وزارت خارجه در اجلاس خزر مذاکره‌کننده است نه تصمیم‌گیرنده
دیپلمات کشورمان گفت: به‌خلاف تصور ایجادشده ایران برای تعیین مرزهایش در خزر باید با همسایگانش یعنی آذربایجان و ترکمنستان رایزنی کند نه روسیه.
به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، مذاکرات بر سر امضای کنوانسیون حقوقی خزر بیش از دو دهه است که ادامه دارد. این کنوانسیون به‌خلاف برخی مطالب مطرح‌شده نه‌تنها قرار نیست بخش‌هایی از خاک کشورمان را کم کند بلکه به‌گفته کارشناسان این حوزه٬ به‌واسطه امضا و تصویب کنوانسیون حقوقی خزر از ورود بدون هماهنگی کشورهای فرامنطقه به پهنه دریای مازندران جلوگیری شده و در رابطه با مسائل زیست‌محیطی و اقتصادی هم حساسیت و جدیت بیشتری اعمال خواهد شد، برای مثال لوله‌های انتقال نفت و گاز که قرار است از ترکمنستان به آذربایجان و از آنجا به اروپا کشیده شود در صورت اجرایی نشدن کنوانسیون می‌تواند آلودگی‌های زیست‌محیطی را متوجه دریا کند و اجرای این پروژه از منظر اقتصادی هم به‌نفع ما نخواهد بود.
نکته مهم دیگر در رابطه با کنوانسیون حقوقی دریای خزر این است که این کنوانسیون به هیچ عنوان وارد تعیین مرز‌ها و محدود‌های آبی نشده و این موضوع را موکول به گفت‌وگوی دوجانبه کشورهای با یکدیگر کرده است. در حقیقت ایران باید محدوده دریایی خود را با دو همسایه آبی‌اش در خزر یعنی جمهوری آذربایجان و ترکمنستان نهایی کند که تاکنون این کار را انجام نداده است و در کنوانسیون بیشتر تمرکز خود را بر روی مناطق مشاع بین پنج کشور ساحلی خزر یعنی ایران٬ آذربایجان٬ روسیه و قزاقستان گذاشته است.
همچنین طبق یکی از بند‌های ماده یک کنوانسیون خزر چنانچه شکل ساحل یکی از کشورها آن را در تعیین آب‌های داخلی آن آشکارا در وضعیت نامساعدی قرار دهد٬ این وضعیت برای دستیابی به تفاهم میان تمامی طرف‌ها مد نظر قرار خواهد گرفت. بنابراین حتی در رابطه با وضعیت ساحل هم برای ایران و چهار کشور دیگر شرایط مناسبی در نظر گرفته خواهد شد.
رضا نظرآهاری، مدیرکل دفتر هماهنگی‌های سیاسی دو جانبه و ابتکارات منطقه‌ای وزارت امور خارجه در گفت‌وگوی اختصاصی با باشگاه خبرنگاران جوان٬ در مورد اجلاس آوازه که قرار است در ترکمنستان برگزار شود٬ همچنین برخی از شایعاتی که در رابطه با کنوانسیون خزر به گوش می رسد توضیحاتی ارائه کرد که مشروح آن را در ادامه می خوانید:
21مرداد روز دریای خزر و توافق بر سر اجرایی شدن کنوانسیون حفاظت از محیط زیست این دریاست
اجلاس آوازه اولین همایش اقتصادی کشورهای حاشیه دریای خزر است، لطفا در رابطه با اهمیت این اجلاس توضیح دهید؟
نظرآهاری: بیش از دو دهه است که مذاکرات کشورهایی ساحلی خزر در جریان است تا این کشورها که به واسطه دریای خزر با هم همسایه هستند، بتوانند همکاری هایی را بین خود شکل بدهند.
سال گذشته پنج رئیس جمهور کشورهای ساحلی خزر در شهر اکتائو قزاقستان بر سر اجرایی شدن کنوانسیون حفاظت از محیط زیست خزر توافق کردند و این روز یعنی 21مرداد روز دریای خزر نام گرفت و این کنوانسیون هم به کنوانسیون تهران معروف شد. امسال هم در همان روز در آوازه ترکمنستان اجلاس مهم دیگری این بار در سطح نخست وزیران برگزار می شود.
آیا این اجلاس می‌تواند مقدمه‌ای برای شکل‌گیری همکاری همه جانبه اقتصادی بین کشورهای اطراف این دریا باشد؟
نظرآهاری:نخست وزیران در اجلاس آوازه در رابطه با همکاری های اقتصادی خزر به ارائه نقطه نظرات خود خواهند پرداخت. سال گذشته همزمان با امضا کنوانسیون وضعیت حقوقی خزر، وزرای امور خارجه این کشورها در حضور روسای جمهور موافقت نامه همکاری های اقتصادی پنج جانبه را امضا کردند. سران کشورهای ساحلی در عالی ترین سطح اقدام به چنین برنامه ریزی کرده و در همین راستا از تمایل این کشورها برای برقراری تعاملات تجاری و اقتصادی در خزر حمایت کردند.
نماینده ایران در اجلاس آوازه چه کسی خواهد بود؟
نظرآهاری:از جمهوری اسلامی ایران آقای جهانگیری معاون اول رئیس جمهور در اجلاس شرکت خواهد کرد و از سایر کشورها هم نخست وزیران شرکت خواهند کرد.
اجلاس آوزه در دو روز یک شنبه و دوشنبه برگزار خواهد شد، برنامه های هر روز به چه صورت خواهد بود؟
نظرآهاری:روز یک شنبه تجار و بخش خصوصی این کشورها در دو نشست و دو نمایشگاه شرکت خواهند کرد. نشست وزرای اقتصادی به منظور بررسی مراحل اجرایی کردن توافقنامه همکاری های اقتصادی _تجاری پنج جانبه هم در همین روز برگزار خواهد شد. نشست تجار کشورهای ساحلی خزر هم از دیگر برنامه هایی است که در دستور کار این اجلاس قرار دارد.
پس از رایزنی وزرای اقتصاد زمینه برای نشست روسای کشورها در روز دوشنبه فراهم می شود،گفته شده است که نخست وزیر ازبکستان، بلغارستان و قرقیزستان هم در رایزنی های این همایش حضور خواهند یافت.
بعد از نشست نخست وزیران، پنج یا شش نشست تخصصی نیز برگزار خواهد شد که محوریت آنها تعاملات و همکاری های تجاری خواهد بود، مانند نشست هایی با مضامین اقتصاد سبز، نشست هایی پیرامون همکاری های صنعتی٬ علمی و ... که با حضور مقامات مربوطه این کشورها برگزار خواهد شد.
در نشست های روز یکشنبه تنها کشورهای ساحلی خزر دعوت شده اند؟
نظرآهاری: خیر.اما محویت بر پنج کشور ساحلی است.
تقسیم بندی دریای خزر تصمیمی حاکمیتی ست و باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد/ نباید از ادعای افراد درباره واگذاری سهمی از خزر نتیجه گیری کرد
هر از چندی اظهاراتی در رابطه با فروش سهم ایران از خزر مطرح می شود. به تازگی هم یکی از نمایندگان مجلس اظهاراتی در این رابطه مطرح کردند که سخنگوی وزارت خارجه به آن واکنش نشان داد. منشاء این صحبت ها را چه می دانید؟
نظرآهاری:مردم و مسئولان ما برای اظهار نظر درمورد خزر باید مراقب باشند. نکته مهم این است که در هیچ یک از مذاکرات و اسنادی که تاکنون امضا شده است همانطور که سخنگوی وزارت خارجه هم تاکید کرد، در رابطه با تقسیم دریای خزر هیچ تصمیمی گرفته نشده است. از کنوانسیون خزر تا گرفته تا سایر موافقتانه ها و رایزنی های مربوط به آن هیچ تصمیمی درمورد مرزبندی گرفته نشده و اگر قرار باشد تصمیمی درمورد تقسیم بندی دریای خزر گرفته شود با توجه به حاکمیتی بودن موضوع باید مورد بررسی و تصویب مجلس شورای اسلامی قرار بگیرد. حتی قبل از این مرحله باید مجوزهایی از سوی مراجع عالی صادر شود که تاکنون هیچ یک از این مراحل طی نشده است، بنابراین صرف ادعای فردی نباید نتیجه گیری کرد که سهمی واگذار شده است.
چنین ادعا هایی می تواند عواقب ناخواسته ای به همراه داشته باشد و در جامعه ایجاد بار منفی می کند. حقیقت این است که در عمل در رابطه هیچ یک از گمانه زنی ها و ادعای مطرح شده در مورد خزر رخ نداده است.
حاکمیت ایران در خزر همانند خلیج فارس و تنگه هرمز اعمال می شود/ هیچ فرقی بین خلیج فارس و خزر وجود ندارد
علاوه براین باید مراقب باشیم زیرا سو استفاده کننده ها می توانند از جو سازی های داخلی بهره برداری های زیادی کنند. قطعا جمهوری اسلامی ایران نسبت به مسائل مرزی و حاکمیتی خود حساس است و همانطور که وقتی صدام خواست بخشی از ایران را به خاک خود ملحق کند مردم کشورمان هشت سال برای آن جنگیدند، قطعا همان حساسیت امروز هم وجود دارد٬ اما گروه‌هایی در خارج از ایران به دنبال آن هستند که با طرح توهمات بخشی از احساسات مربوط به هویت مردم را تحریک کنند؛ زیرا آنها به حساسیت ایرانیان آگاه هستند و برای همین تصویر سیاهی از وضع موجود این بار در رابطه با خزر ترسیم می کنند.
این در حالی ست که حاکمیت ما در خزر همانند خلیج فارس و تنگه هرمز اعمال می شود یعنی اگر در هنگام نقض حریم کشورمان حتی توسط یک پهپاد، واکنش نشان داده و آن را هدف قرار می دهیم چطور می شود در مورد مناطق دیگر ایران چنین دقت عملی را نداشته باشیم؟
قطعا همان نیروهایی که حافظ منافع ما در خلیج فارس هستند از دریای خزر هم حفاظت خواهند کرد
هیچ فرقی بین خلیج فارس و خزر وجود ندارد و این طور نیست که ما نیروهایی را برای حفاظت به جنوب بفرستیم و گروهی را برای فروش خاکمان به شمال کشور اعزام کنیم. باید حواسمان جمع باشد که در فضای مجازی مطالبی را که از نظر حقوقی و سیاسی سندی ندارند و مورد تایید مقامات کشورمان نیستند را بازنشر ندهیم.
مسئولان کشورمان برای شفاف سازی در رابطه با خزر چه مسئولیتی دارند؟
نظرآهاری:مسئولان کشورمان وظیفه دارند مثل هر موضوع دیگری در رابطه با تقسیم بندی خزر هم سئوالات مردم را پاسخ بدهند. این کار در حال انجام است و مشاوران حقوقی و صاحبنظران تلاش می کنند توضیحات لازم را ارائه کنند. این حق مردم است که از روند مذاکرات مطلع باشند و نباید منکر آن شویم ولی آنهایی که به دنبال سوء استفاده از افکار عمومی هستند به راحتی می توانند مطالب غیر واقع را در فضای مجازی منتشر کنند.
تصویب کنوانسیون حقوقی مانع از حضور آمریکا در دریای خزر می شود/ آمریکا به دنبال اعمال هژمونی خود در دریای خزر است
آیا پنج کشور شرکت کننده در اجلاس خزر برای تصمیم گیری نهایی بر سر تقسیم بندی خزر زمانی را مشخص کرده اند؟
نظرآهاری:امضا شدن کنوانسیون رژیم حقوقی خزر بیش از بیست سال طول کشید. باتوجه به اینکه توافقی پنج جانبه است و هر پنج کشور باید در مورد آن توافق کنند به طور طبیعی زمانبر خواهد بود و هنوز تاریخی مشخص نشده است. اما باید بدانیم که اگر مذاکرات پنج کشور درمورد دریای خزر طولانی شود، آمریکا و کشورهای غربی با استفاده از عدم توافقی که بر سر خزر وجود دارد تلاش خواهند کرد که جای پای خود را در منطقه محکم کرده و از شرایط سوء استفاده کنند و بعد کشورها را تحت فشار قرار خواهند داد. در چنین شرایطی آمریکا و غرب کشورهای ساحلی را برای گرفتن اجازه حضور نظامی در خزر تحت فشار قرار خواهند داد که چنین امری با منافع ملی ما همخوانی ندارد؛ در نتیجه نباید برای تصمیم گیری در این زمینه عجله کرد تا مطمن شویم منافع ملی ما تامین می شود و از طرف دیگر باید بدانیم که طولانی شدن این روند هم می تواند فرصت را در اختیار دشمنان قرار دهد تا تصمیم بگیرند مثل خلیج فارس در دریای خزر هم حضور داشته باشند و این امر این ایده آل آنهاست.
در کنوانسیون خزر تصریح شده که این دریا متعلق به پنج کشور ساحلی آن بوده و هرگونه استفاده از کشورهای خارجی از آن باید با اطلاع دولت‌های پنج کشور باشد، آمریکا به دنبال اعمال هژمونی خود در دریای خزر است و به همین دلیل نباید بیش از این امضا کنوانسیون خزر را به تاخیر بیاندازیم.
کنوانسیون خزر کشورهای فرامنطقه ای را از حضور نظامی در این دریا منع می کند
کنوانسیون خزر برای لازم اجرا شدن چه مراحلی را باید پشت سربگذارد؟
نظرآهاری:کنوانسیون خزر بعد از امضای روسای جمهور 5 کشور باید به تصویب مجالس کشورها برسد چراکه در کنوانسیون آمده است که تنها پس از تصویب در مجالس کشورها لازم الاجرا خواهد شد. این کنوانسیون هم اکنون امضا شده و ترکمنستان، آذربایجان و قزاقستان آن را به تصویب مجالس خود رسانده اند. هفته گذشته هم پوتین این کنوانسیون را به مجلس روسیه برده است و ممکن است ظرف دو یا سه ماه آینده تصویب شود.
لازم الاجرا شدن کنوانسیون خزر منوط به تصویب مجلس است
ایران چقدر تا تصویب کنوانسیون خزر فاصله دارد؟
نظرآهاری:هنوز فاصله زیادی داریم و بعید بنظر می رسد که به این زودی تصویب شود زیرا صرف امضا کنوانسیون از سوی سران پنج کشور ساحلی خزر این کنوانسیون لازم الاجرا نمی شود و حتما باید به تصویب مجلس کشورها برسد. اگر در مجلس هر پنج کشور تصویب شده بود امروز می توانستیم طبق قانون مانع ورود کشتی کشورهای فرامنطقه ای شویم که بدون هماهنگی وارد دریای خزر می شوند٬ ولی از آنجا که هنوز لازم الاجرا نشده اجازه اعمال این قانون را نداریم.
مهمترین ابزار ایران برای مقابله با نفوذ آمریکا در خزر لازم اجرا کردن کنوانسیون حقوقی خزر است
برخی کشورهای غربی در خلیج فارس مشغول به ائتلاف سازی برای بدست گرفتن امور کشتیرانی در آن هستند. این امر بیش از پیش اهمیت امضا کنوانسیون خزر و ائتلاف پنج کشور ساحلی را محرز می‌کند، تحلیل شما در این زمینه چیست؟
نظرآهاری: شک نباید کرد که ناتو و نیروهای آمریکایی می خواهند به بهانه حضور و رفت و آمد در منطقه قفقاز و آسیای مرکزی از خزر به نفع خود و ایجاد ائتلافی علیه تهران بهره برداری کنند. این فرض کاملا متحمل بوده و هم اکنون هم بسیاری از این کشور ها را علیه ایران تحت فشار قرار دارند.آمریکا برای محکم کردن جای پای خود به دنبال ایجاد رابطه با برخی از کشورهای ساحلی خزر است تا با دادن امتیازاتی بتوانند در این دریا حضور داشته باشند، مهمترین ابزار ما برای مقابله با نفوذ آمریکا در خزر لازم اجرا کردن کنوانسیون وضعیت حقوقی خزر است.
باید این تصویر را که کنوانسیون خزر برای گرفتن حق ایران ایجاد شده است را کنار بگذاریم به این موضوع حفظ منافع خود بپردازیم زیرا در چارچوب کنوانسیون بیشتر بدست می آوریم تا از دست بدهیم، چرا که در کنوانسیون بر حفظ محیط زیست این دریا، مقابله با استفاده از این در برای کمک به تروریسم، قاچاق موارد مخدر، مبارزه با خطراتی که آبزیان دریای خزر را تهدید می کند و ... تاکید شده است. همچنین با تصویب این کنوانسیون می توانیم صادرات و واردات خود را با بنادر پنج کشور گسترش بدهیم.
وزارت خارجه در اجلاس مربوط به خزر مذاکره کننده است نه تصمیم گیرنده
شما دلیل نگرانی مردم در رابطه با تقسیم بندی خزر را می دانید و منشاء این حرف که ممکن است سهم ما از خزر قربانی سیاست های بین ایران و روسیه شود ؟
نظرآهاری: ما یادگرفتیم که دیگر نترسیم زیرا ثابت کردیم که در هرشرایطی حق خود را خواهیم گرفت. ما حق خود از آمریکا را می گیریم، در رابطه با عراق هم چشم پوشی نمی کنیم پس چرا باید حقی را به روسیه بدهیم. مگر ایرانی هایی که در حفظ مرزهای ما جان می دهند به مرزهای شمالی که می رسد نگرش خود را تغییر می دهند؟
اینکه ما به روسیه گرایش زیادی داریم واقعیت ندارد زیرا مقامات عالی ما به خوبی نشان دادند که به حواسشان کاملا به منافع کشور است. چهل سال است که می گوییم نه شرقی نه غربی. یعنی حاضر نیستیم حقمان را شرق یا غرب بخورند و این شعار را بر سر در وزارت خارجه هم نوشته ایم. با این حال در شرایطی که هنوز مرزهای ما در خزر مشخص نبوده و هیچ تقسیم بندی انجام است٬ برخی ما را به ناکارآمدی متهم می‌کنند.
این در حالی است که مسائلی مانند خزر ملی بوده و اعمال نظر در قبال آنها فقط دست وزارت خارجه نیست، شورای امنیت، ستاد کل نیروهای مسلح و سایر دستگاهها هم درگیر این موضوع هستند و این تصور که یک نفر در یک مذاکره خزر را می بخشد و بازمی گردد کاملا به دور از واقعیت است. در کشور هیچکس اختیار آن را ندارد که در مورد خزر تصمیم گیری کند. مقام معظم رهبری اولین فردی هستند که در این رابطه تصمیم گیری خواهند کرد و بعد از آن هم شورای عالی امنیت ملی بوده و وزارت خارجه مسئولیت مذاکرات را دارد نه تصمیم گیری. با این حال برخی در فضای مجازی تلاش می کنند این طور وانمود کنند که یک نفر از وزارت خارجه با یک بار حضور در مذاکراتی خزر را واگذار کرده است در حالی که ما فقط مذاکره کنند هستیم.
منبع:باشگاه خبرنگاران
انتهای پیام/