واکنش امیرالمؤمنین در برابر فشارها برای سازش با دشمن
امیرالمؤمنین به کسانی که به آن حضرت خرده مى‌گرفتند که چرا با مخالفانش، سازش نمى‌کند، پاسخ قاطع می‌دهند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، از مهم‌ترین آموزه‌های سیاسی دین مبین اسلام، عدم سازش با کسانی است که کمر همت به دشمنی با این دین آسمانی بسته‌اند؛ چرا که این مسئله برخاسته از آموزه‌های قرآنی است. خداوند در آیات متعددی از قرآن، نسبت به عدم سازش و هماهنگی با آن دسته از اهل کتابی فرمان می‌دهد که کتاب آسمانی خویش را مورد تحریف قرار دادند و اکنون شاهدیم عملکرد آنها به گونه‌ای است که فرهنگ جوامع را با چالش‌های فرهنگی روبرو کرده‌اند.
در عصر حاضر جهان غرب یا به صورت کلی امپریالیسم جهانی با برنامه هدفمند خود در راستای جهانی‌سازی و یا تشکیل دهکده جهانی، قصد دارد جوامع بشری را به شیوه‌های مختلف از جمله اسناد و لوایح فرهنگی تحت سلطه خود بگیرد تا از این طریق بر سبک زندگی آنها اثر گذارد، اسنادی که دارای محتوایی فریبنده و باطنی شوم هستند. به همین دلیل سازش و تفاهم همه‌جانبه با آنچه امروز به عنوان جهان غرب می‌شناسیم، به معنای پیروی از تمام دستاوردهای فرهنگی، اقتصادی و تربیتی آنهاست؛ جوامعی که با سیاست‌گذاری‌های مفسدانه فرهنگی و تربیتی، اکنون سرچشمه تمام فسادهای عالم محسوب می‌شوند.
امیرالمؤمنین(ع) در بیانی با تأکید بر عدم سازش با دشمنان فرمود:
«سوگند به جان خودم، در مبارزه با مخالفان حق و آنان که در گمراهى و فساد غوطه‌ورند، یک لحظه مدارا و سستى نمى‌کنم؛ پس اى بندگان خدا، از خدا بترسید و از خدا، به سوى خدا فرار کنید و از راهى که براى شما گشوده بروید و وظایف و مقرّراتى که براى شما تعیین کرده به پا دارید که اگر چنین باشید، على ضامن پیروزى شما در آینده است؛ گرچه هم‌اکنون به دست نیاورید؛ وَ لَعَمْرِی مَا عَلَیَّ مِنْ قِتَالِ مَنْ خَالَفَ الْحَقَّ وَ خَابَطَ الْغَیَّ مِنْ إِدْهَانٍ وَ لَا إِیهَانٍ، فَاتَّقُوا اللَّهَ عِبَادَ اللَّهِ وَ فِرُّوا إِلَى اللَّهِ مِنَ اللَّهِ، وَ امْضُوا فِی الَّذِی نَهَجَهُ لَکُمْ وَ قُومُوا بِمَا عَصَبَهُ بِکُمْ، فَعَلِیٌّ ضَامِنٌ لِفَلْجِکُمْ آجِلًا إِنْ لَمْ تُمْنَحُوهُ عَاجِلًا.» (نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص66)
به نظر مى‌رسد که فرق میان دو تعبیر «خالَفَ الحقَّ؛ مخالف حق» و «خابَطَ الغىَّ؛ غرق در فساد و گمراهی» در اینجاست که جمله نخست، اشاره به کسى است که آگاهانه راه خلاف حق را مى‌پوید و جمله دوم، نظر به کسى دارد که از روى جهل و نادانى و اشتباه و بدون تأمّل و مطالعه، در گمراهى غوطه ور مى‌شود.
امام، در این خطبه، مخالفان حق را به شدت تهدید مى‌کند و از عزم راسخ خود نسبت به جنگ و ستیز با آنان پرده برمى‌دارد و آنها را از هرگونه سازش سیاسى و معامله کردن بر سر حق و عدالت، مأیوس مى‌کند. سپس افراد پیرامون خود را با چندین اندرز و توصیه مهم براى همراهى با او در این راه، آماده مى‌کند. برخی معتقدند که این، در واقع پاسخى است به کسانى که به آن حضرت خرده مى‌گرفتند که چرا با مخالفانش، سازش نمى‌کند و با پرداختن رشوه و ... آنها را به تسلیم وا نمى‌دارد؛ امام، با این سخن، روشن مى‌کند که او اهل این گونه معاملات نیست.
و تعبیر به اِدهان «مجامله و مداهنه» و اِیهان «سست کردن» اشاره به این است که سبب دست برداشتن از مبارزه، یکى از این دو علت است: یا سازشکارى و مداهنه با دشمن و یا ضعف و ناتوانى را بر خویش هموار کردن و چون هیچ یک از این دو عامل، در وجود على علیه‌السلام راه ندارد، بنابراین، مبارزه او با مخالفان حق، قطعى و آشتى‌ناپذیر است.
همین معنا، به صورت دیگرى، در سخنان امام آمده است؛ در یک جا، به عنوان یک روش کلى درباره پیشواى مسلمانان اینگونه مىفرماید «فرمان خداوند سبحان را، تنها کسى مى‌تواند اجرا کند که نه سازشکار باشد و نه به روش اهل باطل عمل کند و نه پیرو فرمان طمع باشد؛ لا یُقیمُ أمْرُ اللهِ سُبْحانَهُ اِلاّ مَنْ لایُصانِعُ وَ لایُضارِعُ وَ لایَتَّبِعُ الْمَطامِعَ».
حضرت، سپس در ادامه سخنان خویش، مردم و مسئولان را به چند موضوع مهم سفارش مى‌کند:
* نخست، به تقوا و پرهیزکارى که سرچشمه اصلى و پایه تمام نیکى‌ها و خوبى‌هاست
* دوم، روی آوردن کامل به سوی خدا؛ به نظر مى‌رسد که این جمله، از سوره ذاریات اقتباس شده که از زبان پیامبر اسلام فرمود «فَفَرُّوا اِلَى اللهِ اِنّى لَکُمْ مِنْهُ نَذیرٌ مُبینٌ; پس به سوى خدا بگریزید که من، از سوى او، براى شما بیم‌دهنده آشکارى هستم.»
* در سومین توصیه مىفرماید «از همان راهى که خداوند براى شما معیّن کرده است بروید.»
* در چهارمین و آخرین توصیه، مى‌افزاید: «به وظایفى که براى شما مقرّر داشته، قیام کنید; (وَ قُومُوا عَصَبَهُ بِکُمْ).
در صورت کلی این نکته قبال برداشت است که تعیین مسیر به سوی اهدافی که خداوند مدنظر دارد و عمل به وظایف الهی، تنها در پرتو تقوای الهی و روی آوردن به خداوند متعال حاصل می‌شود. به گفته بعضى از دانشمندان بیگانه، عامل اصلى پیروزى مسلمانان در میدان نبرد، با وجود نابرابرى فاحش نسبت به قواى دشمن، ایمان به همین اصل بوده است. در جهان امروز نیز باید همین اصل اسلامى، زنده شود، تا مسلمانان، در برابر انبوه دشمنان، زانو نزنند و از هر میدانى، سربلند و پیروز درآیند و همان طور که اشاره شد، این روحیه، جز در سایه ایمان قوى و نیرومند و تقوا و خداترسى، حاصل نمى‌شود.
منابع:
پیام امام امیرالمؤمنین علیه‌السلام (شرح آیت‌الله مکارم شیرازی بر نهج‌البلاغه)
انتهای‌پیام/