گزارش ویژه تسنیم|"گاندو" برکتی که دردسرساز شد/ آیا کمبود آب موجب حمله تمساح‌ها شده؟ + فیلم
حمله گاندو به دو بچه ۸ و ۱۰ ساله در حاشیه رودخانه سرباز سیستان و بلوچستان، موجب شد طی ماه اخیر موضوع آبرسانی روستایی این استان محور انتقادات قرار گیرد، اما آنچه تاکنون در رسانه‌ها عنوان شده، همه واقعیت نیست.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، "حمله گاندو به بچه روستایی"، "قطع دست بچه سیستان و بلوچستانی به خاطر حمله گاندو"، "دختربچه‌ای که به خاطر آوردن آب، مورد حمله تمساح قرار گرفت"، این عبارات و ده‌ها عبارت مشابه، سرتیتر خبرهای یک‌ماه اخیر در خصوص آبرسانی به روستاهای استان پهناور سیستان و بلوچستان بود.
استان سیستان و بلوچستان، استانی با شاخص‌های منحصربه‌فرد است. پهناورترین استان ایران با 19 سال خشکسالی پیاپی مواجه بوده و روستاهای این استان برخلاف بسیاری از نقاط کشور، با پراکندگی بسیار و کمبود شدید منابع آبی مواجه اند.
*** بررسی وضعیت فعلی بهره‌مندی از تأسیسات آب آشامیدنی جمعیت روستاییان سیستان و بلوچستان
با وجود محدودیت منابع آبی در استان، تلاش‌های بسیاری برای آبرسانی به روستاهای استان از محل جمع‌آوری آب‌های سطحی و حفر چاه‌های متعدد شده و این تلاش‌ها و اقدامات شبانه‌روزی، اگرچه با موانعی چون کمبود اعتبارات و صعوبت کار در شرایط ویژه جغرافیایی و نوع قرارگیری و پراکندگی روستاهای سیستان و بلوچستان مواجه بوده و هست اما نتایجی هم در برداشته است.
یک میلیون و 416 هزار و 733 نفر در این استان در روستاها زندگی می کنند. در واقع تنها استان کشور است که بیش از نیمی از جمعیت آن (51 درصد) در روستاها ساکن هستند. تعداد روستاهای استان 5 هزار و 594 روستا است که از این تعداد، 2868 روستا دارای تأسیسات آب آشامیدنی هستند، از این تعداد، 2442 روستا بالای 20 خانوار جمعیت دارند و 426 روستای بهره‌مند از تأسیسات آبی زیر 20 خانوار جمعیت دارند.
همچنین از 5 هزار و 594 روستای استان، 2726 روستا فاقد تأسیسات آب آشامیدنی هستند که از این تعداد به 1261 روستا با تانکر آبرسانی می‌شود. بقیه روستاهای فاقد تأسیسات آب آشامیدنی که با تانکر به آنها آبرسانی نمی‌شود، عمدتا منابع محلی برای تأمین آب (چاه‌ها و چشمه‌ها) دارند.
از نظر جمعیتی، از مجموع یک میلیون و 416 هزار و 733 نفر جمعیت روستاییان سیستان و بلوچستان، یک میلیون و 115 هزار و 720 نفر جمعیت روستایی دارای تأسیسات آب آشامیدنی و 301 هزار و 13 نفر فاقد تأسیسات آب آشامیدنی هستند.
درحال حاضر شاخص بهره‌مندی از آب آشامیدنی سالم و بهداشتی در جمعیت روستایی سیستان و بلوچستان 63 درصد است؛ در حالی‌که این شاخص به طور متوسط در کشور به 75 درصد رسیده است.
*** "گاندو" نماد برکت یا عامل دردسر؟!
گاندو یا تمساح پوزه کوتاه ایرانی، گونه‌ای از راسته تمساح‌ها در ایران و باقیمانده ای از راسته کروکودیل‌ها است. این تمساح ایرانی، برخلاف آنچه در اخبار یک ماه گذشته در بخشی از فضای رسانه‌ای و مجازی منتشر شده، در باور قدیمی نزد بومیان جنوب سیستان و بلوچستان، وجودش در برکه ها باعث برکت و وسعت روزی مردم منطقه شده و به همین دلیل به هیچ وجه شکار نمی شود.
رودخانه سرباز مهمترین ناحیه زیست این گونه در ایران است و برخی از گاندوها نیز در رودخانه باهوکلات و کاجو قصرقند زندگی می‌کنند.
اما این حیوان که نماد برکت بوده، اخیرا مایه دردسر روستاییان به ویژه روستاهای حاشیه رودخانه سرباز شده است. اواخر تیرماه امسال بود که در منطقه کشاری واقع در شهرستان سرباز، دختر 10 ساله سیستان و بلوچستانی بر اثر حمله گاندو، دست خود را از دست داد.
"حورا" دختر بچه‌ای که مورد حمله گاندو قرار گرفت (تاریخ عکس: 29 تیرماه 98)
همچنین سوم مردادماه، پسربچه‌ای هشت ساله در روستای کهیربرز در بخش دشتیاری با حمله گاندو زخمی شد و اینبار پیش از آنکه گاندو جراحات عمیقی را به وجود آورد که منجر به قطع عضو شود، با یاری اهالی این پسربچه نجات یافت.
"زکریا" پسر بچه‌ای که مورد حمله گاندو قرار گرفت (تاریخ عکس: سوم مرداد 98)
"زکریا" پسر بچه‌ای که مورد حمله گاندو قرار گرفت (تاریخ تصویر: دهم مرداد 98)
*** آیا مشکل نبود آب، باعث مراجعه کودکان به برکه (هوتک) محل زندگی تمساح‌ها می‌شود؟
روستاهایی که در منطقه کشاری واقع شده‌اند، شامل 9 روستا در قالب یک مجتمع آبرسانی روستایی هستند که منبع تامین آب این روستاها در 7 کیلومتری روستای مولا آباد (چاه) ( با 227 خانوار و 928 نفر و 85 اشتراک) قرارگرفته و در سنوات قبل کلیه خطوط عملیات اجرایی (خطوط انتقال و شبکه توزیع) و همچنین سامانه کلریناتور جهت بهداشتی کردن آب مورد نیاز احداث و هم اکنون کلیه تاسیسات موردنیاز جهت آبرسانی به روستاهای مجتمع مذکور از جمله روستای مولا آباد وارد مدار بهره برداری شده که مردم منطقه از نعمت آب آشامیدنی سالم بهره مند هستند.
برخی خبرها و یا شایعات از قطع آب روستاییان در روز حادثه به دلیل بدهکار بودن برخی از روستاییان حکایت داشت که طبق بررسی‌های تسنیم، این مسئله صحت نداشته و تاکنون در استان سیستان و بلوچستان، آب شرب هیچ انشعاب روستایی بابت بدهی قطع نشده است.
در حال حاضر با توجه به ایام گرم فصل تابستان و بالا رفتن دمای هوا جهت افزایش ظرفیت تامین آب آشامیدنی ساکنین روستای مولا آباد از تعداد 27 سرویس تانکر آبرسانی سیار بصورت سقایی در هر ماه استفاده می شود.
نکته قابل توجه اینجاست که با وجود تاسیسات آب آشامیدنی برای کل منطقه کشاری، برخی از ساکنین نسبت به دریافت اشتراک آب اقدام نکرده‌اند و آب شرب مورد نیاز آنها از طریق آبرسانی سیار تامین می شود و گاها این ساکنان برای تأمین آب بهداشتی و مصارف شست و شوی خود، به هوتک ها و برکه‌های محل زندگی گاندو ها (تمساح‌ها) مراجعه می‌کنند.
بررسی های میدانی خبرنگار تسنیم حاکی از این است که دختر بچه 10 ساله به منظور شستن ظروف و البسه به محل زندگی تمساح‌ها نزدیک شده بود که ناگهان مورد هجوم یک گاندو قرار گرفت.
شرکت آب و فاضلاب روستایی استان سیستان و بلوچستان از مردم منطقه کشاری با نصب بنرها و اطلاع رسانی‌های محلی درخواست کرده تا جهت دریافت انشعاب آب به آب و فاضلاب روستایی شهرستان سرباز مراجعه کنند.
در روستای کهیربرز نیز حدود 3 ماه است که آب لوله‌کشی شرب مردم وصل شده و "زکریا" پسربچه روستایی در این روستا که در نزدیکی برکه‌ای در میانه بستر خشک رودخانه سرباز مورد حمله گاندو قرار گرفته، در حال رفتن به سمت باغ خرمای خانوادگی خود بود و ناگهان تمساحی به سمت وی هجوم آورد و با کمک روستاییان، پای پسربچه از دهان تمساح بیرون کشیده شد.
مادر زکریا، در توضیح اتفاقی که برای پسرش افتاد، به خبرنگار تسنیم گفت: باغ خرمای ما آنطرف رودخانه سرباز است و ما برای سرزدن به باغ، رسیدگی به آن و چیدن محصول از این طرف رودخانه که ساکن هستیم به آنطرف رودخانه می‌رویم؛ در روز حادثه نیز زکریا به سمت باغ خرمای خانوادگی می‌رفت که ناغافل یک گاندو به پسرم حمله کردم و پای زکریا را گاز گرفت. با داد و فریاد زکریا، چند تن از همراهان و اهالی به کمک وی رفتند و گاندو پای پسرم را رها کرد.
پدربزرگ زکریا نیز در این خصوص به خبرنگار تسنیم گفت: ما سالهاست که با گاندوها زندگی می کنیم اما اخیرا زیستگاه‌های این جانور دستخوش تغییراتی شده و همچنین تعداد آنها بسیار زیاد شده است، ما از مسئولان تقاضا داریم فکری به حال گاندوها کنند.
وی افزود: ما دو انشعاب آب داریم و مشکل آب نداریم، نوه من با همراهانش برای آب به طرف برکه محل زندگی گاندوها نرفته بودند، در حال رفتن به باغ خرما بودند که در محل خشک، از زیر یک درخت گز، یک گاندو به آنها حمله کرد.
*** چرا تمساح‌ها به مردم محلی حمله می کنند؟ / انگشت اتهام به سمت مسئولان محیط زیست و امور آب است
گفت‌وگو با یکی از معتمدین محل و از اعضای شورای بخش دشتیاری
*** گفت‌وگو با اهالی روستای کهیربرز / درخواست روستاییان: مسئولان فکری به حال گاندوها کنند
انتهای پیام/