کدام «حسینیه‌ها» در خراسان رضوی ثبت ملی شده‌اند؟
حسینیه‌ها از دیرباز مکانی مهم و سنتی برای عزاداری در ایام مختلف به ویژه در ماه‌های محرم و صفر بوده‌اند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهدمقدس، قدمت تکیه‌ها یا همان حسینیه‌ها در خراسان رضوی به دو قرن قبل بازمی‌گردد که طلایه‌دار این عرصه در کشور است، چرا که به واسطه وجود مضجع شریف ثامن الحجج علی ابن موسی الرضا (ع) پرشورترین مجالس عزا برای امام حسین (ع) در کشور از این خطه برخاسته و حسینیه‌ها مهمترین مکان برای عزاداری‌های محلی بوده است.
هنوز هم حسینیه‌های تاریخی خراسان رضوی به ویژه در مشهد محل پرشورترین مجالس سوگواری برای حسین (ع) و یاران اوست، آن چنان که مردم هر محله قبل از محرم حسینیه خود را غبارروبی و برای برگزاری مجالس مهیا کرده و در طول محرم و صفر به ویژه دهه اول عزاداری‌ها، هر شب بساط نذری در آن برپا است.
هیئت‌های مذهبی که از مردان و پسران همان محله تشکیل می‌شوند، صبح روز عزا در حسینیه‌ها گردهم می‌آیند و از آن محل دسته روی خود در خیابان‌ها را آغاز و پس از غروب نیز خود را به حسینیه محلهشان می‌رسانند و پس از ساعتی سینه زنی و نوحه‌خوانی پرشور، عزاداری آن روز را به پایان می‌رسانند.
حسینیه‌ها نقش بی‌بدیلی در عزاداری‌های ماه محرم و صفر داشته و دارند و با اینکه مساجد محله و اماکن مشابه دیگری مانند زینبیه شکل گرفته‌اند اما هنوز حسینیه‌ها جایگاه خود را در ماه‌های محرم و صفر برای برگزاری پرشور عزاداری‌های هیئت‌های مذهبی به ویژه تعزیه حفظ کرده‌اند.
مسئول دفتر ثبت آثار تاریخی و حرایم اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی درباره قدمت حسینیه‌ها در استان گفت: 14 حسینیه تاریخی از این استان در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده که قدمت آنها به دوره قاجار می‌رسد.
محمود طغرایی افزود: این حسینیه‌ها شامل "حسینیه قنادها" در سبزوار مربوط به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی، "حسینیه زرگرها" در سبزوار مربوط به اواخر دوره قاجار، "حسینیه حاج کریمی" در قوچان مربوط به دوره پهلوی، "حسینیه هیات حسینی بالا" در داورزن مربوط به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی می‌شود.
وی "حسینیه رحیمیان" در مشهد مربوط به اواخر دوره قاجار، "حسینیه گلمکان" در چناران مربوط به دوره قاجاریه، "حسینیه تایباد" مربوط به دوره پهلوی، حسینیه حصار در شهرستان بینالود مربوط به دوره پهلوی اول، "حسینیه حاج خداداد" در بجستان مربوط به دوره قاجاریه، "حسینیه داورزن" مربوط به دوره قاجاریه، "حسینیه بالاده برس" در تربت حیدریه مربوط به اواخر دوره قاجار، "حسینیه چشمه علی" در نیشابور مربوط به دوره قاجار، "تکیه ابوالفضلی" در نیشابور مربوط به دوره پهلوی اول، "تکیه سفلی کنگ" در بینالود مربوط به اواخر دوره قاجار را از دیگر حسینیه‌هایی برشمرد که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
وی بیان کرد: معماری حسینیه‌ها مربوط به اواخر دوره صفویه تا میانه دوره قاجار می‌شود که برگرفته از اعتقاد شیعیان از زمان شکل‌گیری اسلام در ایران است.
مسئول دفتر ثبت آثار تاریخی و حرایم اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی گفت: حسینیه‌ها معماری خاصی دارند و از نظر شکل و شمایل و طراحی ساخت با دیگر اماکن مذهبی متفاوت هستند.
طغرایی بیان کرد: معماری حسینیه ها متفاوت از معماری مساجد است، زیرا مساجد فضای سرپوشیده‌ای هستند که ویژه اقامه نماز ساخته شده‌اند اما حسینیه‌ها فضای باز و بدون سقف هستند که برای برگزاری تعزیه و شبیه‌خوانی تعبیه شده‌اند.
وی افزود: اغلب حسینیه‌ها چادرپوش یا خیمه‌پوش بوده‌اند به نحوی که به صورت موقت چادری بر روی بخشی از سقف آن نصب می‌شده که نمادی از خیمه امام حسین (ع) باشد و فضای کربلا را حین برگزاری تعزیه برای مردم تداعی کند.
وی ادامه داد: حسینیه از ابتدا دارای حیاط مرکزی بزرگ برای برگزاری شبیه خوانی و تعزیه بوده که در واسط محوطه عزاداری هیات یا مراسم تعزیه و روضه خوانی برگزار می‌شده و مردم به تماشای آن می‌ایستادند. در پیرامون حیاط حسینیه دو طبقه وجود داشته که یک طبقه مخصوص نشستن مردان و طبقه دوم مخصوص نشستن زنان برای تماشای تعزیه و مراسم عزاداری بوده است.
انتهای پیام/ش
