گزارش| اردوغان٬ آکپارتی و دشواری‌های حفظ قدرت

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ اگر چه ترکیه چهار سال بدون انتخابات را در پیش رو دارد و حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان٬ همچنان به شکل یک‌قبضه قدرت را در دست دارد٬ اما چنین چیزی به معنی آسودگی خاطر اردوغان و یاران او نیست و این حزب برای اداره کشور٬ با مشکلاتی روبرو است. شاید در نگاه نخست٬ خیلی‌ها تصور کنند که مشکلات اقتصادی٬ گرانی٬ بیکاری و چنین مفاهیم آشنایی هستند که اردوغان و ترکیه را به ستوه آورده است٬ اما واقعیت این است که اتفاقا مشکلات حزب حاکم برای حفظ قدرت در ترکیه٬ از داخل خود حزب آغاز می‌شوند و موانع و مصائب دیگر٬ در اولویت‌ها و رده‌های پایین‌تری هستند.

ضعف در حلقه نخست٬ جوان‌گرایی بی‌حساب و کتاب در بدنه

اغلب منتقدین آکپارتی بر این باورند که یکی از جدی‌ترین معضلات حزب٬ جای گرفتن افراد ناتوان و ضعیف در حلقه نخست یا تیم الف اردوغان است. نگاهی کلی به معاونین کنونی اردوغان در دولت و حزب٬ به خوبی نشان می‌دهد که فاصله گرفتن آدم‌هایی همچون عبدالله گل٬ علی باباجان٬ احمد داوداوغلو، تانر ییلدز٬ نهاد ارگون٬ بشیر آتالای و دیگران تا چه اندازه به آکپارتی لطمه زده است.

روزگاری٬ مهم‌ترین نخبگان اقتصادی٬ اجرایی و تیم‌های قدرتمندی از مشاورین سیاسی٬ امنیتی و علمی در دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه حضور داشتند و در اتاق فکر حزب نیز نیروهای مجرب و باکفایتی مشغول به فعالیت بودند که یا از موسسین حزب بودند و یا توسط موسسین کشف و پرورش داده شده بودند. اما جوان‌گرایی افراطی و بی‌حساب و کتاب و آوردن نیروهای کم‌تجربه به حزب و دولت٬ موجب آن شده که بنیه علمی و میزان قابلیت و کفایت مدیریتی و اجرایی حزب و دولت به چالش کشیده شود.

مهم‌ترین آسیب‌های رفتاری کادرها

هنوز هم در حزب عدالت و توسعه هزاران و شاید ده‌ها هزار انسان توانمند در آنکارا٬ استانبول و دیگر شاخه‌های استانی مشغول فعالیت هستند. اما به موازات آنها٬ گروه‌های قابل توجهی از کادرهای ضعیف و ناتوان هم در این حزب صاحب منصب هستند که نه تنها کار خاصی انجام نمی‌دهند٬ بلکه با رفتار متکبرانه و مغورانه خود آحاد مردم عادی را از حزب دور می‌کنند. یکی دیگر از آسیب‌های رفتاری و ویژگی‌های منفی کادرهای مشکل‌ساز٬ متملقینی هستند که نه تنها ریشه‌های تفکر انتقادی را خشکانده و حاضر نیستند در برابر تصمیمات رهبر حزب موضع انتقادی بگیرند٬ بلکه دیگران را نیز در وضعیت ضعیف قرار می‌دهند.

رانت‌های فامیلی  و خانوادگی

یکی از ویژگی‌های مثبت حزب عدالت و توسعه در دهه نخست تاسیس و اوج‌گیری٬پرهیز از ایجاد رانت‌های خانوادگی و فامیلی بود. اما حالا این ویژگی تا اندازه قابل توجهی به چالش کشیده شده و خانواده‌های بسیاری از سران حزب با برخورداری از رانت‌های مالی٬ بانکی٬ رسانه‌ای٬ اداری و غیره و ذالک٬ زمینه آن را فراهم کرده‌اند که خانواده‌ها و گروه‌های مختلف به خاطر حفظ منافع خود و عزیزانشان از بیان خطاها و مشکلات دیگران صرف نظر کنند و در یک سازش جمعی٬ حزب نه تنها به یک ماشین رانت‌زا تبدیل شود بلکه اقبال و اعتماد اجتماعی خود را نیز تا حد قابل توجهی از دست دهد.

رسانه‌هایی که یار شاطر نیستند

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آکپارتی٬ استفاده قدرتمندانه و هوشمندانه از رسانه برای رسیدن به قدرت٬ تثبیت قدرت و حفظ قدرت بوده است. اما در چند سال اخیر٬ خاندان‌های ثروتمند نزدیک به آکپارتی٬ بسیاری از رسانه‌های معتبر ترکیه را از صاحبان قبلی‌شان خریدند و مانع از تداوم تنوع و تکثر و چندصدایی نظام رسانه‌ای ترکیه شدند و حالا٬اغلب این رسانه‌ها حرف‌های همدیگر را تکرار می‌کنند و با مدح و ثنای اردوغان نه تنها کمک خاصی به حزب نمی‌کند٬ بلکه از رانت قدرت میلیاردی بهره گرفته و جیب صاحبان رسانه‌ها را پر می‌کنند اما نمی‌توانند پیروزی انتخاباتی اردوغان و همراهان او را رقم بزنند.

افتادن در دام روزمرگی

یکی از خروجی‌های مثبت و ارزشمند فعالیت نخبگان در حزب عدالت و توسعه تولید فکر و سیاست بود. اما حالا چنین به نظر می‌رسد که حزب تا حد قابل توجهی توان تولید سیاسی را از دست داده و گرفتار مسائل روزمره و موقتی شده است. این معضل همچنین موجب آن شده که میزان حس مسئولیت‌پذیری اجتماعی و تعهد حزب در قبال مشکلات مختلف اجرایی٬ فرهنگی و اجتماعی با کاهش جدی روبرو شود.

برخورد سخت با مخالفان

حزب عدالت و توسعه٬ هیچگاه با مخالفان خود٬مواجهه منعطف و نرمی نداشته است. اما در عین حال٬ هیچگاه به تندی و قاطعیت دو سه سال اخیر در قبال آنان موضع‌گیری نکرده است. برخورد بسیار سخت و تند با مخالفان، شکایت از صدها نفر به اتهام توهین به رئیس جمهور و تکرار بیانات بسیار تند اردوغان علیه سران احزاب مخالف٬ بسامد و بازتولید مداوم به دنبال می‌آورد و به عنوان مثال٬ فردی همچون سلیمان سویلو وزیر کشور٬در تقلید رفتار تند اردوغان٬ آشکارا اکرم امام اوغلو شهردار استانبول را تهدید می کند و این تهدید بازتاب منفی گسترده‌ای در رسانه‌ها و محافل سیاسی پیدا می‌کند. بنابراین٬ عدم تغییر این رویه٬می‌تواند آزادی بیان را در ترکیه بیش از پیش به خطر بیاندازد و در عین حال موجب پرتنش شدن فضای سیاسی و اجتماعی شود.

منش سیاسی اردوغان

رجب طیب اردوغان٬ هنوز هم برگ برنده قدرتمند حزب عدالت و توسعه و بزرگترین مزیت این حزب است. اما جالب اینجاست که او در عین حال منبعی از برخی مشکلات حزب حاکم است که دقیقا ریشه در ادبیات و منش فردی رهبر حزب دارد که البته رئیس جمهور نیز هست. ادبیات تند و کنایی اردوغان٬ مواجهه تمامیت‌خواهانه او در قبال قدرت و منابع کشور٬ برخورد تند با جریانات مخالف و تشدید دوقطبی‌های خطرناکی همچون «لاییک – دینی» و «ترکی – کُردی»٬ از پیامدهای برخی رفتارهای غلط اردوغان است که می‌تواند هزینه‌های سنگینی بر دست جامعه و نظام سیاسی ترکیه بگذارد.

حال باید دید آیا حزب عدالت و توسعه در کنگره پیش رو با وجود این مشکلات و همچنین به موازات فعالیت تدریجی رقبای امروز و رفقای سابق اردوغان٬ می‌تواند برای گذار از وضعیت موجود و حل مشکلات و تنگناهای کنونی به یک اجماع نظر و استراتژی جدید برسد یا خیر.

انتهای پیام/