جبارآذین: سینمای کودک در طول سال باید رونق داشته باشد/ هنرمندان پیشکسوت منزوی شده‌اند

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، در روزهای پایانی جشنواره فیلم کودک و نوجوان اصفهان نقدها و انتقادات به این جشنواره زیاد شده است. برخی آن را مانند دیگر جشنواره‌های سینمایی متهم به اسراف و تبذیر بیت‌المال می‌کنند و برخی دیگر آن را متهم به بی‌فایدگی در کمک به رونق‌گیری سینمای کودک و نوجوان. اما واقعیت و حقیقت امر را نمی‌توان جز در تحقیق و بررسی کامل و شفاف فهم کرد. باید واضح و دقیق درباره ابعاد این جشنواره سؤال کرد و پاسخ‌های منتقدین و مدیران فارابی و جشنواره را شنید.

یکی از منتقدین جشنواره «جبار آذین» کارشناس و منتقد قدیمی سینما است که برخی از نوشته‌های کوتاه وی درباره جشنواره باعث شد تا از او درباره نقدهای تند و تیزی که دارد سؤال شود. قصد ما فهم چرایی گله‌مندی او از جشنواره و مدیران آن بود.

جناب جبار آذین، علت نقدهایی که به جشنواره فیلم کودک و نوجوان دارید چیست؟ به‌نظر می‌رسد که جشنواره در سه سال اخیر در ایجاد سینمای بهتری برای کودک و نوجوان موفقیت‌هایی به‌دست آورده است اما شما به آن منتقدید.

در عرصه سینمای کودک و نوجوان هنوز دارای هنرمندان و فعالان خوب و بالنده‌ای در این عرصه هستیم که برای این سینما تلاش و کوشش می‌کنند. اما این ناقض مشکلات اساسی که اکنون در جشنواره فیلم کودکان و نوجوانان است نمی‌باشد.

درست است که تلاش‌هایی در غالب کارها و فعالیت‌های هنرمندان و مدیران محترم برای آنکه نشان بدهیم سینمای کودک هنوز زنده است صورت می‌گیرد اما واقعیت آن است که جشنواره فیلم کودک و نوجوان کشور که جزو معتبرترین جشنواره‌های کشور و منطقه بود، در دو دهه اخیر و به‌ویژه ده سال اخیر چنان دچار رکود و سقوط شد که ناگزیر فیلم‌های دیگر با حضور عناصری که هیچ ربطی به سینمای کشور و کودک نداشتند در این زمینه ورود کردند و هنرمندانی که پیشتر در زمینه تولید فعال بودند خانه‌نشین شده و منزوی گردیدند.

علت اصلی این انزوا در واقع عدم شناخت درست هنرمندان این عرصه و همین‌طور مدیریت کارشناسی‌نشده جشنواره کودک و سینما و تولید آن حوزه است. علت دیگر این اتفاقات این است که چون سینمای کودک یکی از شاخه‌های اصلی کشور است و اداره سینمای کشور مدت‌ها است که از جایگاه تخصصی و فرهنگی خود فاصله گرفته و عناصری به‌عنوان مدیران سینما و کرسی‌داران سینما و مجموعه‌های آن شده‌اند که دارای پیشینه فرهنگی نیستند و اصلاً در مورد سینما تخصص ندارند. بدیهی است که کسانی که سینما را نمی‌شناسند و نگرش‌های آنان غالباً ابزاری و در جهت فعالیت‌های سیاسی و... است، در عمل ما شاهد آن می‌شویم که جشنواره‌ معتبر و قابل احترام کودک از حرکت بایستد و تبدیل به یک جشنواره مرده بشود.

به این معنا مرده، که جشنواره این نیست که شما با صرف هزینه‌های میلیاردی و زرق‌وبرق و دعوت مهمان‌های خارجی به‌ضرب پول بخواهیم حرکتی را انجام بدهیم، این جشنواره نیست. زمانی ضرورت جشنواره احساس می‌شود که ما سینمای کودک داشته باشیم؛ در حالی که نداریم. وقتی چنین سینمایی نداریم از نظر منطقی و عقلی بی‌معنی است.

جشنواره باید آوردگاه مقابله فرهنگی باشد

اگر قرار است جشنواره‌ای برگزار شود و فیلم‌های مختلفی در آن شرکت کنند جشنواره باید به‌نوعی آوردگاهی بشود برای محاسبه و مقابله فرهنگی. وقتی دست ما در تولید انبوه خالی است برای مقابله با تولیدات خارجی حرفی برای گفتن نداریم، در واقع با این جشنواره ما هزینه بیهوده و مهمان‌بازی کرده‌ایم، در این صورت هیچ نوع تأثیری در رشد و جهت‌دهی به سینمای کودک نداشته‌ایم.

در دهه 60 کسانی در این سینما فعال بودند که اکثراً در این زمینه کار نمی‌کنند؛ چرا؟ آقای تابش مدیر محترم فارابی و دبیر جشنواره فیلم فجر باید بروند سراغ این عزیزان که؛ چرا کار نمی‌کنند و میدان برای اینها باز نیست؟ چرا فقط یک عده خاصی که مورد لطف و عنایت هستند می‌توانند فیلم تولید کنند؟ نگاه تک‌سویه به سینمای کودک باعث می‌شود که چیزی تحت عنوان سینمای کودک نداشته باشیم و آنچه تحت عنوان جشنواره داریم جشنواره کودک نیست یک دورهمی است که در مدت محدودی برگزار می‌شود و تمام می‌شود و خارجی‌ها هم با کادو راهی می‌شوند، نتیجه آنکه آش سینمای کودک همین خواهد بود که شاهدش بودیم. همان‌طور که گفتم منکر تلاش‌های دست‌اندرکاران سینمای کودک نیستم اما اینها استثنا هستند که زیر قاعده کج مدیریت‌های سینمایی و انحراف‌هایی که در سینمای کودک شده محو و نابود می‌شوند.

ولی آقای جبار آذین، یکی از کارکردهای جشنواره می‌تواند این باشد که بازار سینما را برای یک سال پیشِ‌رو گرم کند و به آن جهت دهد، از این جهت جشنواره فیلم کودک و نوجوان هم می‌تواند چنین کارکردی داشته باشد و به گرم کردن بازار تولید و اکران سینمای کودک کمک کند، نظر شما چیست؟

در طول سال باید چنین مدیریتی اعمال شود تا سینمای کودک رونق بگیرد، یعنی سینماگران کودک مورد حمایت قرار بگیرند و تشویق بشوند چه مادی و معنوی، در این صورت ما شاهد تولیدات بهتری و بیشتری خواهیم بود نه اینکه 12 فیلم در یک جشنواره داشته باشیم، درحالی که باید زمانی که جشنواره برگزار می‌شود 30 یا 40 فیلم ایرانی شرکت کند نه با این تعداد کم. مشکل آنجا است که در طول سال مسئولین سینما چندان فعال نیستند و تا نزدیک جشنواره می‌شوند تند تند یک برنامه‌ بزرگی تحت عنوان جشنواره علم می‌کنند.

سر راه برخی از سینماگران کودک سنگ‌اندازی می‌شود

بله، در طول سال اگر واقعاً به سینمای کودک توجه می‌شد نتیجه فرق می‌کرد. حتی نه در سال‌های نه‌چندان دور سینمای کودک به‌طور ویژه فعالیت داشت و تسهیلات بسیار خوبی برای قشرهای کودک و نوجوان فراهم شده بود که می‌توانست ارتباط خوبی بین سینماگران کودکان و نوجوان با آن‌ها برقرار کند، بعد چه در عرصه فیلمنامه‌نویسی و تولید تهیه‌کننده‌ها و نویسندگان انگیزه‌ها و دلیل بیشتری برای همکاری داشتند. اما امروز با اکثر آنان که صحبت می‌کنید می‌گویند که "یا فیلمنامه‌های ما را تأیید نمی‌کنند یا پول نمی‌دهند و سنگ‌اندازی می‌کنند، یا می‌گویند که «باید در فیلم شما سهیم بشویم یا فلان تهیه‌کننده با شما باید همکاری کند»".

خوب، اینها عواملی است که راه رشد سینماگر را هموار نمی‌کند بلکه مانع ایجاد می‌کند به‌هرحال اگر قرار است که ما یک جشنواره کاملاً مستحکم و قوی جهانی داشته باشیم باید پیشتر در طول سال به‌همت هنرمندانی که واقعاً دغدغه سینمای کودک و نوجوان دارند این سینما رونق بگیرد و در جشنواره در رقابت با فیلم‌های خارجی رقابت کنیم و بدرخشیم، نه اینکه فقط یک برنامه چندروزه راه بیندازیم و در شعر و شعار شلوغ‌کاری کنیم. شعار در جامعه ما خصوصاً کودک به‌درد نمی‌خورد بلکه عمل مفید مهم است، اینکه در سال چه‌تعداد فیلم خوب ساختیم و برای سینمای کودک کار قابل قبول انجام داده باشیم.

فارغ از بحث جشنواره، فیلم‌های زیادی در سال قبل داشتیم حتی تا 20 میلیارد فروش آنان اعلام شده است که رقم خوبی است، آیا درباره سینمای کودک معتقدید کمی اوضاع بهتر شده و علت آن چیست؟

بخش اعظم سینمای کودک که دارد تولید می‌شود با همت بخش خصوصی و سرمایه هنرمندانی است که مستقل‌اند، یعنی اگر تعداد فیلمها در سال 6 تا باشد قطعاً 5 تا از آنان کار بخش خصوصی و در خارج از فضای  دولتی و ارگانی ساخته شده است. علت دیگر موفقیت و رشد مالی خوب سینمای کودک انیمیشن‌سازی است. ما در حوزه انیمیشن‌سازی شاهد پیشرفت چشمگیری در کشور هستیم. تعدادی از فیلم‌هایی که در این بخش ساخته شده است قابل عرضه و رقابت در جهان هستند. ما در این زمینه صاحب دانش شدیم و دوستان ما تخصص‌های خوبی را کسب کرده‌اند و حرف‌های خوبی را به جامعه جهانی ارائه می‌کنند.

اما متأسفانه تعداد زیادی از فیلم‌های سینمای کودک که در حال تولید  و اکران است در واقع برای کودک یا در راستای تفکر کودک نیست و بیشتر سمت‌وسوی گیشه دارند و اغلب آنها برای سرگرمی و کسب سود هستند یا داستان تکراری دارند و دچار ضعفهای مفرط هستند، همه اینها نشان از آن دارند که علی‌رغم نیت خوب سازندگان آنان، این آثار سینمایی کمکی به ارتقای دانش و بینش سینمای کودک و نوجوان نمی‌کند. این تولیدات جزو محصولات متوسط هست و جای بیشتر آثار غنی‌تر و جدی ما در پرده سینمای کشور ما خالی است.

 راههای تعامل و همفکری و همسویی برای اهالی فرهنگ و هنر همیشه باز است. اگر به‌راستی قرار است در سینمای کودک و نوجوان و حتی تمام سینما ما شاهد تحول اساسی باشیم لازم این است که تغییر در نحوه نگرش مدیران کنونی سینما رخ دهد. این عزیزان باید در وهله اول صاحب نگاه کارشناسانه و عملکردهای تخصصی بشوند و اعتماد و اطمینانی کسب کنند تا هنرمندان ما بتوانند با فراغ‌بال دست‌های خود را در دست‌های مدیران گذاشته و به‌مدد یکدیگر سینمای کودک را که شاخصه رشد و پرچمداری آن دست هنرمندان انیمیشن‌سازی است به‌حرکت درآورند. تا زمانی که ساختار سینمای کودک و مدیریت آن اصلاح نشود هرچه هنرمندان ما پیاده بدوند به سرمنزلگاه مقصود نمی‌رسند، بلکه از ریشه باید کار درست شود.

انتهای پیام/+