اندیشه مهدویت و رجعت در زیارتنامه‌ای از امام هادی(ع)
امام هادی(ع) در فرازی از زیارت جامعه کبیره می‌فرماید خداوند تمکّنى در دولت شما به من بدهد و در رجعت شما زنده‌ام کند و مرا در ایام شما تملک دهد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، به باور شیعه، مهدویت اصلیترین معارف الهی است که خداوند متعال وعده تحقق آن را در کتب آسمانی به ویژه قرآن کریم بارها با مفاهیم مختلف بیان کرده است. از این جهت از رایج‌ترین تفکرات عصر پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) مربوط به مهدویت بود. صدور احادیث فراوانی از رسول گرامی اسلام(ص) و سایر اهل‌بیت(ع) درباره کیفیت ولادت امام عصر(عج)، وقایع عصر غیبت، فتنه‌های آخرالزمان و معرفی کیفیت عصر ظهور حجم زیادی از معارف مهدوی را بین مردم رواج داده بود تا حدی که موضوع مهدویت و ظهور نقل مجالس آن زمان بود.
این احادیث در قالب‌های متعددی از سوی این بزرگواران صادر می‌شد و تحولی معرفتی در اندیشه شیعه ایجاد می‌کرد. ادعیه و زیارتنامه‌ها از جمله بسترهای مطلوب برای طرح اندیشه مهدویت و ظهور بود. به عنوان نمونه امام هادی(ع) در فرازهایی از زیارت جامعه کبیره به برخی از مسائل مربوط به مهدویت اشاره کردند.
در یکی از این فرازها می‌خوانیم: «وَ مَکَّنَنِی فِی دَوْلَتِکُمْ وَ أَحْیَانِی فِی رَجْعَتِکُمْ وَ مَلَّکَنِی فِی أَیَّامِکُمْ؛ و تمکّنى در دولت شما به من بدهد و در رجعت شما زنده‌ام کند، و مرا در ایام شما تملک دهد». بر این اساس موضوعاتی از قبیل تمکین در حکومت پایانی اهل‌بیت، رجعت و تملّک یافتن در ایام حکومت اهل‌بیت(ع) در دوران پس از عصر ظهور در این فراز دیده می‌شود.
بحث تمکین در عصر حکومت امام عصر (عج) مسئله‌ای است که آیات و روایات از آن صحبت به میان آورده‌اند. خداوند در آیه41 حج می‌فرماید: «الَّذینَ إِنْ مَکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ وَ لِلَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُور؛ همانان که اگر آنان را در زمین قدرت و تمکّن دهیم، نماز را برپا مىدارند و زکات مىپردازند و مردم را به کارهاى پسندیده وا مىدارند و از کارهاى زشت باز مىدارند و عاقبت همه کارها فقط در اختیار خداست». امام محمد باقر(ع) در توضیح این آیه می‌فرماید: این آیه برای آل محمد(ع) و مهدی و اصحابش اوست که خداوند مشرق و مغرب زمین را در تملک آنها قرار می‌دهد؛ وَ هَذِهِ الْآیَةُ لِآلِ مُحَمَّدٍ ع إِلَى آخِرِ الْآیَةِ- وَ الْمَهْدِیُّ وَ أَصْحَابُهُ یُمَلِّکُهُمُ اللَّهُ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا. (تفسیر القمی، ج2، ص87)
همچنین در فراز دیگری از این زیارت شریف به بحث رجعت اهل‌بیت(ع) در کنار مسئله انتظار اشاره می‌شود، آنجا که امام هادی(ع) فرمود: «وَ مُؤْمِنٌ بِإِیَابِکُمْ مُصَدِّقٌ بِرَجْعَتِکُمْ مُنْتَظِرٌ لِأَمْرِکُمْ مُرْتَقِبٌ لِدَوْلَتِکُم؛ معتقد به بازگشت شما و تصدیق‌گر رجعت شما و منتظر امر شما و در انتظار دولت شما هستم». و در فرازی دیگر می‌خوانیم: «وَ یَکُرُّ فِی رَجْعَتِکُمْ وَ یُمَلَّکُ فِی دَوْلَتِکُمْ وَ یُشَرَّفُ فِی عَافِیَتِکُمْ وَ یُمَکَّنُ فِی أَیَّامِکُم؛ مرا از کسانی قرار بده... که در رجعت شما باز می‌گردد، در دولت شما به فرمانروایی رسد و در عافیت شما گرامی گردد و در روزگار شما تمکّن یابد.»
این تأکید امام هادی(ع) در زیارت جامعه کبیره بر بحث رجعت، گویای اهمیت این بحث در قاموس اندیشه اسلامی است و منظور از آن، زنده شدن عده‌ای از اموات و شهدا و در اوج ایشان اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) و بازگشت ایشان به دنیا در عصر ظهور امام مهدی(عج) است. هرچند بر اساس شواهد روایی تا قبل از ظهور نیز شاهد رجعت برخی خوبان مثل انبیای الهی هستیم. مسئله رجعت خوبان بشر به قدری اهمیت دارد که امیرالمؤمنین(ع) در روایتی خود را صاحب بازگشت‌های متعدد و یا خود را بانی رجعت‌ها از جانب خداوند معرفی کرده و می‌فرماید: «أَنَا صَاحِبُ الْکَرَّات» یعنی من صاحب رجعت‌ها هستم.
انتهای‌پیام/