سینما و میراث عاشورا برای جهان معاصر

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، انتقال میراث یک فرهنگ و تاریخ شرط جهانی شدن آن است. سینمای غرب، داستان مسیح (ع) را بارها به صورت سینمایی ساخته است. مستندهای زیادی از کلیساها و آئین‌های مسیحی ساخته که اتمسفر آن را به نسل‌های بعدی منتقل می‌کند و همه اینها برای این است که مسیحیت و فرهنگ آن که جنبه‌های تصویری دارد به خوبی می‌توانند پیام‌ خود را به جهان منتقل کنند. مثلا در فیلم مصائب مسیح ارشادهای عیسی (ع) نسبت به حوارییون و دفاع او از یک بی‌گناه تصویری مقدس از یک نبی را در ذهن می‌سازد یا در کلیساها معماری و پنجره‌های آن از زوایای خاصی که اشراق آن نمایان باشد فیلم‌برداری شده است. این بخش‌های مهم  و دیدنی در حافظه عموم مردم جهان حتی آنان که به مسیحیت اعتقاد ندارند می‌ماند.

اما در فرهنگ عزاداری سید و سالار شهیدان (ع) میراثی بس بزرگ‌تر وجود دارد که ابعاد و زوایای آن بسیار متعددتر، ماندگارتر و خدایی‌تر  از دیگر فرهنگ‌های سوگواری مذهبی است؛ چه در زمینه اقدامات امام در رویارویی با دشمنانش و چه در اشعار و نوحه‌ها، تابلوهای نقاشی و پرده‌خوانی‌ها و چه مجالس و دسته‌های عزاداری و موارد مختلف و متعدد دیگر، همه و همه قابلیت تصویری شدن در سینما چه به صورت مستند و چه سینمایی دارند. داستان‌های مختلفی که می‌توان با الهام از عاشورا و فرهنگ آن ساخت نیز یکی دیگر از زمینه‌های جذاب و مهم این میراث غنی است؛ اما کمتر مورد توجه قرار گرفته است. با ساخت فیلم‌هایی با مضامین عاشورا در گونه اجتماعی فرهنگ آن در متن زندگی مردم امروز ایران وارد می‌شود؛ ایثار، فداکاری، وفاداری، جوانمردی، تعهد و ده‌‌ها مفاهیم دیگر مهم در فرهنگ عاشورا وجود دارد که در متن زندگی است و می‌تواند در قصه‌های ساده آن ترسیم شود.

علت این امر را باید در گم شدن سوژه‌های مهم سینمایی برای فرهنگ و اخلاق دانست. در زمانه‌ای که فروش سینما به هر قیمتی اولی بر هر چیزی است و مهم‌ترین سرمایه مردم یعنی فرهنگ و دین آنان نشانه رفته است، انتظاری نیست که سینمای ما محرم و فرهنگ غنی آن را در داستان‌های اجتماعی و سوژ‌ه‌های روز خود پیدا کند. نبود تصمیم روشن و شفاف‌ برای فیلم‌هایی که درباره عاشورا ساخته شده است نیز به دایره این مشکل اضافه کرده است.

بعضا فیلم سازانی که برای ساخت فیلمی درباره عاشورا اقدام کرده‌اند اما پشت درهای نهادهای سینمایی مانده‌اند و علت آن را از قول مدیران، ساخت یک فیلم دیگر و سریال مختار گفته‌اند. به نظر ایشان ساخت یک فیلم و سریال درباره عاشورا کافی است و نیاز دیگری برای ساخت فیلم سینمایی درباره محرم وجود ندارد. درحالی که به روز رسانی فیلم‌های سینمایی درباره محرم و عاشورا برای بازخوانی میراث آن همان تاکتیکی است که سینمای غرب برای حفظ میراث مسیحیت و هالیوودی خود کرده است. مانند ساخت نسخه رئال و سینمایی انیمیشن‌های قدیمی.

در حالی که امتیاز فیلم در اکران‌های بین‌المللی و صدور پیام و محتوا باعث می‌شود که بتوانیم با فیلم‌هایی درباره محرم و عاشورا مهم‌ترین پیام دین که همان توحید و ایستادگی در مقابل ظلم است را در جهان اعلام کنیم؛ با این وجود سینمای ما نسبت به این حادثه مهم کاملا بی‌تفاوت است.

نمی‌گوییم که جشنوار‌ه‌های خارجی به خاطر ماهیت سلبریتی‌سازی و فساد پشت پرده‌ای که دارند فضای خوبی برای اکران و نمایش فیلم‌هایی با مضامین عاشورا و فرهنگ محرم است، اما فتح اکران‌های بین‌المللی می‌تواند در جهت صدور و انتقال محتوای غنی اسلام نقش بسیار مهمی را ایفا کند.

اتحاد تهیه‌کننده و مدیر سینمایی شرط تولید فیلم عاشورایی

نکته دیگری که به مدیریت سینمایی ما برمی‌گردد این است که مدیریت باید سوژه‌های مهم حوزه‌های مرتبط با  تاریخ را به تهیه‌کننده‌ها بسپارد. البته همیشه اتهام سفارشی‌سازی به تهیه‌کننده‌ها و سینماگران در این موارد زده می‌شود؛ اما طبیعتا متولی کارهای بزرگ و پرهزینه باید نهادهای دولتی و سینمایی باشند؛ پس در اینجا از یک سو مدیریت سینما و از سوی دیگر تهیه‌کننده‌ها نقش بسیار مهمی دارند.

فرهنگ شیعه در قلب خود 14 خورشید دارد که هرکدام از آنان قابلیت تبدیل شدن به یک فیلم و حتی یک سریال بلند با بهترین کیفیت و جذاب‌ترین داستان را دارند. در کنار آن داستان‌ها و موضوعات مهم فرعی دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند به صورت مستقل ساخته شود اما همه آنان در حال فراموشی‌اند. یکی از لوازم خوب برای داشتن فیلم‌نامه قوی منبع و مستندات است که داستان‌های تاریخی و دینی ما آن را فراهم کرده‌اند و به تعبیری آجر اول را گذاشته‌اند. پس زمینه لازم برای ساخت آثار تاریخی و مذهبی فراهم است، مانده همت تهیه کننده‌ها و دلسوزی مدیران سینما.

برخی از هنرمندان ما نیز بیشتر در فیلم‌های اجتماعی و انتقادی‌ بازی می‌کنند در حالی که بازیگران سریال‌هایی مانند مختار به گفته خودشان در میان مردم هم اعتبار دارند و هم از محبوبیت ویژه‌ای برخوردارند. بنابراین ایشان با بازی خود در آثاری با مضامین عاشورا می‌توانند شاخ و برگی بزرگ به دنیای بازیگری خود ببخشند و به شهرت و اعتبار خود در جهان هنرمندی اضافه کنند.

عاشورا قطعا به عنوان بزرگ‌ترین حادثه تاریخ، قدرت جریان‌سازی در تمام عرصه‌های هنری و فرهنگی را دارد. حفظ و انتقال این میراث به جهان معاصر امری مهم و تاریخی است که جز با کمک هنرمندان و توجه مدیران ممکن نخواهد شد. نباید نقش و قدرت هنر هفتم را در نشان دادن عمق معرفتی آن دست کم گرفت.

انتهای پیام/