کشاورزی ایران در یک نگاه/ می‌توان با رونق کشاورزی اقتصاد ایران را نجات داد؟

به گزارش خبرگزاری تسنیم ، وزارت جهاد کشاورزی دستاوردهای بخش کشاورزی را به‌ مناسبت هفته دولت منتشر کرد. این وزارتخانه در حول محور تولید ملی، حمایت از کالای ایرانی، تقویت اقتصاد ملی برنامه هایی را به مورد اجرا گذارده که تامین امنیت غذایی به منظور حفظ امنیت ملی ، استقلال و اقتدار کشور، توجه به توسعه زیرساخت ها و تامین نهاده های تولید؛ پایداری تولید، اشتغال و خودکفایی در محصولات اساسی را به دنبال داشته است.

 نتایج حاصل از اقدامات گسترده‌ ای که در سال 1397 به دست آمده، بیانگر ایجاد تحولات ساختاری در بسیاری از زمینه ‌های اساسی و زیربنایی بوده و ارتقاء ضریب خوداتکایی کشور در محصولات اساسی یکی از دستاوردهای مهم وزارت جهاد کشاورزی ناشی از اجرای پروژه های اولویت دار و برنامه های رونق تولید ملی و اشتغال است که نشان دهنده کاهش وابستگی‌ به واردات محصولات بوده، به طوری که ارزش مواد غذایی تولید داخلی، معادل 90 درصد ارزش مصرفی آن است.

افزایش ضریب خوداتکایی محصولات راهبردی اساسی در 5 محصول زراعی

براساس برنامه ریزی انجام شده به منظور قطع وابستگی به واردات محصولات اساسی زارعی با توجه به اهمیت و ارزش غذایی این محصولات و افزایش مصرف سرانه آن در سبد غذایی مردم و تامین امنیت غذایی کشور، 696 هزار تن حبوبات، چهار میلیون و 931 هزار تن سیب زمینی، سه میلیون تن شلتوک، سه میلیون تن جو و 915 هزار تن ذرت دانه ای در سال 97 تولید شد.

 سال 98 نیز تولید 711 هزار تن حبوبات، سه میلیون و 3 هزار تن شلتوک، سه میلیون و 588 هزار تن جو،   پنج میلیون و 295 هزار تن سیب زمینی و یک میلیون و 300 هزار تن ذرت دانه ای هدفگذاری شده است.

استمرار خودکفایی گندم

همچنین با هدف تامین امنیت غذایی کشور با اتکا به گندم تولید داخل، 13 میلیون و 300 هزار تن گندم در سال 97 تولید شد که  با کنترل مناسب آفت سن گندم، درصد سن زدگی به کمتر از 0.3 درصد رسید و درصد بهره مندی کشاورزان از بذور گواهی شده از متوسط 24 درصد سال 92 به 47 درصد در سال 97 افزایش یافت. امسال گندم تولیدی به رقم 14 میلیون تن خواهد رسید که این رقم هدف برنامه است.

افزایش تولید دانه های روغنی

دانه‌های روغنی بعد از غلات از مهمترین محصولات کشاورزی است که علاوه بر تأمین روغن نباتی مورد نیاز به عنوان منبع انرژی برای افراد جامعه و ماده اولیه صنایع فرآورده‌های غذایی، کنجاله آن به عنوان خوراک دام و طیور، نقش مهمی را ایفا می‌نماید.

همچنین به منظور کاهش وابستگی کشور به روغن و جلوگیری از خروج ارز، اجرای طرح افزایش خوداتکایی در دانه های روغنی در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی قرار دارد.

 سال 97 بالغ بر 490 هزار تن انواع دانه های روغنی شامل340 هزار تن دانه کلزا، 83 هزارتن سویا، 15 هزار تن گلرنگ، 40 هزار تن کنجد و 12 هزار تن آفتابگردان تولید شد و در سال 98 نیز برای تولید 800 هزار تن انواع دانه های روغنی هدفگذاری شده است.

چغندرقند

نقش و جایگاه محصول چغندرقند به منظور تولید شکر مورد نیاز کشور همانند دیگر محصولات راهبردی  غیر قابل انکار بوده و ارتقاء خوداتکایی در تولید چغندرقند با هدف افزایش تولید و پایداری آن با تکیه بر کشاورزی پایدار و محیط ‌زیست موجب تامین بخشی از امنیت غذایی کشور و کاهش واردات شکر می شود که در برنامه های تولید این محصول کاهش هزینه‌های تولید و اقتصادی سازی آن در دستور کار است.

تولید 5.5 میلیون تن چغندرقند بهاره و حدود یک میلیون تن چغندر قند پائیزه، پرداخت حدود 50 درصد هزینه خرید بذر چغندرقند پائیزه، پرداخت حدود 50 درصد یارانه خرید دستگاه های نشاءکار تولید داخل 9 دستگاه، پرداخت 30 درصد یارانه خرید دستگاه های برداشت چغندرقند حدود 12 دستگاه، افزایش ضریب اشتغال و افزایش ضریب مکانیزاسیون و کاهش هزینه های تولید، بهبود مدیریت بهینه منابع آبی و کاهش مصرف آب، افزایش رویکرد تحقیقات دانش بنیان و توجه به رفع نیازها و اولویت های تحقیقاتی بخش و کاهش ضایعات و توجه به محیط زیست از  مهمترین دستاوردهای پروژه افزایش خوداتکایی در چغندرقند در سال 97 بوده و در سال 98 نیز برای تولید هفت میلیون و 331 هزار تن چغندرقند هدفگذاری شده است.

پنبه

نقش و جایگاه پنبه همانند دیگر محصولات راهبردی ضروری‌ترین مصارف جامعه (غذا، پوشاک و تهیه محصولات صنعتی) را پاسخ می‌ دهد و تأثیر تولید این محصول بر اقتصاد ملی و اشتغال از برتری مطلق برخوردار است، این گیاه علاوه بر روغن و خوراک دام، از آن ده ها فرآورده با ارزش صنعتی دیگر نیز تولید می‌ شود و  در بیش از 60 کشور از جمله ایران برای صدها میلیون نفر ایجاد اشتغال داشته است.

تأمین ماده اولیه مورد نیاز صنایع نساجی با کیفیت و قیمت مناسب و کاهش واردات و تامین پنبه مورد نیاز از محل تولید داخل از جمله اهداف طرح افزایش خوداتکایی در تولید پنبه است.

سال 97 با تأمین بذر مناسب و انتقال فناوری، توسعه مکانیزاسیون، ارتقاء بهره وری در زراعت و تصفیه وش، 165 هزار تن وش پنبه تولید شد و برای سال 98 نیز تولید 228 هزار تن وش پنبه هدفگذاری شده است.

تامین بذور محصولات کشاورزی از داخل

بذر اصلاح شده به عنوان مهمترین نهاده تولید از جایگاه ویژه ای در تولید محصولات زراعی برخوردار است و با هدف افزایش کمی و کیفی تولید بذر چغندرقند با رویکرد تولید بذور اصلاح نژادی (منوژرم ) مقاوم به انواع بیماری ها و تنش‌های محیطی، توسعه زیرساخت‌ها و تجهیزات لازم جهت تهیه، تکثیر و ارقام جدید، افزایش عملکرد در واحد سطح و تامین بذور مورد نیاز کشور از داخل، در سال 97 به میزان 476 هزار تن بذر گندم، 32 هزار و 120 تن بذر جو، دو. هزار و 100 تن بذر برنج، 37 هزار و 500 تن یونیت بذر چغندرقند، 6 هزارو 800 تن بذر دانه های روغنی، دو هزارو 200 تن بذر پنبه، 900 تن بذر حبوبات و در سطح  پنج هزارو 100 هکتار بذر سیب زمینی تولید شد.

در سال 98، تولید 500 هزار تن بذر گندم، 46 هزار تن بذر ، سه هزارو 500 تن بذر برنج،  دو هزارو 500 تن بذر حبوبات، سه هزارو 400 تن بذر پنبه، 12 هزار تن بذر ذرت، 47 هزار 500 یونیت بذر چغندرقند و تولید بذر سیب زمینی در سطح پنج هزارو 500 هکتار، هدفگذاری شده است.

تجهیز و نوسازی ناوگان ماشینی بخش کشاورزی

توسعه مکانیزاسیون با مدیریت مصرف نهاده‌های کشاورزی، بذر، کود و سم ، مدیریت زمان، انجام به موقع عملیات کشاورزی، کاهش ضایعات و هزینه‌های تولید، موجبات ارتقاءکمی و کیفی محصولات کشاورزی را فراهم ساخته و با افزایش بهره‌وری از منابع و عوامل تولید، تولید اقتصادی و توسعه پایدار کشاورزی را رقم می‌زند.

در این پروژه کلیه اولویت‌های بخش کشاورزی، شرایط اقلیمی، قابلیت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بهره‌برداران، توان صنعتی کشور و بخش خصوصی، درگیر در ارائه خدمات مورد نیاز به حوزه مکانیزاسیون و منابع قابل دسترسی مورد توجه قرار گرفته است.

 سال 97 با توزیع انواع تراکتور زراعی، باغی و کمباین غلات و شالیزاری و توزیع انواع ادوات زراعی، انواع ادوات باغی و تجهیزات دام و طیور و آبزی پروری، ضریب مکانیزاسیون کشاورزی به میزان 1.01  اسب بخار در هکتار افزایش یافت و این ضریب به 1.76 اسب بخار در هکتار رسید.

افزایش سالانه میزان 1.02  اسب بخار در هکتار برای شاخص ضریب مکانیزاسیون کشاورزی و دستیابی به ضریب مکانیزاسیون 1.89 اسب به بخار در هکتار تا پایان سال 98 پیش بینی شده است.

شیر و گوشت

تامین پروتئین حیوانی مورد نیاز جامعه، حفظ و حراست از ذخایر ژنتیکی دام و استفاده بهینه از منابع خوراک دام و علوفه مرتعی کشور از جمله اهداف طرح افزایش خوداتکایی در تولید شیر و گوشت است.

سال 97، 830 هزار تن گوشت قرمز (گوشت گاو و گاومیش، شتر، گوسفند و بز ) و 10 میلیون و 558 هزار تن شیر خام در کشور تولید شد و برای سال 98 تولید 880 هزار تن گوشت قرمز و 11 میلیون و 302 هزار تن شیر خام هدفگذاری شده است.

مرغ و تخم مرغ

ایران دهمین کشور جهان در  تولید گوشت طیور و نهمین کشور تولیدکننده تخم‌مرغ است. عوامل و فعالیت‌های مؤثر در افزایش تولید گوشت‌مرغ شامل؛ بهسازی و نوسازی و تجهیز سالن‌های پرورشی، بهینه‌سازی تأسیسات، تجهیزات و جایگاه طیور، اصلاح ساختار کسب و کار صنعت طیور به صورت زنجیره‌ای، افزایش بهره‌وری و افزایش عملکرد در واحد سطح از طریق به روز رسانی واحدهای تولیدی و فعالسازی واحدهای نیمه فعال و غیرفعال به وسیله تأمین نقدینگی و تجهیز و نوسازی بوده است.

 سال 97، دو میلیون و 364 هزار تن گوشت طیور و 902 هزار تن تخم مرغ تولید و ضمن تامین خوراک مورد نیاز صنعت طیور، جوجه یکروزه شامل یک میلیون و 133 قطعه نیمچه گوشتی و 44 میلیون قطعه جوجه تخم گذار تامین شد و یک میلیون و 130 میلیون قطعه انواع طیور صنعتی بیمه شد.

 سال 98 برای تولید دو میلیون و 414 هزار تن گوشت مرغ و یک میلیون و 63 هزار تن تخم مرغ هدفگذاری شده است.

توسعه آبزی پروری و پرورش ماهی در دریا

اهمیت امنیت غذایی از طریق تولید محصولات شیلاتی، محدودیت های استفاده از منابع آب شیرین ناشی از خشکسالی‌های شدید یک دهه اخیر، ویژگی های اقلیمی دریای خزر، خلیج‌فارس و دریای عمان، ضرورت بهره‌گیری از آب‌های دریایی به منظور افزایش تولیدات آبزی‌پروری، وجود بیش از 5000 کیلومتر نوار ساحلی مناسب برای توسعه ماهیان دریایی، وجود گونه‌های بومی با ارزش اقتصادی بالا، ضرورت کاهش فشار صید بر ذخایر آبزیان دریایی، وجود تشکل‌های صید و صیادی، آبزی‌پروری و صادرکنندگان آبزیان، وجود پتانسیل تولید قابل توجه براساس مطالعات مقدماتی و تکمیلی (برآورد اولیه بیش از دو میلیون تن)، توسعه پرورش ماهی در قفس در 65 کشور دنیا با مجموع تولید بیش از 3.5 میلیون‌تن و استفاده از تجارب کشورهای پیشرو توان اشتغالزایی و ارزآوری قابل توجه در این صنعت موجب تعریف و تصویب پروژه توسعه آبزی پروری و پرورش ماهی در دریا شد.

تا پایان برنامه ششم توسعه، تولید 200 هزار تن ماهی در قفس و در افق 1404 تولید 400 هزار تن ماهی در قفس هدفگذاری شده است. در سال 97، جهت تامین نهاده های 70 مزرعه با ظرفیت اسمی تولید 33000 تن شامل تعداد 34.7میلیون قطعه بچه ماهی و مقدار 16500 تن خوراک مورد نیاز برنامه ریزی و موضوع واردات بیش از 15.5 میلیون قطعه بچه ماهی از خارج از کشور برای مزارع پرورش ماهی در قفس پیگیری شد.

همچنین، پیگیری تامین تسهیلات بانکی مورد نیاز متقاضیان به مبلغ 21531 میلیارد ریال، انعقاد تفاهم نامه بین سازمان شیلات ایران و معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری مبنی بر اجرای 7 پروژه پایلوت پرورش ماهی در دریا توسط شرکت های تعاونی صیادی منتخب 7 استان از دیگر اقدامات برای توسعه آبزی پروری دریایی بوده است.

میزان اشتغال مستقیم و غیر مستقیم ناشی از تحقق اهداف به ازاء هر 17 تن تولید یک نفر اشتغال مستقیم و 2 نفر اشتغال غیر مستقیم صورت می گیرد که برای 28500 تن ماهی تولید شده در قفس تعداد 1676 نفر اشتغال مستقیم و 3353 نفر اشتغال غیر مستقیم ایجاد شده است.

298 فقره موافقت اصولی با ظرفیت تولید 300 هزار تن و 103 فقره پروانه تاسیس با ظرفیت تولید 118 هزار تن در سال 97 صادر و طرح پرورش ماهی در قفس و حلقه های مرتبط به منظور دریافت تسهیلات ارزان قیمت به میزان5861 میلیارد ریال و 36934 هزار یورو معرفی شده است.

در سال 98 برای تولید 100 هزار تن ماهی در دریا (قفس) برنامه ریزی شده است.

توسعه گلخانه ها

توسعه کشت‌های گلخانه‌ای در ایران یکی از مهمترین سیاست‌های افزایش بهره‌وری و مدیریت راهبردی آب است؛ به طوری که می‌توان با مصرف مقدار کمی از نهاده‌های تولید و آب به چندین برابر افزایش کمی و کیفی تولیدات دست یافت. لازم به ذکر است از میزان 48355 هکتار توسعه گلخانه‌ها در برنامه اقتصاد مقاومتی، مقدار 31000 هکتار آن مربوط به انتقال کشت سبزی و صیفی از فضای باز به گلخانه می‌باشد که با تحقق این هدف، حداقل 370 هزار هکتار از اراضی زراعی که زیر پوشش کشت محصولات سبزی و صیفی بوده‌اند، جهت کشت و توسعه محصولات استراتژیک در فضای باز آزاد می‌گردد. همچنین بیش از 4.6 میلیارد متر مکعب در مصرف آب صرفه‌جوئی خواهد شد.

افزایش کمی و کیفی تولیدات گلخانه ای و کمک به تأمین امنیت غذایی کشور، مصرف بهینه آب، ارتقاء بهره‌وری و صرفه‌جویی در آب، افزایش و رونق صادرات محصولات گلخانه‌ای مازاد در جهت مثبت نمودن تراز تجاری کشور، ایجاد زمینه اشتغال پایدار و مولد، استفاده بهینه از نهاده های تولید از جمله خاک، آب، نیروی انسانی، انرژی، افزایش اشتغال پایدار به خصوص برای دانش آموختگان بخش کشاورزی از جمله اهداف توسعه گلخانه ها در کشور است.

در سال 97 احداث و توسعه 2654 هکتار گلخانه و اصلاح و بازسازی 539 هکتار از واحدهای گلخانه ای انجام گرفت و ضمن افزایش بهره وری و صرفه جوئی در مصرف آب به میزان بیش از 350 میلیون متر مکعب، با احتساب به طور متوسط 10 نفر اشتغال زایی مستقیم برای هر هکتار، مجموعا طی 12ماهه سال 1397 با توسعه 2654 هکتار گلخانه و اصلاح و نوسازی 539 هکتار گلخانه در کشور (جمعا 3193 هکتار) برای بیش از 30.000 نفر اشتغال مستقیم و برای بیش از 60.000 نفر اشتغال غیر مستقیم ایجاد شده است.

علاوه بر این، منابع و نهاده های اصلی تولید از جمله آب و خاک حفظ و بیش از 30.000 هکتار از اراضی کشاورزی زیر کشت سبزی و صیفی در فضای باز آزادسازی شده است. برای سال 98، توسعه 3663 هکتار و اصلاح، بازسازی و نوسازی 539 هکتار گلخانه هدفگذاری شده است.

توسعه باغات در اراضی شیبدار

مهم ترین اهداف و ماموریت‌های طرح ایجاد باغات دیم در اراضی شیبدار شامل انجام «مهندسی سامانه‌ها، مهندسی رواناب بوده که مباحث مربوط به الگوی کشت، ایجاد تنوع کشت پایش عوامل تغییرات اقلیمی، مباحث مدیریت باغی، مدل‌ها و سیستم‌های تحلیلی و تصمیم، اقتصاد بارش، جغرافیا و چرخه بارش، توازن و مدیریت جامع بارش را دربرمی‌گیرد.

جلوگیری از تخریب، تبدیل، تغییر کاربری نامناسب اراضی زراعی و ملی با ایجاد باغات مثمر از طریق آب سبز از جمله اهداف توسعه باغات در اراضی شیبدار است.

در سال 97 در زمینه تدوین برنامه تولید و اشتغال پروژه ارتقاء معیشت مناطق مرزی از طریق توسعه باغات در استان های مرزی کشور، تامین نهال برای گونه‌ها و ارقام تجاری و سازگار مناطق تعیین‌شده کشور حسب توصیه موسسه تحقیقات علوم باغبانی، بکارگیری نرم افزار GIS در تطبیق اطلاعات

614 حوزه های آبخیز برای توسعه باغ های دیم، تدوین برنامه جامع توسعه باغ های دیم محصولات فندق، انگور، انار و گردو با همکاری موسسات تحقیقاتی مرتبط، شناسایی و تایید 53 هزارو 915  هکتار از اراضی ملی  در کارگروه های استانی اقدام شد و  23 هزار هکتار باغ در اراضی مستعد و شیبدار با حداکثر بارندگی 300 میلی متر از برنامه مصوب 29 هزار هکتاری طرح در استان ها انجام گرفت.در سال 98 برای توسعه 20 هزار هکتار باغات در اراضی شیبدار هدفگذاری شده است.

توسعه و فرآوری گیاهان دارویی

گیاهان دارویی یکی از منابع بسیار ارزشمند درگستره وسیع منابع طبیعی ایران هستند که در صورت شناخت علمی، کشت، توسعه و بهره برداری صحیح می توانند نقش مهمی در سلامت جامعه، اشتغال زایی و صادرات غیرنفتی داشته باشند. تنوع آب و هوا و شرایط اکولوژیک مختلف، باعث تنوع و غنایگیاهان دارویی در سراسر ایران شده است. خوشبختانه در سال های اخیر، تلاش های فراوانی برای شناخت همه جانبه گیاهان دارویی از نظر نوع گیاهان و پراکنش آنها در ایران، شرایط اکولوژیک، استفاده های دارویی، استخراج، تجزیه، شناسایی مواد موثره، کشت و اهلی کردن، اصلاح گونه های مهم،بررسی روش های نوین در افزایش مواد موثره و مطالعه اثرات دارویی آنها صورت گرفته و نتایج جالب توجهی نیز حاصل شده است.

از نکات بارز این پروژه پتانسیل‌یابی مناطق مستعد برای توسعه کشت گیاهان دارویی، مبتنی بر دانش بنیان بودن پروژه می باشد و فعالیت های اصلی طرح در خصوص گیاهان دارویی دارای اولویت در سه محور به شرح ذیل انجام خواهد شد: ثبت ذخایر ژنتیکی گیاهی و ارقام بومی و محلی گیاهانداروئی، تهیه استانداردهای مزرعه و بذر، نهال و نهالستان گیاهان داروئی و تهیه پروتکل‌ها و دستورالعمل های کنترل و گواهی بذر و نهال گیاهان داروئی.

رسیدن سطح زیر کشت گیاهان دارویی در پایان برنامه ششم توسعه به 284190 هکتار، حضور مؤثر در بازارهای بین المللی با تولید استاندارد و توسعه نشان های تجاری با هدف افزایش صادرات ایجاد ارزش افزوده و ارزآوری، مدیریت مصرف بهینه آب با توسعه کشت گیاهان دارویی و اصلاح الگویکشت کشاورزی، توسعه سلامت و بهداشت عمومی و احیاء و توسعه رویشگاه های گیاهان دارویی (منابع طبیعی) از جمله اهداف اجرای طرح توسعه گیاهان داروئی است.

 سال 97، توسعه کشت گیاهان داروئی در سطح 16760 هکتار انجام و بیش از 16426 تن محصول تولید شد. هماهنگی جهت تولید کشاورزی مبتنی بر قرارداد، کمک به ایجاد یک تشکل منسجم جهت توسعه زنجیره ارزش گیاهان دارویی در سطح تعاونی ها، ایجاد پنجره خدمت در راستای تسهیلخدمت رسانی به متقاضیان این عرصه با هماهنگی وزارت بهداشت و صمت و افزایش صادرات محصولات گیاهان دارویی از دیگر اقدامات در این حوزه بوده است.

 سال 98، تولید 25 هزار و 448 تن گیاهان داروئی و 21 هزار و 271 هکتار افزایش سطح زیرکشت این گیاهان هدفگذاری شده است.

تامین نهال های اصلاح شده

تولید نهال اصیل و سالم، اصلاح فرآیندهای تولید نهال، به عنوان یکی از اساسی‌ترین ابزارهای تحول بخش باغبانی در جهت مقابله با تهدیدات و تنش‌های محیطی و بیولوژیکی و استفاده از فرصت‌ها و مزیت‌های موجود در بخش باغبانی، مورد توجه قرار گرفته است. لذا در این پروژه به منظور دستیابیبه تولید نهال گواهی شده و تامین نهال اصلاح شده داخلی، برنامه‌ریزی لازم از طریق ایجاد زیرساخت‌های لازم از جمله هسته‌های اولیه ارقام تجاری وارداتی و بومی و همچنین باغ‌های مادری در حال انجام است.

مهمترین اقدامات انجام شده در این حوزه در سال 97 عبارتند از: تولید نهال سالم، اصیل و استاندارد، تدارک و تامین انواع نهال و اندام تکثیری یارانه دار، حمایت از تامین ژرم پلاسم عاری از ویروس ارقام تجاری و به روز دنیا از طریق واردات ‌هسته های اولیه توسط بخش خصوصی، ایجاد صندوق ملیحمایت از سرمایه گذاری نهال و اندام های تکثیری، حمایت از ایجاد هسته های اولیه، باغ های مادری از طریق بخش خصوصی، پیگیری تکثیر ارقام توزیع شده گل محمدی شامل ارقام یزد 94 و کاشان 93 و 7 ژنوتیپ برتر، پیگیری تفاهم نامه بین موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال و سازمانتعزیرات حکومتی به عنوان ضابط قضایی به منظور جلوگیری از تولید و توزیع نهال از سطح نهالستان های غیر مجاز. سال 98، برای تامین داخلی 29.9 میلیون اصله نهال اصلاح شده هدفگذاری شده است.

احداث و تکمیل شبکه های فرعی آبیاری و زهکشی

احداث و تکمیل شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی و تجهیز و نوسازی اراضی کشاورزی با هدف ارتقای بهره‌وری آب کشاورزی به منظور افزایش توان تولیدی بخش کشاورزی و امکان ایجاد ارزش افزوده و اشتغال در سال 97 در سطح 93.6 هزار هکتار اجرا شد.

حفاظت از منابع آب و خاک و ارتقا، بهره‌وری از آن ها و پتاسیل صرفه جویی آب به میزان 523 میلیون متر معکب در برنامه سالیانه، انتقال مدیریت منابع آب کشاورزی به بهره برداران از طریق ایجاد تعاونی های تولید و امکان دو نوبت کشت در سال از جمله اهداف اجرای این طرح بوده است.

 سال 98 برای احداث شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی در سطح 5 هزار هکتار از حوضه‌های آبریز کشور، طرح جامع احداث شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی شمال و غرب کشور در سطح 27 هزار هکتار، اجرای فاز دوم احداث شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی خوزستان و ایلام در سطح 113 هزار

هکتار و اجرای طرح انتقال آب با لوله 46000 هکتار دشت سیستان در سطح 5 هزار هکتار هدفگذاری شده است.

سامانه های نوین آبیاری

به منظور حفاظت کمی و کیفی از منابع آب و خاک و افزایش راندمان آبیاری و همچنین تولید پایدار محصولات کشاورزی، انواع سامانه‌های نوین آبیاری در سطح کشور توسعه می‌یابد.

پتانسیل صرفه جویی سالانه 1.1 میلیارد مترمکعب مصرف آب در سطح برنامه ریزی شده، پتانسیل افزایش حداقل 30 درصدی در عملکرد محصول، امکان کاهش حداقل 25 درصدی مصرف بذر و سم و کود شیمیایی، متوسط پتانسیل کاهش 25 درصدی مصرف انرژی (در منابع آب زیرزمینی) از جملهاهداف اجرای طرح سامانه های نوین آبیاری است.

 سال 97، با اجرای سامانه های نوین آبیاری در سطح 203506 هکتار، امکان صرفه جویی 895 میلیون مترمکعب آب بخش کشاورزی متناسب با عملکرد پروژه، امکان افزایش حدود 30 درصدی عملکرد محصول، کاهش حدود 25 درصدی مصرف سم و کودشیمیایی و کاهش حدود 25 درصدی مصرف انرژی (درمنابع آب زیرزمینی) در سطح یاد شده فراهم گردید. سال 98، اجرای طرح سامانه های نوین آبیاری در سطح 150 هزار هکتار پیش بینی شده است.

 اجرای عملیات آبخیزداری و حفاظت خاک

 دو دهه اخیر، فعالیت های آبخیزداری نقش موثری در بهبود و پایداری وضع منابع آبی در مناطق مختلف کشور به ویژه در مناطق روستائی دورافتاده و صعب‌العبور داشته و این مهم مورد اقبال عمومی و همچنین مسئولین نظام در سطوح مختلف قرار گرفته است. نتایج ارزیابی بالغ بر 40 پروژه

آبخیزداری نشان داده است که به طور متوسط می توان با اجرای عملیات آبخیزداری به حجم آب استحصالی سالیانه حدود 530 مترمکعب در هکتار، کنترل فرسایش سالیانه به میزان 9 تن در هکتار، کنترل رسوب سالیانه به میزان 4 مترمکعب در هکتار، افرایش تولید علوفه سالیانه به مقدار 120کیلو گرم در هکتار، دست یافت. بر اساس نتایج ارزیابی صورت گرفته توسط پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری در اثر اجرای هر هکتار عملیات آبخوانداری حدود 1000 متر مکعب آب استحصال شده است.

حفاظت از منابع پایه طبیعی، مدیریت یکپارچه و نظام مند حوزه آبخیز و ارتقاء بهره وری و استفاده پایدار از منابع و بهبود شاخص های پایداری آب، خاک، پوشش گیاهی و معیشت ساکنان حوزه های آبخیز از اهداف اجرای این طرح است.

 سال 97، عملیات آبخیزداری در حوزه آبخیز سدها و حوزه سایر مناطق در سطح 857 هزار هکتار از یک میلیون و 100 هزار هکتار اجرا شد. توانمندسازی ساختار مدیریت منابع طبیعی متناسب با وظایف محوله و شاخص های زیستی و تشکیل مجمع خیرین آبخیزدار و مشارکت آنها در طرح های توسعهآبخیزداری در مناطق مختلف از جمله دیگر اقدامات در این حوزه بوده است.

 سال 98، اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوانداری در سطح 2 میلیون و 80 هزار هکتار از اراضی پیش بینی شده است.

تامین کود مورد نیاز بخش کشاورزی

حوزه نهاده‌های کشاورزی به دلیل قرار گرفتن در ابتدای زنجیره ارزش بخش کشاورزی از جایگاه بسیار مهمی برخوردار است. با هدف افزایش سهم تولید و تامین انواع کود مورد نیاز در داخل کشور و گسترش بازار نهاده های کشاورزی، ساماندهی خرید و توزیع کودهای شیمیایی با اولویت تامین از داخل و استقرار زنجیره عرضه نهاده‌ها و افزایش کارایی کود و مدیریت تغذیه گیاه در سال 97 تامین و تدارک 2 میلیون و 600 هزار تن کود به شرح اوره یک میلیون و 800 هزار تن، فسفات 550 هزار تن و پتاس 250 هزار تن انجام شد و اقدام های دیگری همچون کنترل فنی انواع کود شیمیایی، برگزاری کارگاه های آموزشی در سطح کشور در خصوص مصرف بهینه انواع نهاده های کشاورزی به طور عمده کود شیمیایی، دسترسی راحت کشاورزان آزمایش آب و خاک و انواع نهاده با کیفیت با قیمت مناسب، آموزش کشاورزان و تامین ذخیره استراتژیک انواع کودهای کشاوزی نیز انجام شد.

 سال 98 تامین و تدارک 2 میلیون و 850 هزار تن کودهای کشاورزی هدفگذاری شده است.

تامین آفت‌کش های غیرشیمیایی

برنامه ریزی در خصوص مدیریت تلفیقی آفات و در کنار آن تامین و تدارک بیشتر نهاده های کم خطر مورد نیاز برای کنترل آفات در سطح کشور از اولویت های بخش کشاورزی است.

افزایش سطح کنترل بیولوژیک و غیرشیمیایی آفات نسبت به آفت‌کش‌های شیمیایی در عملیات کنترل عوامل خسارتزای گیاهی و ساماندهی واردات، تولید داخلی و مصرف آفت‌کش های غیرشیمیایی و بیولوژیک و بومی سازی تولید از اهداف این طرح است.

افزایش سطح کنترل بیولوژیک و غیرشیمیایی آفات و بومی سازی تولید آفت کش های غیر شیمیایی و بیولوژیک، افزایش سطوح تحت پوشش آفت‌کش‌های غیرشیمیایی و بیولوژیک و جایگزینی تدریجی آفتکش های شیمیایی با آفت کش های غیر شیمیایی، تولید داخلی و مصرف آفتکش هایغیرشیمیایی و بیولوژیک از جمله مهمترین اقدامات در این حوزه است.

 سال 98 افزایش سطوح تحت پوشش آفتکش های غیرشیمیایی و بیولوژیک در سطح 978 هزار هکتار پیش بینی شده است.

گسترش زیرساخت های اطلاعاتی و ارتباطی بخش کشاورزی

طراحی و پیاده سازی سامانه جامع پهنه بندی کشاورزی و ثبت و جمع آوری اطلاعات به هنگام از فرآیند تولید انواع محصولات و صنایع تبدیلی و تکمیلی وابسته جهت استفاده در برنامه ریزی های تولید و تجارت محصولات، خرید تضمینی محصولات شناسنامه دار، ایجاد امکان پرداخت یارانه نقدی یا غیرنقدی به تولید محصولات نیازمند حمایت در بخش کشاورزی و ... از جمله اهداف این بخش است.

ثبت پرونده های بهره برداران در سامانه، گزارش پایش بازار کالاها و محصولات کشاورزی و پایش اطلاعات 23 قلم کالا کشاورزی و ثبت 200 هزار پرونده بهره برداران کشاورزی توسط کارسناسان مسئول پهنه از جمله مهمترین اقدامات در این حوزه در سال 97 است.

 سال 98، ثبت اطلاعات 400 هزار بهره بردار در این سامانه پیش بینی شده است.

 حمایت از توسعه صادرات تولیدات صنایع تکمیلی و تبدیلی بخش کشاورزی

فراهم آوردن شرایط مناسب جهت افزایش صادرات بخش کشاورزی از طریق ارتقاء سطح فناوری و استانداردهای بهداشتی و کیفی تولیدات صنایع تبدیلی، تسهیل و تشویق برندسازی و جهت‌دهی حمایت ها به سمت تکمیل حلقه‌های مفقوده و توسعه زنجیره‌های عرضه محصولات از اولویت های بخشکشاورزی است.

توسعه بازارهای صادراتی محصولات صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی، ارتقاء رقابت پذیری صادرکنندگان در بازارهای بین المللی، بهبود کیفیت و افزایش ارزش افزوده محصولات کشاورزی و ماندگاری در بازارهای هدف صادراتی و فراهم آوردن شرایط جهت افزایش صادرات بخش کشاورزی بااولویت خشکبار (پسته، خرما، کشمش، بادام، گردو، فندوق، میوه های خشک و ...)، زعفران، شیر و فراورده های لبنی، اسانس و عرقیات، وسمه، حنا و سایر محصولات نباتی، خوراک دام، طیور و آبزیان، میوه و فراوری میوه، سبزیجات تازه و فراوری شده، فرآوری آبزیان، ارتقاء فناوری ها و سطحاستانداردهای کیفی و بهداشتی از جمله اهداف این بخش است.

ساماندهی برندهای موجود و معرفی برندهای جدید در قالب گروه های کالایی، حضور فعالان بخش خصوصی در نمایشگاه های بین المللی، نهایی شدن زنجیره ملی و ثبت برند زنجیره سیب ایرانیان توسط بخش خصوصی مرتبط و رشد فزاینده صادرات محصولات کشاورزی و محصولات فراوری شده نسبت به مدت مشابه سال قبل از جمله مهمترین اقدامات در این حوزه در سال 97 است.

 سال 98 برای پنج میلیارد و 250 میلیون دلار صادرات محصولات صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی هدفگذاری شده است.

انتهای پیام/