قرارداد «یک دو سه» آمریکا چیست؟/ چگونه واشنگتن با هسته‌ای شدن کشورها کنار می‌آید؟
آن چه که آقای ظریف در سخنان چهارشنبه خود با عنوان قرارداد موسوم به «یک دو سه» یاد کرده، بند ۱۲۳ از قانون انرژی اتمی آمریکا است که شرایط و دستور‌العمل‌هایی را برای همکاری‌های هسته‌ای بین این کشور و سایر کشورهای جهان تعیین می‌کند.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، محمدجواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران صبح امروز چهارشنبه 16 تیر 1398 در همایش بزرگداشت روز جهانی حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی که در مرکز همایش‌های صداوسیما برگزار شد در صبحت‌هایی گفت: «یک راکتور هسته‌ای برای ایران در دهه 50 میلادی بر اساس طرح آیزنهاور ساختند در مورد اتم برای صلح ساختند. در آن زمان برای این راکتور سوخت 90 درصد در نظر گرفتند. بعد از انقلاب به 20 درصد تبدیل کردند و در سال 90 میلادی به ما گفتند "نمی‌توانید از ما اورانیوم غنی‌سازی 20 درصد بخرید"، خواستیم از یک کشور دیگر بخریم مانع شدند و بعد گفتند ایران دیگر نمی‌تواند برنامه هسته‌ای خودش را دنبال کند، خیال کردند ما چشم می‌گوییم چون عادت به این گفتمان دارند. علت اینکه از ما دلخور هستند این است که این گفتمان را نپذیرفتیم، عادت کرده‌اند بگویند به دوستانشان «یک دو سه»، قراردادی دارند به اسم قرارداد «یک دو سه». این قرارداد 9 شرط دارد که اگر شما می‌خواهید برنامه هسته‌ای داشته باشید باید این 9 شرط را اجرا کنید. یکی از این 9 شرط نیز این است که غنی سازی اورانیوم نداشته باشید و با 49 کشور هم که برنامه هسته‌ای دارند این قرارداد را امضا کرده‌اند. خیال کردند ایران هم چشم می‌گوید و می‌آید و این قرارداد «یک دو سه» را امضا می‌کند. اخیرا هم سناتور گراهام که آقای ترامپ ازش خواسته گفته است که به ایران می‌خواهم بگویم که «یک دو سه» را اجرا کند. خب اگر می‌خواستیم «یک دو سه» را اجرا کنیم که الان اینجا نبودیم. ما اصلا در آن گفتمان نیستیم که امنیت و پیشرفت‌مان را واگذار کنیم.»
صحبت‌های ظریف درباره قرارداد «یک دو سه» ما را برآن داشت تا مروری بر این قرارداد داشته باشیم که این قرارداد چیست.
در بند 123 (Section 123) از قانون انرژی هسته‌ای آمریکا مصوب 1954 میلادی، شرایط و ضوابط خاصی برای همکاری هسته‌ای ایالات متحده با سایر کشورهای جهان تنظیم شده است و برای آن که یک کشور بتواند وارد توافقنامه هسته‌ای با ایالات متحده شود، باید 9 معیار مربوط به عدم اشاعه تسلیحات هسته‌ای را رعایت کند. تا 15 ژانویه 2019 میلادی آمریکا وارد 26 توافقنامه هسته‌ای شده است که همکاری اتمی با 49 کشور جهان، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و تایوان را تنظیم می‌کند.
این 9 معیار مهم عدم اشاعه تسلیحات هسته‌ای به شرح زیر است:
- مواد و تجهیزات هسته‌ای انتقال یافته به کشور باید به طور دائم تحت مراقبت و نظارت‌های امنیتی باقی بماند.
- شرکایی که فاقد تسلیحات هسته‌ای هستند باید تحت نظارت کامل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشند و همه تاسیسات هسته‌ای مهم آنها تحت نظارت آژانس باشد.
- ضمانت مربوط به تجهیزات، مواد و فناوری هسته‌ای منتقل شده، هیچ گونه نقشی در توسعه تسلیحات هسته‌ای یا هرگونه هدف نظامی نخواهد داشت، به استثنای همکاری با کشورهایی که تسلیحات هسته‌ای در اختیار دارند.
- در صورتی که یک شریک غیرهسته‌ای به یک وسیله هسته‌ای دست پیدا کند یا توافقنامه‌های پادمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را نقض کند، ایالات متحده این حق را خواهد داشت تا هرگونه تجهیزات، مواد و فناوری منتقل شده به این کشور را بازگرداند.
- رضایت و موافقت آمریکا برای هرگونه انتقال مجدد مواد و اطلاعات طبقه بندی شده لازم و ضروری است.
- مواد هسته‌ای منتقل شده یا تولید شده در نتیجه توافقنامه هسته‌ای، مشمول امنیت فیزیکی کافی خواهد بود.
- آمریکا حق موافقت با غنی سازی یا بازفرآوری مواد هسته‌ای تولید شده در نتیجه توافقنامه را در اختیار دارد.
- دستیابی به توافقنامه جدید برای غنی سازی و بازفرآوری مواد هسته‌ای با استفاده از تجهیزات و مواد تامین شده از سوی آمریکا، نیازمند مذاکره جداگانه با واشنگتن است.
- معیارهای منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای که در بالا ذکر شد، برای همه مواد و تاسیسات هسته‌ای تولید شده یا ساخته شده در چارچوب توافقنامه، کاربرد خواهد داشت.
بند 123 از قانون انرژی اتمی آمریکا، وزارت خارجه این کشور را ملزم می‌کند تا با انتشار بیانیه ارزیابی منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای، توضیح دهد که توافقنامه همکاری هسته‌ای چگونه شرایط و معیارهای فوق الذکر را رعایت می‌کند.
کنگره نیز 90 روز فرصت دارد تا توافقنامه هسته‌ای ایالات متحده با سایر کشورها را مورد بررسی قرار دهد و پس از این مدت زمان، توافقنامه هسته‌ای به صورت خودکار به قانون تبدیل می‌شود مگر آن که کنگره با تصویب قطعنامه مشترکی با آن مخالفت کند.
انتهای پیام/