وجود فقط دو یوز در یزد؛ ادعایی که اثبات نشد!

به گزارش خبرنگار محیط زیست خبرگزاری تسنیم، پس از آنکه برنامه تکثیر در اسارت کوشکی و دلبر، دو یوز اسیر در پارک پردیسان تهران با شکست کامل مواجه شد و حتی عملیات لقاح مصنوعی برای تکثیر آنها بی‌نتیجه ماند، حالا سازمان حفاظت محیط زیست برای اجرای برنامه‌ای مشابه اما این بار در استان یزد زمینه‌سازی می‌کند: طرح تکثیر در محوطه‌ای فنس‌کشی‌شده در دره‌انجیر یزد که لازمه آن زنده‌گیری یوزهای جدید از طبیعت است. اما از آنجا که این طرح در پارک پردیسان تهران با شکست مواجه شده و اخیرا هم جزئیاتی از سوءمدیریت و عدم نظارت بر عملکرد دامپزشکان کوشکی و دلبر افشا شده، مخالفت‌ها با قربانی‌ کردن یوزهای جدید و جدا کردنشان از طبیعت به منظور اجرای طرح تکثیر در اسارت بالا گرفته است.

بیشتر بخوانید:
افشای حقایقی تلخ از آنچه کارشناسان خارجی بر سر "دلبر" آوردند
سرنوشت دلبر در انتظار ایران / تکثیر در اسارت، شکستی که عبرت نمی‌شود

مسئولان محیط زیست اما در پاسخ به این انتقادات با بیان اینکه در استان یزد تنها دو یوز نر باقی مانده که به دلیل عدم وجود یوز ماده شانسی برای تولید مثل در طبیعت ندارند، زنده‌گیری این دو یوز و همسایه کردنشان با دو یوز ماده پارک پردیسان تهران را تنها راه جلوگیری از نابودی دو یوز نر یزد اعلام می‌کنند.

از سوی دیگر، شرکت معدنی صنعتی چادرملو از سال 92 برای اکتشاف سنگ آهن و بهره‌برداری از معدن آنومالی D19 که در پناهگاه حیات وحش دره‌انجیر یزد واقع شده در پی اخذ موجوز از سازمان حفاظت محیط زیست است. با این حال، از آنجا که پناهگاه حیات وحش دره‌انجیر همواره به عنوان یکی از شاخص‌ترین زیستگاه‌های یوز در کشور به حساب آمده در دوران ریاست معصومه ابتکار، سازمان حفاظت محیط زیست زیر بار صدور مجوز اکتشاف و بهره‌برداری در معدن D19 نرفت. اما تنها چند ماه پس از روی کار آمدن عیسی کلانتری، در شهریور ماه 96 سازمان حفاظت محیط زیست با صدور مجوز اکتشاف در آنومالی D19 واقع در پناهگاه حیات وحش دره انجیر موافقت کرد و در پی آن زمزمه‌های مسئولان محیط زیست مبنی بر اینکه در استان یزد تنها دو یوز وجود دارد آغاز شد. زمزمه‌هایی که این شبهه را به وجود آورد که سازمان حفاظت محیط زیست می‌کوشد یکی از شاخص‌ترین زیستگاه‌های یوز را خالی از یوز جلوه داده و در نتیجه افکار عمومی را برای صدور مجوز بهره‌برداری از معدن D19 آماده کند.

بدین ترتیب طرح این ادعا که در استان یزد تنها دو یوز نر باقی مانده ذی‌نفعانی دارد: دست‌اندرکاران طرح‌های تحقیقاتی که برای تکرار طرح تکثیر در اسارت یوز سر و دست می‌شکنند و معدنکاوانی که سال‌هاست یوز را مانعی بر سر راه اخذ مجوز بهره‌برداری از معدن D19 می‌دانند.

اما این ادعا که در استان یزد فقط دو یوز باقی مانده که هر دو نر هستند و شانسی برای تولید مثل ندارند و در نتیجه باید برای تکثیر در اسارت به محوطه‌ای فنس‌کشی‌شده منتقل شوند بر اساس کدام تحقیق و پایش مستند استوار است؟

این پرسش را خبرنگار تسنیم با نیره پورملایی، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان یزد که اخیرا طی گفت‌وگویی با رسانه‌ها از وجود تنها دو یوز در استان یزد خبر داده بود در میان گذاشت.

نیره پورملایی، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان یزد در پاسخ به این پرسش، توضیحات مکتوبی را ارسال کرد که در ادامه می‌خوانید:

استان یزد از دیرباز از مهمترین حوزه های انتشار یوزپلنگ در ایران بوده است به طوری که یوزبانی نیز در این شهر رواج داشته است، ولی اطلاعات اندکی از جمعیت گونه در گذشته (مانند کشته شدن 4 یوز در حوزه بافق در دهه 1340، یک یوز در کالمند در دهه 1350 و مورد حمله قرار گرفتن یک یوز و سه توله در دهه 1370) در دست است. لازم به ذکر است از سال 1380 تا 1394 مطالعات منسجمی بر روی یوزپلنگ صورت گرفته (به ویژه در پناهگاه حیات وحش دره انجیر) است که در مجموع بررسی وضعیت جمعیت یوزپلنگ و ساختار آن در مناطق تحت مدیریت محیط زیست استان یزد (منطقه حفاظت شده کوه بافق- شکارممنوع آریز بافق- پناهگاه حیات وحش دره انجیر اردکان و پارک ملی و منطقه حفاظت شده سیاهکوه اردکان) درسال 1390 نشان داد که عکس ها متعلق به 7 یوزپلنگ (4 نر، 2 ماده و 1 نامعلوم) بوده است. بر اساس آنالیز داده‌های نرم افزار CAPTURE جمعیت یوزپلنگ های استان یزد 8 فرد با حدود اطمینان 7 تا 17 فرد برآورد شد (جهاد دانشگاهی استان یزد و انجمن یوزپلنگ ایرانی، 1392).
لازم به ذکر است  از سال 1394 تاکنون، مطالعه جدیدی برای رصد و پایش وضعیت گونه در استان یزد انجام نشده است. لیکن گزارش‌های ماموران اجرای حفاظت محیط زیست استان یزد حاکی از کاهش مشاهدات یوز است. به طوری که  از فروردین 1394 تا مرداد 1398، مجموعا" در 29 مورد حضور یوز به صورت مشاهده مستقیم و نمایه های آن (ردپا و سرگین) ثبت شده است که 25 مورد آن مربوط به دو یوز نر برادر ، 3 مورد مربوط به یوز نر تکی (آرش) و یک مورد مربوط به سه یوز نر (دو یوز نر برادر و آرش) بوده است.
شایان ذکر است از 29 مورد ثبت حضور یوز در این مدت،  12 مورد آن مربوط به پناهگاه حیات وحش دره انجیر اردکان، 9 مورد در منطقه شکار ممنوع آریز بافق و 8 مورد در شهرستان بهاباد (7 مورد پناهگاه حیات وحش کمکی و یک مورد مناطق آزاد بهاباد) بوده است.
در مجموع، از آنجا که در 4 سال گذشته حضور یوز ماده و یا خانواده ای از این گونه (جفت نر و ماده و یا ماده و توله) در زیستگاه های استان یزد مستند نشده است، بنظر می رسد حفظ زادآوری و پویایی جمعیت این گونه در استان یزد نیازمند اقدامات مداخله‌ای و حمایتی برای تقویت وضعیت جمعیتی گونه است، لذا تدوین و اجرای طرح تکثیر نیمه طبیعی یوز در یکی از زیستگاه های مستعد استان در دستور کار سازمان حفاظت محیط زیست است.

بدین ترتیب توضیحات مدیرکل حفاظت محیط زیست یزد نه تنها ادعای وجود فقط دو یوز در استان یزد را اثبات نمی‌کند بلکه حکایت از آن دارد که مطالعات منسجمی که از سال 80 تا سال 94 در زمینه یوز صورت گرفته از سال 94 متوقف شده  و از آن پس، مشاهدات مستقیم ماموران محیط زیست، مبنای اعلام آمار جمعیت یوز قرار گرفته است! مامورانی که طبق اعلام سازمان حفاظت محیط زیست جمعیتشان به نسبت مساحت مناطق تحت مدیریت این سازمان، یک دهم استاندارد جهانی است. حالا چطور می‌توان مشاهدات ماموران محیط زیست در زیستگاه‌های استان یزد را ملاکی برای تعیین جمعیت جانوری قرار داد که به ندرت در تیررس دید انسان قرار می‌گیرد؟ آیا اینکه اندک محیط‌بانان مشغول به خدمت در استان یزد، طی سال‌های اخیر تنها دو یا سه یوز مشاهده کرده‌اند، توجیهی قابل قبول است بر این مدعا که در استان یزد همین دو یوز باقی مانده‌اند؛ ادعایی که بناست پایه و اساس تصمیماتی سرنوشت‌ساز و هزینه‌بر قرار گرفته و ذی‌نفعان طرح تکثیر یوز در اسارت را از یک سو و معدنکاوان را از سوی دیگر به مراد دلشان برساند؟

بیشتر بخوانید:
خودداری مسئولان محیط زیست از انتشار گزارش فاز دوم پروژه یوز
یوزپلنگ بداقبال، متهمان خوشحال و شاکیان بی‌خیال
پرسش‌ها و انتقادها از عملکرد پروژه حفاظت از یوزپلنگ
موافقت سازمان محیط زیست با اکتشاف معدن در زیستگاه یوز
85هزار یوروی یوزپلنگ‌های توران کجاست؟

انتهای پیام/