درمان تنگی کانال نخاعی کمر و گردن با ورزش و فیزیوتراپی
روش‌های درمانی بدون جراحی نمی‌توانند تنگی کانال نخاعی را اصلاح کنند ولی می‌توانند به طور طولانی مدت درد را کنترل کرده و عملکرد فرد را بدون نیاز به روش‌های درمانی تهاجمی بهبود بخشند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، مهره‌ها استخوان‌هایی هستند که ستون فقرات را می‌سازند. کانال نخاعی نیز از درون ستون فقرات عبور کرده و در سطوح پایین (کمر) اعصاب حسی و حرکتی پا از درون آن عبور می‌کنند. در بین مهره‌ها، دیسک‌های بین مهره‌ای و مفاصل فاست قرار گرفته‌اند.
دیسک‌های بین مهره‌ای با افزایش سن حالت اسفنجی خود را از دست داده و مقدار مایع پرکننده‌ی آن‌ها کاهش می‌یابد. این مشکل سبب کاهش ارتفاع دیسک‌ها و بیرون زدن دیسک سفت شده به درون کانال نخاعی خواهد شد. استخوان‌ها و رباط‌های مفاصل فاست ستون فقرات نیز ممکن است ضخیم و بزرگ شده (به دلیل آرتروز) و به کانال نخاعی فشار وارد کنند. این تغییرات سبب باریک شدن کانال نخاعی کمر شده که به این عارضه تنگی کانال نخاعی گفته می‌شود.
تنگی کانال نخاعی همانند جرم گرفتن داخل لوله بوده که با گذشت زمان قطر لوله کاهش پیدا می‌کند همانگونه که در تنگی کانال نخاعی، این کانال باریک می‌شود.
دلایل بروز تنگی کانال نخاعی
دکتر فرخانی متخصص ستون فقرات می گوید: معمولاً در اثر بخشی از روند طبیعی سالخوردگی، تغییرات دژنراتیو (مخرب) در ستون فقرات به خصوص در نواحی گردن و پایین کمر ایجاد می‌شوند. بعضاً این مشکل سبب تنگی جزئی کانال عصبی گذرنده از ستون فقرات خواهد شد که به این عارضه تنگی کانال نخاعی گفته می‌شود. بعضاً ممکن است تونل‌های کوچک‌تر جانبی ستون فقرات تنگ شوند که به آن تنگی کانال‌های فورامن می گویند.
برخی از افراد از زمان تولد دارای کانال نخاعی باریکی هستند که به آن "تنگی مادرزادی" گفته می‌شود. با این حال تنگ شدن کانال نخاعی در اکثر موارد در اثر تغییرات مربوط به سن و سال که با گذر زمان ایجاد می‌شوند بروز پیدا می‌کند. به این عارضه "تنگی اکتسابی کانال نخاعی" گفته می‌شود.
خطر بروز تنگی کانال نخاعی در موارد زیر افزایش پیدا می‌کند:
- متولد شدن با کانال نخاعی تنگ
- جنس مؤنث
- سن 50 سال و بیشتر
- سابقه‌ی آسیب‌های قبلی و یا انجام عمل جراحی بر روی ستون فقرات
برخی از عارضه‌های پزشکی می‌توانند باعث بروز تنگی کانال نخاعی شوند. این عارضه‌ها عبارت‌اند از:
- استئوآرتریت و خارهای استخوانی که با افزایش سن ایجاد می‌شوند
- اسپوندیلوآرتریت التهابی ( مثل اسپوندیلیت آنکیلوزان)
- تومورهای ستون فقرات
- بیماری پاژه
تنگی کانال نخاعی تا چه حد شایع است؟
تنگی کانال نخاعی عارضه‌ای شایع به خصوص برای افراد میانسال است. با این حال این عارضه به ندرت می‌تواند افراد جوان‌تر را نیز درگیر کند. تنگی کانال نخاعی معمولاً بخش تحتانی ستون فقرات (کمر) را درگیر می‌کند. دومین ناحیه‌ی شایع برای بروز تنگی کانال نخاعی، بخش گردنی ستون فقرات است. تنگی کانال نخاعی در ناحیه‌ی سینه‌ای ستون فقرات بسیار نادرتر است.
علائم عارضه
تنگی کانال نخاعی الزاماً علائم ایجاد نمی‌کند. ممکن است بسیاری از افراد به تنگی شدید کانال نخاعی مبتلا باشند ولی نتوان هیچ علامتی را در آن‌ها مشاهده کرد.
علائمی که ایجاد می‌شوند می‌توانند شامل درد، بی حسی کمر یا پاها و گرفتگی در پاها باشند. ضعف پاها نیز ممکن است دیده شود. به ندرت مشکلات مربوط به روده و مثانه نیز دیده می‌شوند.
علائم عارضه معمولاً پس از ایستادن یا راه رفتن طولانی مدت تشدید می‌شوند. علائم این عارضه به صورت متناوب بروز پیدا کرده و از بین می‌روند و در هر بار بروز علائم، ممکن است شدت آن‌ها متفاوت باشد. خم شدن رو به جلو یا نشستن فضای موجود در کانال نخاعی را افزایش داده و می‌تواند باعث کاهش درد یا از بین رفتن کامل علائم عارضه گردد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
به نقل از دکتر حیدریان فوق تخصص درد تنگی کانال نخاعی کمر می‌تواند باعث بروز سندرم دم اسبی شود که نیازمند مداخله‌ی فوری پزشکی است. در صورت مشاهده‌ی موارد زیر با پزشک تماس بگیرید:
- از دست دادن توانایی کنترل روده و مثانه
- بی حسی شدید یا پیشرونده در بین پاها، سمت داخلی ران و یا پشت پاها
- درد و بی حسی شدید که به درون یک یا هر دو پا منتشر شده و راه رفتن یا بلند شدن از روی صندلی را دشوار می‌سازد
این عارضه چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک از شما در مورد سوابق پزشکی سؤال کرده و یک معاینه‌ی فیزیکی انجام می‌دهد. ممکن است عکس برداری با اشعه‌ی ایکس انجام شود که می‌تواند شواهدی از باریک شدن دیسک‌ها یا ضخیم شدن مفاصل فاست را نشان دهد. اسکن MRI می‌تواند ساختارهای ستون فقرات را با جزئیات بیشتری نشان دهد. سی تی اسکن آگزیال (CAT Scan) یا میلوگرافی کمر نیز ممکن است برای مشاهده‌ی جزئیات بیشتر مورد استفاده قرار بگیرند.
هریک از این اطلاعات می‌توانند در مورد وجود، موقعیت و شدت تنگی کانال نخاعی و فشار وارد شده بر روی ریشه‌های عصبی اطلاعاتی را ارائه دهند.
چه روش‌های درمانی وجود دارند؟
اگر پزشک تشخیص دهد که تنگی کانال نخاعی باعث درد شما شده است احتمالاً در ابتدا از روش‌های درمانی بدون جراحی استفاده خواهد کرد.
این روش‌های درمانی ممکن است شامل داروهای ضدالتهاب (خوراکی یا تزریقی) به منظور کاهش تورم و یا داروهای مسکن به منظور کاهش درد باشند. فیزیوتراپی نیز ممکن است با هدف بهبود قدرت، استقامت و انعطاف پذیری تجویز شود تا فرد بتواند به زندگی عادی خود ادامه دهد و یا کیفیت زندگی او افزایش پیدا کند.
تزریقات نخاعی (مثل تزریق اپیدورال کورتیزون) نیز ممکن است تجویز شوند.
دارودرمانی و مدیریت درد
داروهای بدون نسخه
پزشک شما ممکن است یک یا چند دارو را به عنوان بخشی از برنامه‌ی درمانی به کار ببرد. داروهایی که برای کنترل درد به کار می‌روند با نام مسکن شناخته می‌شوند. اکثر دردها را می‌توان با استفاده از داروهای بدون نسخه مثل آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن و یا استامینوفن کاهش داد. برخی از مسکن‌ها که به آن‌ها داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) گفته می‌شود نیز برای کاهش تورم و التهاب احتمالی استفاده می‌شوند. این داروها شامل آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن و برخی از داروهای تجویزی هستند. اگر پزشک برای شما داروی مسکن یا داروی ضدالتهاب تجویز کرد باید مراقب عوارض جانبی مثل ناراحتی یا خونریزی معده باشید. استفاده‌ی مداوم از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی بدون نسخه و یا تجویز شده باید تحت نظارت پزشک انجام شود تا از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری شود.
مسکن‌های مخدر
اگر به درد شدید و مزمن مبتلا هستید که توسط مسکن‌های عادی یا داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی کاهش پیدا نمی‌کند ممکن است پزشک به مدت کوتاهی برای شما داروهای مسکن مخدر (مثل کدئین) تجویز کند. تنها باید مقدار دارویی که برای شما تجویز شده است را مصرف کنید. مصرف دوز بالاتر به بهبودی سریع‌تر شما کمکی نخواهد کرد. ازجمله عوارض جانبی این داروها می‌توان به حالت تهوع، یبوست، سرگیجه، خواب آلودگی و اعتیاد اشاره کرد. تمامی این داروها باید دقیقاً مطابق دستور پزشک مصرف شوند. حتماً به پزشک در مورد دیگر داروهایی که مصرف می‌کنید اطلاع دهید. حتی داروهای بدون نسخه و داروهای مکمل. همچنین در مورد اثرگذاری داروها با پزشک خود صحبت کنید.
داروهای کورتیکواستروئید
داروهای دیگری نیز وجود دارند که اثر ضد التهابی خواهند داشت. داروهای کورتیکواستروئید که به شکل خوراکی و تزریقی وجود دارند بعضاً برای موارد شدیدتر درد کمر و پا تجویز خواهند شد چراکه اثر ضدالتهابی بسیار قوی‌تری دارند. کورتیکواستروئیدها مثل داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند. می‌توانید در مورد خطرات و مزایای این داروها با پزشک خود مشورت کنید.
تزریقات نخاعی انتخابی یا "مسدودکننده‌ها"
متخصصین کلینیک ستون فقرات دکتر فرخانی معتقدند: تزریقات نخاعی انتخابی یا مسدود کننده‌ها را می‌توان برای از بین بردن علائم به کار برد. در این روش، کورتیکواستروئید به درون فضای اپیدورال (فضایی در کانال نخاعی که اعصاب نخاع را در بر می‌گیرد) و یا مفاصل فاست تزریق می‌شود. این عمل توسط پزشک متخصص که در زمینه‌ی این تکنیک آموزش دیده است انجام خواهد شد. بسته به پاسخ فرد نسبت به تزریق اولیه ممکن است تزریقاتی دیگری در تاریخ‌های بعدی انجام شوند. این تزریقات معمولاً به عنوان بخشی از یک برنامه‌ی جامع توانبخشی و درمانی به کار می‌روند.
فیزیوتراپی یا برنامه‌ی ورزشی
روش‌های درمانی بدون جراحی نمی‌توانند تنگی کانال نخاعی را اصلاح کنند ولی می‌توانند به طور طولانی مدت درد را کنترل کرده و عملکرد فرد را بدون نیاز به روش‌های درمانی تهاجمی بهبود بخشند. یک برنامه‌ی جامع، نیازمند درمان نظارت شده به مدت سه ماه یا بیشتر خواهد بود.
علائم تنگی کانال نخاعی مکرراً باعث می‌شوند تا فرد از فعالیت فیزیکی دوری کند. این امر سبب کاهش انعطاف پذیری، قدرت و استقامت قلبی عروقی خواهد شد. برنامه‌ی ورزشی یا فیزیوتراپی معمولاً با تمرینات کششی به منظور بازیابی انعطاف شروع خواهد شد. احتمالاً به شما توصیه خواهد شد تا تمرینات کششی را ادامه دهید تا انعطاف به دست آمده حفظ شود. می‌توان ورزش‌های هوازی مثل دوچرخه ثابت یا پیاده روی بر روی تردمیل را به منظور بهبود استقامت و خونرسانی به عصب‌ها به برنامه‌ی ورزشی اضافه کرد. بهبود خونرسانی به اعصاب می‌تواند علائم تنگی کانال نخاعی را تسکین دهد.
ممکن است به شما تمرینات تقویتی خاصی برای عضلات کمر، شکم و پاها داده شود. در صورتی که قدرت، انعطاف و استقامت فرد تقویت شوند، فعالیت‌های روزمره برای او آسان‌تر خواهند شد. پزشک و فیزیوتراپیست می‌تواند برای شروع و ادامه دادن یک برنامه‌ی ورزشی چه در خانه و چه در باشگاه به شما کمک کنند.
تغییرات خانه
برای برخی از افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی، تغییرات محیط خانه لازم خواهند بود. می‌توان ماشین لباسشویی را به مکان مناسب‌تری منتقل کرد. استفاده از یک کمد در کنار تخت خواب توصیه شده و وسایل ایمنی در حمام نیز در صورت نیاز باید استفاده شوند. روند آماده سازی غذا، مسیرهای راه رفتن در خانه و برنامه‌های صرفه جویی در انرژی ممکن است اصلاح شوند. استفاده از وسایل کمک حرکتی مناسب مثل عصا و واکر نیز توصیه می‌شود.
وجود تنگی کانال نخاعی تا زمانی که منجر به ضعف پیشرونده در راه رفتن و یا مشکلات مربوط به کنترل روده و مثانه نشده باشد، خطری برای فرد نخواهد داشت درنتیجه روش‌های درمانی بر روی کاهش درد و افزایش توانایی‌های عملکردی بیمار متمرکز می‌شوند.
عمل جراحی
عمل جراحی تنها برای درصد کمی از بیماران که علائم آن‌ها با استفاده از روش‌های درمانی بدون جراحی کاهش پیدا نکرده است در نظر گرفته خواهد شد. عمل جراحی همچنین برای افرادی که به ضعف پیشرونده در راه رفتن و یا مشکلات روده و مثانه دچار شده‌اند در نظر گرفته خواهد شد.
جراحی دکمپرشن کمر
از آن جایی که تنگی کانال نخاع باعث تنگ شدن کانال استخوانی درون ستون فقرات می‌شود، هدف از انجام این عمل جراحی، باز کردن این کانال استخوانی به منظور در دسترس بودن فضای بیشتر برای اعصاب خواهد بود. به این عمل، دکمپرشن کمر یا لامینکتومی گفته می‌شود.
عمل جراحی در صورت ضرورت می‌تواند درد پاها را از بین برده و به احتمال کمتر کمردرد را نیز کاهش دهد. بیمار می‌تواند ظرف مدت چند هفته پس از انجام عمل به اکثر فعالیت‌های خود ادامه دهد.
عمل فیوژن یا خشک کردن ستون فقرات
در برخی از موارد تنگی کانال نخاعی، مهره‌های کمر بیرون زده و یا بر روی یکدیگر می‌لغزند (اسپوندیلولیستزی). درنتیجه ممکن است حرکات غیرطبیعی (ناپایداری) در بین مهره‌ها دیده شود. در این موارد ممکن است علاوه بر عمل دکمپرشن، عمل فیوژن نیز به منظور پایدار کردن مهره‌ها در محل مناسب لازم باشد.
در طی عمل خشک کردن ستون فقرات، از پیوند استخوان، مواد شبه استخوان و یا ابزارهای مخصوص در بین مهره‌هایی که به یکدیگر جوش می‌خورند استفاده خواهد شد. عمل فیوژن را می‌توان از جلو (روش قدامی) و یا از عقب (روش خلفی) انجام داد. در برخی از موارد استفاده از هردوی این روش‌ها لازم خواهد بود. انتخاب روش مورد استفاده به عوامل متعددی از جمله نیاز به برداشتن خار استخوانی، اختلافات موجود بین بیماران مختلف و میزان ناپایداری اشاره کرد. نرخ موفقیت عمل فیوژن مهره‌های کمر بیش از 65 درصد می‌باشد.
توانبخشی پس از عمل جراحی
پس از عمل جراحی بیمار حداقل به مدت چند روز در بیمارستان بستری خواهد بود. اکثر افراد می‌توانند ظرف مدت 6 تا 9 ماه به همه‌ی فعالیت‌های خود ادامه دهند. معمولاً یک برنامه‌ی توانبخشی بعد از عمل جراحی برای راهنمایی بیمار به منظور بازگشت به فعالیت‌های عادی تجویز می‌شود.
نتیجه‌ی درمان چگونه خواهد بود (پیش آگهی)؟
پیش آگهی در بین موارد مختلف این عارضه بسیار متفاوت بوده و بدون درمان علائم عارضه معمولاً بدتر می‌شوند. با وجود اینکه روش‌های درمانی تنگی کانال نخاعی اکثراً برای کاهش علائم مؤثر هستند، علائم این عارضه معمولاً به طور کامل از بین نخواهند رفت.
برای پیشگیری از تنگی کانال نخاعی چه می‌توان کرد؟
از آن جایی که همه‌ی افراد در سن 50 سالگی به شکلی درگیر استئوآرتریت ستون فقرات می‌شوند، شما نمی‌توانید به طور کامل از تنگی کانال نخاعی جلوگیری کنید ولی می‌توانید خطر موجود را کاهش دهید. در زیر به راه‌هایی برای حفظ سلامت ستون فقرات اشاره می‌کنیم:
- به طور منظم ورزش کنید. ورزش کردن عضلات حمایت کننده‌ی کمر را تقویت کرده و به حفظ انعطاف پذیری ستون فقرات کمک می‌کند. ورزش‌های هوازی مثل پیاده روی، شنا، دوچرخه سواری و وزنه برداری همگی برای کمر شما مفید خواهند بود.
- حالت مناسب بدن خود را حفظ کنید. یاد بگیرید که چگونه اجسام سنگین را به درستی بلند کنید. همچنین بر روی یک تشک سفت بخوابید و بر روی صندلی‌هایی بنشینید که قوس‌های طبیعی ستون فقرات را حمایت می‌کنند.
- وزن مناسب بدن خود را حفظ کنید. وزن اضافی فشار بیشتری را بر روی کمر شما وارد کرده و می‌تواند باعث بروز علائم تنگی کانال نخاعی شود.
زندگی کردن با تنگی کانال نخاعی
بهترین راه برای مدیریت تنگی کانال نخاعی، یاد گرفتن هر چه بیشتر در مورد این عارضه، همکاری هر چه بیشتر با تیم درمانی و داشتن نقشی مؤثر در برنامه‌ی درمانی است.
با حفظ وزن ایده آل، حفظ حالت مناسب بدن و ورزش منظم کمر خود را سالم نگه دارید.
روش‌های درمانی خانگی مثل کمپرس سرد، کمپرس گرم، ماساژ و یا دوش آب گرم طولانی می‌توانند به شما کمک کنند. مکمل‌های غذایی مثل گلوکوزآمین و کندرویتین نیز به عنوان مکمل‌های غذایی مناسب برای استئوآرتریت توصیه می‌شوند ولی مطالعات اخیر ناامید کننده بوده‌اند. از پزشک خود بپرسید که آیا باید از مکمل‌های غذایی استفاده کنید و در مورد روش‌های درمانی جایگزین و داروهایی که فکر می‌کنید می‌توانند برای شما مفید باشند از او سؤال کنید.
انتهای پیام/
