متناظر موفقیتی که در گذشته در سِمت‌های اجرایی داشته، نتوانسته آن را در مجلس تکرار کند، بنابراین عدم‌توفیق ایشان در مجلس را نباید دلالت بر کم‌کاری ایشان دانست... اگر نگوییم عملکرد فراکسیون امید از روزی که مجلس آغاز شد، روز به روز تضعیف شده ولی در خوشبینانه‌ترین حالت در جا زده است".
لذا، به‌نظر می‌رسد برخی احزاب مانند کارگزاران و همچنین منتقدان شورای سیاست‌گذاری، به‌راحتی تن به محوریت عارف در جناح اصلاح‌طلب نمی‌دهند.
مجموع اظهارنظرات درباره نحوه حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات نشان می‌دهد آنها با اختلافات متعددی برای راهیابی به بهارستان روبه‌رو هستند و باید منتظر بود و دید آیا می‌توانند این اختلافات را بین خود حل‌و‌فصل کنند یا اینکه شاهد دو فهرست یا چند فهرست در این جریان خواهیم بود.