تاریخی که در انبار خاک می‌خورد؛ از مهر منسوب به امام حسین (ع) تا قانون دست‌نویس مشروطه
علیرضا سهرابی مجموعه‌دار پیشکسوت همدانی بعد از سالها گردآوری آثار تاریخی و فرهنگی مانع خروج آنها از کشور شده‌است؛ اما به‌دلیل اختلافات استانی هنوز نتوانسته آثارش را به مردم ایران وقف کند و در خانه «پوستی‌زاده» همدان به نمایش بگذارد.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ خبر آمد که مجموعه‌داری در همدان، بخشی از تاریخ این سرزمین را در کنار خود محفوظ کرده است، خبر آمد که از کشورهای مختلف جهان، سفرا حضوری یا غیر حضوری و با پیغام، عنوان کرده‌اند که بیا اینجا و گنجینه‌ات را بیاور، باقی کارها با ما، هر جایی خواستی هر محلی علاقمند بودی به اتفاق خانواده بمان و فقط بگذار این تاریخ در کشور ما به نمایش گذاشته شود. خبر آمد که مجموعه‌دار همدانی حتی حاضر نشده این مجموعه را به استانهای دیگر کشور ببرد، خبر آمد که اصفهان و تبریز و بندرعباس و شیراز و ... خواسته‌اند او برود با هر شرایطی که می‌خواهد، اما این مجموعه‌دار گفته فقط و فقط شهر خودم.
علیرضا سهرابی، مجموعه‌دار همدانی، یکی از بی‌نظیرترین مجموعه‌های تاریخی – هنری جهان را نزد خود دارد؛ او که به شدت نسبت به تاریخ سرزمینش متعهد است اعتقاد دارد که این آثار باید در ایران و در این خاک بماند تا نشان دهد ما کجای جهان ایستاده‌ایم و ایستاده بودیم، او تاکید می‌کند که می‌توانسته به هر جای دنیا با این مجموعه برود، اما نمی‌رود، او می‌گوید دنیا باید بیاید به ایران، مردم دنیا باید بیایند و ایران و آثار تمدنی ایران را ببینند، هر که طاووس خواهد جور هندستان کشد. اما آنچه امروز برای او رخ داده به نوعی در اولویت نبودن نگاه برخی مدیران برای ویترینی کردن مجموعۀ اوست. خودش با اینکه همیشه از همۀ مدیران تشکر می‌کند اما واقع قضیه این است که مطالبات مردمی دارد او را هم با خود می‌برد؛ مردم همدان، هنرمندان همدانی و بسیاری از هنرمندان شاخص ایران که از مجموعۀ وی بازدید کرده‌اند دارند برای ویترینی شدن مجموعۀ او تلاش می‌کنند و این مطالبه دارد به صورت یک مطالبۀ عمومی مطرح می‌شود. امید داریم مسئولان کشور و به دنبال آن مدیران عالی استان همدان، از استاندار تا سایر مدیران و حتی شهردار، این مطالبۀ عمومی را نادیده نگیرند و به آن پاسخ دهند. چرا که سازمان میراث فرهنگی اعتقاد دارد که مجموعه‌داری با عتیقه‌بازی دو مقوله متفاوت است و تلاش سازمان هم این است که آثار مجموعه‌داران از پستوها خارج شده و به نمایش عمومی گذاشته شود حال این نمایش می‌تواند در قالب موزه‌های خصوصی باشد یا همکاری با سازمانهای دولتی.
علیرضا سهرابی به عنوان یک مجموعه‌دار رسمی، 4000 قطعه آثار تاریخی و نفیس را در شرایط سختی نگهداری می‌کند و از زمانیکه به لحاظ رسانه‌ای موضوع این مجموعه مطرح شد شرایط نگهداری آثار را برای این مجموعه‌دار سختتر کرد. از جمله آثاری که در مجموعه آن می‌توان یافت شامل حدود 1020 ساز از جمله سه تار ابوالحسن صبا و کمالیان، شکری دوره قاجار تا سه تار کسایی و تاج بخش و... می‌شود، سازهای مختلف شخصیتهای موسیقیایی ایران که بالغ بر هزار قطعه می‌شود. به گفته او مجموعه سازها در مقایسه با موزه اقاخان کانادا و موزه متروپولیتن بی‌نظیر و متنوع است. علاوه‌براین یکسری مهرهای دیوانی عقیق و سنگهای قیمتی شخصیتهای مذهبی و حکومتی از جمله ابوسعید و لطفعلی خان زند و پسر فتحعلی شاه و امام حسین (ع) در مجموعه او یافت می‌شود. خبرگزاری تسنیم درباره مختصات این مجموعه و مشکلاتی که برای نگهداری و نمایش این مجموعه دارد ، گفت‌وگو کرده‌است که می‌خوانید:
تسنیم: در ابتدا از مشکلات مجموعه‌داری و شرایط این کار بگویی و به‌خصوص مشکلاتی که برای نمایش مجموعه خود داشتید، چراکه این مجموعه قابلیت عرضه ملی دارد و باید در وجوهات بین‌المللی به آن نگاه کرد. مطلع شدیم عرضه این آثار مورد بی‌توجهی مسئولان قرار گرفته است.
گویا این روزها تنها رسانه‌ها به فکر مجموعه‌داران و میراث فرهنگی کشور هستند. ما به صورت خانوادگی 35 سال است که هزینه خریداری این مجموعه را پرداخت کرده‌ایم و تلاش داشتیم یک کار فرهنگی انجام دهیم که ماندگار باشد. برخی برای یک کار خیر مسجد یا بیمارستان می‌سازند و برخی هم مانند ما سعی می‌کنند میراث فرهنگی کشور را نگهداری کرده و مانع خارج شدن آنها از کشور شوند تا در نهایت بتوان آنها را در موزه کشور به نمایش گذاشت.
من جمع‌آوری آثار را با مهرهای دیوانی آغاز کردم و 2000 قطعه جمع‌آوری شد و در ادامه سازهای مختلف از موسیقیدانان مشهور کشور را گردآوری کردم از پرویز مشکاتیان تا تجویدی و استاد حسن کسایی.
اول تخصص کسب کردم و بعد اقدام به جمع‌آوری آثار هنری کردم
من خودم خوشنویس بودم و در راستای این هنر هر چیز و شیئی که رویش مخطوطات خطی وجود داشت جمع‌آوری شد، قرآنهای خطی و نفیس، کاغذهای خطی، مهرهای برنجی خاص مانند مهرهای دیوان و سلطنتی جمع‌آوری شد که در نهایت 20 سال به طول انجامید، اما قبل از جمع‌آوری آنها خودم رفتم و درجه ممتازی خط را کسب کردم. البته هر چیز دیگری را که جمع‌آوری کردم قبل از شروع به کار تلاش کردم تخصصی در آن زمینه کسب کنم از ساختن ساز تا قلم‌زنی.
تسنیم: آیا می‌توان برآورد هزینه داشت از مجموعه‌ای که گردآوری شده‌است؟
چندان تمایل ندارم که ارزش مادی مجموعه را بیان کنم چرا که ممکن است شرایط نگهداری برایم از اینکه هست سختتر شود. منتها هزینه‌ای که در گذشته برای این مجموعه شده حالا ارزشی دوچندان پیدا کرده و مقامات گوناگون کشوری از این مجموعه بازدید کرده‌اند. از بزرگانی چون پرویز مشکاتیان، فرهنگ شریف گرفته تا بازدیدهای سالیانه انجمن موسیقی و بزرگان سایر هنرها و کارشناسان عرصه میراث فرهنگی.
عنوان اصلی من مجموعه‌دار آثار هنری ایران است و در این بین البته تلاش می‌کردم آثار متعلق به ایران را از کشورهای مختلف هم خریداری و جمع‌آوری کنم به عنوان مثال گل‌مهره‌های ساسانی را به ارزش 6 هزار دلار از ترکیه خریداری کردم و به ایران آوردم و دیدم موزه همدان کلا از این اثر یک عدد دارد و آن را به موزه همدان هدیه دادم. البته در این بین وقتی تلاش من برای گردآوری آثار باستانی ایران از نقاط مختلف جهان دیده شد دوستان دیگر هم بر این موضوع همت گماشتند، به عنوان مثال دوستی از کشور بلژیک 29 ظرف را با تمام مشکلاتش به مجموعه من اهدا کرده‌است.
کتاب قانون ابوعلی سینما را من به موزه اهدا کردم
حالا تمام این تلاشها به یک پتانسیل بالقوه تبدیل شده‌است و برای بالفعل شدن آن مسئولان زیادی تلاش کردند، از امام جمعه همدان گرفته تا شهردار و سایر مسئولان؛ بلکه بتوان مانع از خروج این آثار شد و آنها را در همین شهر که پایتخت تاریخ و تمدن است به نمایش گذاشت پیش از این هم هر وقت میراث فرهنگی در استان نمایشگاهی برپا می‌کرد من اجناسم را برای نمایش به آنها میدادم یا کارهایی از این قبیل به عنوان مثال کتاب قانون ابوعلی سینما را من به موزه آرامگاه بوعلی سینا اهدا کردم. البته برای نمایش آثار شورای تامین استان هم با حضور تمام مسئولان استانی تشکیل شد اما هنوز به نتیجه‌ای نرسیده‌است. در کل من هرآنچه داشتم برای این کار گذاشتم و سر آخر هم ماشین زیرپایم را برای خرید مهر فتحلی شاه فروختم مهری به نام عباس شهید.
در این بین البته آثار فاخر زیادی وجود دارد مانند مهر پسر فتحعلی شاه، مهر ابوسعید ابوالخیر، مهر لطفعلی‌خان زند، مهری در مجموعه دارم که منسوب به امام حسین (ع) است برای تصدیق موضوع آن را به مصر فرستادیم و 10 هزار دلار برای کارشناسی آن هزینه‌شده‌است یا قانون دست‌نویس مشروطه که به دست محمد رحیمی نوشته شده است و در زمان مظفرالدین شاه اولین تنظیم قانون مشروطه و تشکیل آن نزد من است و بسیاری آثار دیگر که بخواهیم نام ببریم زمان زیادی می‌طلبد.
پس مشکل اصلی کجاست که مجموعه‌ای با این حجم از آثار و ارزش تاریخی به موزه تبدیل نمی‌شود تا همه بتوانند از آن بازدید کنند.
قبل از اینکه به این سوال پاسخ دهم باید بگویم از چند سال پیش کشورهایی مانند ایتالیا و بلژیک از من خواستند که مجموعه‌ام را به کشور آنها منتقل کنم و به نمایش بگذارم، از طرف دیگر استانهای اصفهان، تبریز و اراک هم از من خواستند تا مجموعه‌ام را در آنجا به نمایش بگذارم و تسهیلات زیادی را هم در اختیارم قرار دادند در حال حاضر هم استانهای کرمانشاه و هرمزگان از من خواستند تا مجموعه را به آنجا انتقال دهم. من به هیچکدام از این درخواستها پاسخ ندادم چرا که معتقدم همدان با سه هزار سال پیشینه تاریخی به عنوان پایتخت تاریخ و تمدن شناخته می‌شود و خودم هم اصالت همدانی دارم، به همین دلایل باید در همینجا آثار به نمایش گذاشته شود. البته من تنها نیستم که این آثار را جمع‌آوری کرده‌ام و هر کس که در جمع‌آوری آن به من کمک کرده مسئولیتی بر عهده من گذاشته تا آثار را به صورت عمومی به نمایش بگذارم.
از مدتها قبل قرار بود خانه «پوستی زاده» برای نمایش آثار در اختیار من قرار گیرد اما هنوز این اتفاق نیفتاده است
از مدتها قبل قرار بود خانه «پوستی‌زاده» (که ثبت میراث شده و در اختیار شهرداری ست) در همدان برای نمایش این آثار در اختیار قرار بگیرد که به‌دلیل برخی اختلافات در شهرداری همدان و شورای شهر این اتفاق نیفتاده‌است. اصلا من پیشنهاد دادم خانه ام را میفروشم و پول خانه پوستی زاده را تسویه میکنم ودر نهایت وقف موزه میکنم، اما این موضوع هم محقق نشد.
من در شرایطی زندگی میکنم که به فردایم امیدی ندارم و علاقه‌مندم هرچه زودتر این آثار ویترینی شود و بعد از فوتم نمی‌دانم چه بلایی بر سر این آثار می‌آید سودجویان زیادی منتظرند تا بعد از فوت من آثار را از وراث خریداری کنند. در حال حاضر استاندار همدان بسیار تمایل دارد که این اتفاق بیفتد و من از پیگیریها و تلاشهای استاندار و امام جمعه همدان سپاسگزارم.
تسنیم: با شرایطی که تشریح شد، به نظر نگهداری آثار هم کار بسیار دشواری است و باید در راستای تأمین امنیت آثار فکری شود وگرنه ممکن است خسارات غیر قابل جبرانی به بار بیاید.
هیچ کمکی برای این منظور صورت نگرفته است و آثار در شرایط بدی نگهداری می‌شود. البته پیش از این و در سال 86 مجموعه مورد سرقت قرار گرفته بود و چند میلیارد به سرقت رفت، با خبر شدیم آثار هم چند روز بعد در دوبی فروخته شده‌بودند.
از میان مکانهایی که ارزیابی شده‌است خانه پوستی‌زاده بهترین جا برای نمایش آثار است چرا که زیر سایت میراث فرهنگی واقع شده و می‌تواند امنیت آثار را تامین کند و در منطقه گردشگری قرار گرفته است. قرار بود 4 سال پیش این اتفاق بیفتد اما به دلیل برخی مسائل که قابل بیان نیست این اتفاق نیفتاده است. اما تیم خود جوشی در همدان شکل گرفته است که برای تامین امنیت آثار و حمایت از نمایش آن فعالیت می‌کنند. البته سپاه استان کمکهای زیادی به ما کرده‌است و برای حفاطت از آثار فعال بوده‌اند.
انتهای پیام/