یادداشت|کلید قفل مسئله کردها٬ در اربیل یا آنکارا؟
سران حزب دموکراتیک خلقها در شرایطی به اقلیم کردستان عراق سفر کردهاند که بحران سیاسی مربوط به فعالیتهایشان به اوج رسیده و خود را نیازمند به پادرمیانی و میانجیگری میبینند.
به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم٬ هیاتی از سران حزب دموکراتیک خلقها (HDP) به اقلیم کردستان سفر کرده و قصد دارد علاوه بر مسعود بارزانی رهبر حزب دموکرات٬ با دیگر مقامات و سیاستمداران و سران احزاب کُردی٬ دیدار و گفتوگو کند.
دیدار نخست آنان دیروز با مسعود بارزانی بود و او اعلام کرد که برای استقرار صلح و پایان دادن به درگیری بین دولت و پ.ک.ک٬ از هیچ تلاشی دریغ نمیورزد.
البته در دیدار بین مسعود بارزانی و سزایی تمللی رهبر حزب مزبور٬ مترجم حضور داشت چرا که سزایی تمللی٬ رهبر مهمترین حزب کردهای ترکیه٬ یک اقتصاددان سوسیالیست ترک است و نمیتواند به زبان کُردی تکلم کند!
او یکی از فعالان سیاسی چپ ترک است که در سه سال اخیر٬ در نهادهای اقماری پ.ک.ک در ترکیه قدرت یافتهاند و بسیاری از چهرههای کُردی را از معادلات حزبی و سیاسی کنار زدهاند.
به عنوان مثال٬ پیشتر دیدار با بارزانی توسط افرادی همچون خانم لیلا زانا٬ احمد ترک٬ التان تان و عثمان بایدمیر صورت میگرفت اما حالا٬ آنان از حلقه چهرههای قدرتمند حزب دموکراتیک کنار نهاده شدهاند.
حزب دموکراتیک خلقها در شرایط دشوار
سران حزب دموکراتیک خلقها در شرایطی به اقلیم کردستان عراق سفر کردهاند که بحران سیاسی مربوط به فعالیتهایشان در آنکارا و مناطق کردنشین ترکیه به اوج رسیده و خود را نیازمند به پادرمیانی و میانجیگری میبینند.
این حزب در پارلمان وضع خوبی ندارد. چرا که ائتلاف جمهور٬ یعنی حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان و حزب حرکت ملی به رهبری دولت باغچلی٬ مداوماً نمایندگان حزب مزبور را به جانبداری از ترور متهم میکنند و در جبهه مخالفین نیز٬ یاران خانم مرال آکشنر در حزب خوب٬ با سیاستمداران کُرد وابسته به پ.ک.ک٬ حتی سلام و علیک هم نمیکنند و در این میان٬ فقط حزب جمهوری خلق به رهبری کمال کلیچدار اوغلو است که رابطه نیمبند خود را با رفقای سزایی تمللی٬ حفظ کرده است.
البته مشکل حزب دموکراتیک خلقها فقط در استانبول و آنکارا نیست. بلکه این روزها٬ آنان در مناطق کردنشین هم به شکل جدی دچار دردسر شدهاند. چرا که سه شهردار وابسته به این حزب در سه کلانشهر مهم دیاربکر٬ وان و ماردین به دستور وزارت کشور و به اتهام حمایت از ترور برکنار شدند و هنوز این شوک را پشت سر نگذاشته بودند که حالا با بحران جدیدی روبرو شدهاند. بحران تحصن مادران کُرد در برابر ساختمان مرکزی حزب در دیاربکر.
13 مادر کُرد و همسران و همراهان آنها در برابر دفتر این حزب تحصن کردهاند و خواهان آن هستند که فرزندانشان به آنها بازگردانده شوند. آنها معتقدند که فرزندانشان توسط عوامل شاخه جوانان حزب مزبور با پ.ک.ک مرتبط شده و به عضویت شاخه نظامی پ.ک.ک درآمدهاند.
اگر چه بسیاری از تحلیلگران سیاسی٬ این اقدام را یک بازی سیاسی و تاکتیک هجومی از سوی اردوغان و وزارت کشور قلمداد میکنند٬ اما در هر حال آن چه در میدان و بر روی ارض واقع وجود دارد٬ این است که روز به روز به شمار خانوادههای معترض به اقدامات پ.ک.ک افزوده میشود و این مساله میتواند رفته رفته زمینه آن را فراهم کند که دادستان دادگاه جمهوری٬ با استناد به چنین مسائلی٬ دستور به تعطیلی حزب مزبور بدهد.
قطعاً اگر در شرایط حساس کنونی حزب دموکراتیک خلقها تعطیل شود٬ کردهای ترکیه در مسیر فعالیت سیاسی و پارلمانی خود٬ متحمل ضربهای مهلک و سنگین خواهند شد. به همین دلیل سزایی تمللی و همراهانش به اربیل رفتهاند تا مسعود بارزانی نزد رجب طیب اردوغان٬ پادرمیانی و میانجیگری کند.
روابط پ.ک.ک و اقلیم کردستان عراق
پ.ک.ک با حزب اتحادیه میهنی به رهبری خاندان طالبانی روابط حسنهای دارد، اما هیچگاه با حزب دموکرات و خاندان بارزانی٬ روابط مطلوبی نداشته است.
همین چند هفته پیش بود که ترور یکی از مسئولین امنیتی کنسولگری ترکیه در اربیل در یک رستوران٬ دردسرهای بزرگی برای مسرور بارزانی نخست وزیر اقلیم کردستان به وجود آورد.
در همین حال٬ در مورد مدیریت منطقه شنگال یا سنجار نیز٬ پ.ک.ک مشکلات بزرگی برای سران اقلیم به وجود آورده است و در این شرایط٬ شاید چندان منطقی نباشد که سزایی تمللی٬ از مسعود بارزانی انتظار مساعدت داشته باشد.
چند سال پیش و در جریان مذاکرات صلح٬ دوغو پرینچک رهبر حزب وطن٬ که خود روزگاری به عنوان یک لیدر و پیشکسوت چپ به لبنان و سوریه سفر کرده و در اردوگاه آموزشی چریکی اوجالان٬ مورد استقبال شخص او قرار گرفته و با هم گل رد و بدل کرده بودند٬ در اقدامی ناگهانی تغییر مسیر داد و فرمان را تا منتهی الیه سمت راست پیچاند و فیلم بازجوییهای عبدالله اوجالان را افشا کرد.
ماجرا از این قرار بود: سرهنگ آتیلا که در جزیره ایمرهالی٬ وظیفه بازجویی از رهبر زندانی پ.ک.ک را بر عهده داشت٬ در کیف خود یک دوربین کار گذاشته و از تمام جلسات فیلم گرفته بود و بعد از بازنشستگی به عضویت حزب وطن درآمد و دی.وی.دیهای این بازجویی را به شکل آشکار در اختیار رسانههای ترکیه گذاشت.
در یکی از جلسات بازجویی٬ عبدالله اوجالان٬ خطاب به بازجوی خود و به منظور کسب اعتماد او٬ در مورد مسعود بارزانی رهبر حزب دموکرات کردستان و جلال طالبانی رهبر حزب اتحادیه میهنی کردستان٬ الفاظ بسیار زشتی را به کار برد که انتشار آنها٬ سران و اعضای هر دو حزب را متاثر کرد.
اما اوجالان٬ در ادامه همان پروژه٬ در چند نامه نیز آنها را نواخت و کار به جایی رسید که سه سیاتمدار مشهور کُرد ترکیه و از رهروان مکتب اوجالان٬ یعنی احمد ترک٬ صلاح الدین دمیرتاش و پروین بولدان٬ برای عذرخواهی از بارزانی به اربیل رفتند اما مسعود بارزانی آنها را به حضور نپذیرفت و نیچیروان بارزانی نخست وزیر وقت اقلیم٬ برای دلجویی از سه سیاستمدار مزبور٬ با هواپیمای نخستوزیری آنها را راهی دیاربکر کرد.
کلید٬ همچنان در ترکیه است
فارغ از این که اساساً در شرایط فعلی٬ تا چه اندازه احتمال دارد که اردوغان٬ وساطت بارزانی را بپذیرد٬ باید این واقعیت را در نظر داشت که ظرفیتهای مهم میانجیگری٬ در داخل خود ترکیه و در دیاربکر و استانبول و آنکارا است و نه در اربیل و سلیمانیه.
از مهمت مهدی اکر٬ نهاد خطیب اوغلو٬ سید هاشم هاشمی و اورهان میر اوغلو چهار سیاستمدار کُرد مرتبط و رفیق با اردوغان گرفته تا چندین چهره اسلامگرا٬ برخی از چهرههای قدیمی آکپارتی و بسیاری افراد و نزدیکان دیگر اردوغان و حتی لیست 63 نفره فرزانگان صلح٬ پتانسیلهای بالایی برای وساطت و میانجی گری وجود دارد.
حتی اگر اردوغان٬ حرف تمام این افراد و نهادها را رد کند٬ باز هم میتوان از ظرفیت نهادهای مدنی و رسانهها استفاده کرد٬ بیانیه داد٬ نامه سرگشاده نوشت٬ در برابر کاخ بشتپه یا در پارلمان تحصن کرد و اقدامات بسیاری انجام داد تا اردوغان راضی به گفتوگو شود.
اما در این میان٬ اقدام لازم و ضروری دیگری نیز وجود دارد که همانا تبیین مواضع نهایی حزب دموکراتیک خلقها در مورد آکپارتی و پ.ک.ک است. سیاستمداران کُرد وابسته به پ.ک.ک باید نشان دهند که کدام دسته از تصمیمات و اقدامات پ.ک.ک را شایان انتقاد میدانند و همچنین باید نشان دهند که آیا واقعاً غایت و هدف نهایی آنان٬ آنچنان که در کمپینهای تبلیغاتی گفته میشد٬ سرنگون کردن اردوغان و حزب اوست یا خیر؟
یادداشت: محمد علی دستمالی کارشناس مسائل ترکیه
انتهای پیام/